Tags
Annie M.G.Schmidt, Hendrik Groen/Peter de Smet, Louise Boerlage, Peter de Smet (Hendrik Groen), Theun de Vries
Nederlandse letterkundigen die ook als bibliothecaris of archivaris werkten
De afgelopen vier decennia verzamelde ik wereldwijd documentatie over zo’n 2.000 prominente personen (staatslieden, letterkundigen, natuurwetenschappers, beeldend kunstenaars, componisten, pausen etc.) die tevens enige tijd in dienst waren van een bibliotheek of archiefinstelling. Verder zijn intussen meer dan 300 postzegels bijeengebracht van dergelijke personen, meer dan 200 prentbriefkaarten en ongeveer 1.000 gravures, foto’s en andere afbeeldingen. Om in dit verband een kleine selectie van in willekeurige volgorde ruim 50 internationale beroemdheden te vermelden: Piet Mondriaan, Giacomo Casanova, Golda Meir, Horatius, Anatole France, Eratosthenes, J.J.Champollion, S.R.Ranganathan, Mao tse-Tung, Jacob en Wilhelm Grimm, Henryk Arctowsky, Alfred de Musset, David Hune, G.W. von Leibniz, G.E. Lessing, Marcel Duchamp, Benjamin Franklin, J. Egar Hoover, Lao Tse, Adam Mickiewicz, Leopold Senghor, Philip Larkin, Hector Berlioz, Mohammed Khatami, Lewis Carroll, Marcel Proust, Roland Barthes, George Bataille, August Strindberg, Thomas Carlyle, Kyrillus, Friedrich Hölderlin, Alcide de Gasperi, Ivan Krylov, Robert Burns, Immanuel Kant, H.W.Longfellow, Robert Musil, Boris Pasternak. Joseph Priestley, Angus Wilson, Mike Tyson, Angus Wilson, Ruben Dario, Bud Spencer, Melvil Dewey, J.W.von Goethe, paus Pius VII, Alexandre Dumas, Nancy Pearl, Suetonius, Mihai Eminescu, Alexandre Herculano, Diderot, Laura Bush en de (Nederlandse) vrouwen schrijster Annie M.G.Schmidt en po;itica Jeltje van Nieuwenhoven. Bij de al in ‘Hetvergetenboek’ 10 beschreven Nederlandse letterkundigen en schrijvers die tevens een bibliotheekfunctie vervulden volgen hier – in alfabetische volgorde – nog een aantal dichters, romanschrijvers, dramatici en literatoren. Voor de informatie is gebruik gemaakt van diverse bronnen, zoals het Noord-Hollands Archief, gedenkboeken van bibliotheken, biografieën, encyclopedieën, tijdschrift Bibliotheekleven, en persoonsdocumentatie bibliothecarissen. Verder van Wikipedia en de voortreffelijke site Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL). In 1925 schreef de in zijn tijd bekende literatuurcriticus P.H.Ritter jr. “Bibliothecarissen zijn voor de letterkunde van meer beteekenis dan schrijvers. Want als de ‘letterkundigen’ uitsterven, dan zouden toch het menschelijk verlangen en de menschelijke ijdelheid wel de wegen blijven vinden naar de schrijfmachine en van de schrijfmachine naar de drukpers, maar – als de bibliothecarissen uitstierven, dan zou het geestelijk leven van een natie een ordelooze verschijning worden.” [Bibliotheekleven, 1925, bladzijde 49]. GERRIT ACHTERBERG (1905-1962) was van 1938 (tot 1941) belast met het beheer van de bibliotheek van ‘Veldzicht’ te Balkbrug, gemeente Avereest, rijksasyl voor psychopathen.
AEGIDIUS ALBERTINUS (Deventer 1560 München 1620). Schrijver die o.a. de Spaanse schelmenroman in Duitsland introduceerde. Van 1601-1606 in dienst als bibliothecaris aan het hof van Maximiliaan I, keurvorst van Beieren in München.
ARNOLDUS ARLENIUS PERAXYLUS (1510-1582) (geb. als Arnout van Eyndhouts), geboren in Aarle-Rixtel, Noord-Brabant, humanist, dichter, corrector en wijsgeer, was vanaf 1538 tot 1546 bibliothecaris van de Spaanse ambassadeur Diego Hurtado de Mendoza in Italië (Rome en Venetië). Hij ontdekte nieuwe teksten in o.a. Frankfurt en Florence en liet oude documenten vertalen. Van Eyndhouts catalogiseerde de Griekse manuscripten van Mendoza’s aanzienlijke boekerij. Neerlandicus Wim Daniëls publiceerde in 2016 in ‘De tamboer-maître’ een fictief verhaal over zijn vroegere plaatsgenoot Arnoldus Arlenius.
ADRIAAN BEELO (1798-1878), dichter, was onderbibliothecaris bij de Koninklijke Bibliotheek van 1824-1828.
GER BEUKENKAMP, geboren in 1946. Toneel- en scenarioschrijver. Werkte omstreeks 1980 een aantal jaren als magazijnmedewerker bij de Stadsbibliotheek Haarlem. In later tijd heeft hij daar nog enkele jaren enkel op zaterdag gewerkt. [Informatie van Bram Rieveld].
MAARTEN BIESHEUVEL (geb.1939) Letterkundige. Volgde met zijn echtgenote Eva begin jaren ’70 post-doctorale studie bibliotheekwetenschap en werd bibliotheekmedewerker bij de bibliotheek van het Vredespaleis in Den Haag.
WILLEM BILDERDIJK (1756-1831) was van 1815-1817 bibliothecaris van het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten [= huidige Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen], een sinecure. Dat gold eerder toen, januari 1807, door koning Lodewijk Napoleon werd benoemd als functionaris bij de het jaar daarvoor opgerichte Koninklijke Bibliotheek, een voortzetting van de in 1798 gestichte Nationale Bibliotheek. Als bibliothecaris – vrij zeker ook van de particuliere bibliotheek van Lodewijk Napoleon stelde Bilderdijk een onderzoek in naar de privéboekerij van mr. Joost Romswinckel te Leiden, die uiteindelijk voor 50.000 gulden is aangekocht voor de nieuwe K.B. Bilderdijk klaagde al spoedig steen en been, want hij kon de nare boekenlucht niet verdragen en gaf in brieven toe dat hij niet deugde voor bibliotheekwerk. Nog voor het eind van dat jaar is hij door de koning “van zijn drukkenden last bevrijd.”
JELLE HENDRIK BROUWER (1900-1981). Dichter en o.a. hoogleraar Friese taal- en letterkunde en Gotisch te Groningen. Was van 1921 tot 1941 als bibliotheekambtenaar verbonden aan de Provinciale Bibliotheek van Friesland en (klassieke) Bumabibliotheek te Leeuwarden.
CEES BUDDINGH’ (1918-1985). Als jongeman leek hem de hele dag tussen boeken in een bibliotheek werken en in 1940 droomde hij zelfs van een toekomstige baan als leeszaaldirecteur. Aan F.Auwera vertelde Buddingh: “Na een goed half jaartje gingen al die in bruin papier gekafte ruggen zo benauwen, dat ik de leeszaal weer ontvluchtte en pogingen deed om, o.a. samen met Max Dendermonde, een ‘echte schrijver’ te worden. Later zou de schrijver-dichter een sonnet schrijven, waarvan de eerste en laatste [actuele] strofe luiden: “’t Kan Dordt zomin zonder haar leeszaal denken Als zonder Grote Kerk, als z’er geen had Dan moest de burgerij haar er een schenken En koesteren als een vrek zijn gouden schat. (…) Een leeg fabrieksterrein vult men wel weer gauw, Maar ’n stad die de cultuur verwaarloost is een Stad die niet waard is langer mee te tellen.”
JACOB CATS (1577-1660), dichter en diplomaat (raadpensionaris) Al voor 1571, toen de stad Dordrecht mr. Pieter Aertsz als bibliothecaris aanstelde beschikte Dordrecht over ten minste drie librijen. Na 1616 zijn de stadsboeken ondergebracht in tot bibliotheek ingerichte Marienbornklooster. Het beheer was een erebaan, voorbehouden aan de pensionaris der stad, bijgestaan door een predikant en leraren der Latijnse School. In 1626 is Jacob Cats tot beheerder benoemd, formeel tot 1636 Hij wist een budget van 200 gulden per jaar voor de aankoop van nieuwe boeken wist te verwerven. Mede door zijn toedoen en van predikant-stadsbibliothecaris ds. Balthasar Lydius, na 1629 van ds. Johannes Buytendijk, groeide het boekenbezit gestaag. [Voor informatie, zie: ‘Gedrukt in Dordrecht; vier eeuwen boek en prent’, 1976., hoofdstuk: Het boek in de bibliotheek: de Stadsbibliotheek, p. 29-32].
FRANS COENEN jr. (1886-1936), Nederlands naturalistisch schrijver, essayist. Was conservator en bibliothecaris van huize Willet-Holthuysen, Herengracht 605 Amsterdam. Nel Klaversma en Martien Versteeg publiceerden 2 artikelen ‘De Bibliotheca Willetiana in beweging’ in Amstelodamum, mei-juni 2006, p. 11-26 en Amstelodamum, juli-augustus 2006, p.16-29.
JOSEF COHEN (1886-1965) was schrijver van o.a. gedichten, proza, toneel en hoorspelen. Geboren in Deventer was hij van Pools-Joodse afkomst. Van 1914 tot 1941 directeur van de openbare leeszaal en boekerij in Groningen. In 1941 werd hij op last van de Duitse bezetting ontslagen. Van 1942 tot tot de bevrijding in 1945 zat hij in het concentratiekamp voor gemengd gehuwde joden in Havelte. In 1945 kreeg zijn baan als directeur van de bibliotheek niet terug, maar werkte wel tot 1951 als bibliotheek van de OLB Groningen.
FRANS COENEN (1866-1936), Nederlands naturalistisch schrijver, essayist, conservator en bibliothecaris van huize Willet-Holthuysen, Herengracht 605, Amsterdam
Door Nel Klaversma en Martien Versteeg zijn twee artikelen geschreven: ‘De Bibliotheca Willetiana in beweging’ (Amstelodamum, mei-juni 2006, p. 11-26 en Amstelodamum, juli-augustus 2006, p. 16-29.
DIRK COSTER (1887-1956), letterkundige. Hij kwam als veertienjarige jongen op het kantoor van de Gist- en Spiritusfabriek In Delft. Spoedig werd hij – tot 1904 – bibliothecaris van directeur J.V. van Marken.
NICOLAAS (NICO) DIJKSHOORN (geboren 15 mei 1960 in Amsterdam). Tekstschrijver, columnist, romancier. Was van 1986-2004 medewerker bij de openbare bibliotheek Amstelveen, eerst als vervangende dienstplicht, vervolgens een vaste baan met diverse werkzaamheden.
KEES VAN DOORNE (1938-2005)
Bibliograaf, werkzaam als bibliothecaris (catalograaf) op de Pierson kamer van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam van 1967 tot 1988. Publiceerde dichtbundel ‘Proza, poëzie en spiritualia'(1997)
JANUS DOUSA sr. (1545-1604), Jan van der Does. Humanist, dichter, filoloog, geschiedschrijver.
Was van 1585 tot 1593 de eerste bibliothecaris van de Universiteit van Leiden. Toen hij in 1593 naar Den Haag vertrok om zijn functie in de Hoge Raad te aanvaarden, legde hij het ambt van bibliothecaris neer en is hij opgevolgd door zijn oudste zoon JANUS DOUSA jr. (1571-1596), verdienstelijk Neolatijns dichter, die op jonge leeftijd, slechts 25 jaar oud, in Leiden kwam te overlijden. Omdat zoals senaat en rector meenden: “niemant bequaemer hebben bevonden…aengesien zijn groote geschicktheyt ende ervarentheyt in allerhande saecken ende scientien tot het voorsz. ampt van bibliothecaris dienende ende nootwendich wesende.”
DAREND EIKELENBOOM was directeur van de openbare bibliotheek Bussum-Naarden van 1989 tot eind 2015. Daarvoor 3 jaar van de openbare bibliotheek van Wassenaar. In 2021 publiceerde hij een spannende thriller onder de titel ‘Geslepen’.
JOS ERDKAMP (geb. 1958). Schrijver van in Limburg gesitueerde romans. Adviseur en bibliothecaris bij het Bibliotheekhuis Limburg.
MIRA FETICU, geb. december 1973 in Breaza, Roemenië (1)
Mira Feticu groeide op onder het dictatoriaal bewind van Nicolae Ceausescu. Zij studeerde filosofie en promoveerde aan de Universiteit van Bukarest.In 1993 debuteerde zij als schrijfster. In 1998 leerde ze bij de Universiteit de Nederlandse tolk en vertaler André Kom kennen met wie zij in 2002 is getrouwd. Na haar verhuizing in 2005 voor de liefde naar Nederland werkte zij zo’n tien jaar in de centrale openbare bibliotheek van ‘s-Gravenhage, Sinds 2008 publiceert zij ook in de Nederlandse taal. In 2021 verscheen: ‘Een liefdesverklaring aan de Nederlandse taal. Door neerlandicus Matthijs van Nieuwkerk in De Volkskrant uitgeroepen tot een van de verrassendste beste boeken van het jaar.
(1) In hetzelfde jaar, namelijk op 11 augustus 1963 is in Bukarest Nederlandse schrijfster van Roemeense komaf Nausicaa Marbe geboren. Zij verhuisde in 1982 naar Nederland en studeerde aan de Vrije Universiteir te Amsterdam In 1998 verscheen een eerste (sociale) roman Mândraga en nadien nog verscheidene boeken. Nausicaa Marbe werkte als journalist voor diverse kranten, o.a. Vrij Nederland en tot juni 2013 voor De Volkskrant. Tegenwoordig als wekelijks columniste werkzaam voor dagblad De Telegraaf.
JACOB GEEL (1789-1862), letterkundige, filoloog en hoogleraar. Was van 1822 tot 1833 op advies van D.J.van Lennep onderbibliothecaris van de Universiteit in Leiden en als opvolger van J. van Voorst van 1833 tot 1858 eerste bibliothecaris.
PIETER VAN GODEWIJCK (1593-1660), Neolatijns en Nederduits dichter, bibliothecaris van de stadsbibliotheek Dordrecht. In 1619 benoemd tot preceptor van de Latijnse School, na 1636 tot zijn overlijden opzichter van de stadsboekerij in het Marienbornerklooster. Op last van Jacob de Witt stelde hij in 1640 de eerste geschreven catalogus samen, die toenmaals 1.021 publicaties telde. Een openbaar karakter verkreeg de bibliotheek pas in 1681. JAN HENDRIK DE GROOT (1901- 1990), dichter. Van 1937 tot 1948 als assistent werkzaam bij de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen in Amsterdam
HENNIE DE GROOT, zie: JET VAN VUUREN
JANUS GRUTERUS (1560-1627), Jan de Gruytere. Klassiek filoloog en dichter. In 1602 benoemd tot bibliothecaris van de Bibliotheca Palatina in Heidelberg, die hij in twee decennia uitbouwde tot een unieke verzameling boeken en handschriften. Na de inname van Heidelberg door Johan van Tilly werd Gruterus verbannen. Sinds 1623 maakt de toenmaals beroemde Paltsbibliotheek deel uit van de Bibliotheca Vaticana in Rome.
HANS VAN HARTEVELT (geboren in Lerden, 1953) schrijft romans en debuteerde in 1997 bij uitgeverij De Knipscheer met de verhalenbundel ‘Op zijn Chinees’. Hij was van 1982 tot de opheffing als gevolg van bezuinigingen in 2013 bibliothecaris van het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam.
![Hans van Hartevelt als toenmalig directeur van de K.I.T.bibliotheek in gesprek met de Egyptenaar professor Ismail Serageldin [met 33 eredoctoraten recordhouder], directeur van de Bibliotheca Alexandrina](https://ilibrariana.files.wordpress.com/2011/12/hartevelt2.png)
DANIEL HEINSIUS (1580-1655), humanistisch geleerde, literair theoreticus en dichter, bibliothecaris van de universiteit Leiden van 1607 tot 1653. Geboren in Gent vluchtten in 1583 zijn ouders eerst naar Engeland en vestigden zij zich in 1588 in Vlissingen. In Leiden ontpopte Daniel Heinsius zich als een briljante leerling van Scaliger. Na het overlijden van Paulus Merula is hij in 1607 benoemd tot academiebibliothecaris, na al in 1603 hoogleraar te zijn geworden. Daniel Heinsius gaf als filoloog talrijke klassieke teksten uit
NICOLAAS HEINSIUS (1620-1681), Neolatijns dichter en filoloog, zoon van Daniël Heinsius, bibliothecaris van de universiteit van Leiden Na de Nederlandse filoloog Issac Vossius was Nicolaas Heinsius vanaf circa 1650 enkele jaren in dienst als bibliothecaris van koningin Christina van Zweden in Stockholm en schafte hij talrijke handschriften vooral uit Italië aan voor de koninklijke bibliotheek. Dr.F.F.Blok wijdde een uitvoerige monografie aan: ‘Nicolaas Heinsius in dienst van Christina van Zweden’. Delft, 1949.
SAKE HELDER (1924-1983) dichter. Geboren in Groningen op 17 april 1924, was van 1955 tot 1960 als bibliotheekmedewerker verbonden aan de Technische Hogeschool Delft. Vervolgens tot zijn overlijden in 1983 te Haarlem directeur van de openbare bibliotheek Haarlemmermeer. Wist deze instelling dankzij modere marketingmethodes en met een nieuw gebouw in het centrum, bibliobus en filialen een centrale plaats in cultureel Haarlemmermeer te geven.
Schrijver van de dichtbundels ‘Praten onder rembours’ (Stols, 1955) en ‘Op zichzelf genomen’. Was medewerker van ‘Debuutvrij’, een Delfts literair tijdschrift en publiceerde o.a. in ‘Maatstaf’, ‘Ontmoeting’, ‘De Nieuwe Stem’ en ‘Podium’. Sake Helder is begraven in Blokzijl.
WILLEM SJOERD HUBERTS (geb.1953 ). Schrijver en essayist. Was tot 2009 directeur van de bibliotheek Gelderland-Zuid (Nijmegen e.o.) en daarvoor werkzaam bij de bibliotheek van de Rijksuniversiteit Groningen, Kon. Ned. Academie van Wetenschappen en ProBiblio.
WILHELMUS JACOBUS ARNOLDUS DE WITT HUBERTS (1829-1909) auteur van o.a. novellen, schetsen en levensberichten. In 1860 benoemd tot gemeentebibliothecaris en –archivaris van Zutphen. Van 1867 tot 1874 bekleedde hij naast zijn functie als directeur van de H.B.S. in Zwolle eveneens de betrekking van gemeentearchivaris aldaar.
FRANCISCUS JUNIUS (1589-1677), bijgenaamd de Jongere. Nederlands filoloog en dichter. In 1620 benoemd als bibliothecaris bij Thomas Howard, graaf van Arundel in Oxford, tot circa. 1640. Anthonie van Dijck vervaardigde omstreeks 1639 een schilderij met de graag en gravin van Arundel met hun bibliothecaris Franciscus Junius rond een wereldbol. Zijn handschriften liet hij aan de Bodleian Library te Oxford.
FRANS KELLENDONK (1951-1990) Letterkundige. Was van mei 1976 tot 1 augustus 1977 wetenschappelijk medewerker aan de Vrije Universiteit, Amsterdam, als vakreferent Germaanse talen. Voorts van 1 november 1979 tot 1 mei 1981 referent Engels in de bibliotheek van de Rijksuniversiteit Leiden. In ‘Letter en Geest’ zijn ex-collega’s herkenbaar. Het literair archief van Kellendonk is in 2006 in beheer gegeven aan de bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, UB-Leiden.
Uitsnede uit artikel: André Bouwman en Rick Honings, Tweehonderdvijftig jaar Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, in: De Boekenwereld, 32, nummer 2, 2016, pagina 73.
MATHIAS KEMP (1894-1964). Dichter [broer van Pierre Kemp]. Van 1914 – 1920 bibliothecaris van een katholieke bibliotheek.
Op 7 augustus 1916 werd de Roomsch Katholieke Openbare Leeszaal en Bibliotheek te Maastricht opgericht, in samenwerking met de toen als bestaande Pius-bibliotheek. In november 1917 had de officiële opening plaats en als eerste directeur werd op een weekloon van ƒ 10,- Mathias Kemp aangesteld. Bij de verhuizing van de Kapoenstraat 8 naar de Leo-stichting in de Bredestraat nam Kemp ontslag als directeur van de Leeszaal om zich tot 1920 geheel aan de Pius-bibliotheek te wijden, die zich voortaan enkel wijdde aan de uitlening van romans en ontspanningsboeken.
JAN KOOISTRA (1938-1992) dichter. Na zijn schooljaren kwam hij als administratief medewerker in dienst van de penitentiaire inrichting Dr.S. van Mesdagkliniek te Groningen, in welke functie hij tevens de gevangenisbibliotheek beheerde – tot zijn benoeming als ambtenaar in de gemeente Leek. MARIE KOOPMANS (1888-1979) Schreef streekromans in het Twents. Volgde opleiding tot leeszaalassistente in Delft en is in 1921 benoemd als bibliothecaresse van de katholieke openbare bibliotheek in Laren. Martin Paus schreef een boek over haar, getiteld: ‘Marie Koopmans De Twentse Schrijfster’. Hengelo, 1997.
DAVID JACOB VAN LENNEP (1774-1853) classicus, letterkundige, hoogleraar. Van 1817 tot 1851 bibliothecaris van de Koninklijke Academie van Wetenschappen (Koninklijk Instituut) en van 1820 tot 1838 bibliothecaris van de Stedelijke Bibliotheek (Athenaeum Illustre) in Amsterdam. ‘Een verdienstelijk lid van de Tweede Klasse met een grote inzet voor het Instituut, was Davis Jacob van Lennep (1774-1853). Van Lennep, hoogleraar in de klassieke letteren en geschiedenis te Amsterdam, leverde een grote bijdrage tot de realisatie van de bibliotheek van het Koninklijk Instituut. In de lange periode dat hij werkzaam was als bibliothecaris (van 1817 tot 1851), slaagde hij erin om de leden, geassocieerden en correspondenten te overtuigen om schenkingen te doen aan de bibliotheek. De verzameling, die door de belangrijke schenking van het lid Jan Hendrik van Kinsbergen (1735-1819) al een interessante kleine boekerij was, werd door toedoen van Van Lennep in die jaren enorm uitgebreid. Hij stelde in 1821 de eerste catalogus van het boekenbezit samen, waarvan de titel luidde: Catalogus Bibliothecae Insituti Regii Belgici. Na vier jaar lid te zijn geweest van de Tweede Klasse stapte hij over naar de Derde, waar hij vanaf 1848 rot 1851 de functie vervulde van het Penningenkabinet.’ (Uit: Van wapenhandel tot wetenschapsbedrijf. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in het Trippenhuis te Amsterdam. 1993].
GERRIT VAN LENNEP (1774-1834) schrijver en dichter. Onder koning Lodewijk Napoleon als onderbibliothecaris bij de Koninklijke Bibliotheek benoemd. Het personeelsbestand omvatte 6 personen van wie C.S.Flament hoofdbibliothecaris was en per kwartaal ƒ 125,- verdiende. G. van Lennep verdiende als ‘premier sous bibliothécaire’ ƒ 100,- per trimester. In 1810 is hij tot rechter van instructie in Almelo benoemd.
CASPER LUCKERHOF (Haarlem) veelzijdig als historicus, indoloog, boekhandelaar (Kennemer Boekhandel), uitgever, schrijver.
Maakte en reis in 2017 naar Nepal naar Boeddha’s geboorteplaats en werkte aldaar enige tijd als bibliothecaris van het Lumbini International Research Institute. Bevat een collectie van circa 40.000 boeken, tijdschriften en brochures. Vnl. religieuze studies in het algemeen en Boeddhistische geschriften in het bijzonder in talen als Pali, Sanskriet, Chinees, Japans, Tibetaans, Thai, Nepalees, Engels etcetera. Voorts meer dan 100.000 digitale teksten. Lückerhof beschreef zijn (mislukte) ervaringen in een boek Rusteloos – Gestrand in het land van Boeddha (Ambo Anthos, 2022), dat goede recensies kreeg in o.a. De Volkskrant van 30 juli 2022 en Dagblad Trouw, 20 augustus 2022, Haarlems Dagblad 9 juli 2022.
A. MARJA pseudoniem van AREND THEODOOR MOOIJ (1917-1964) dichter. In 1948 aangenomen als sociaal ambtenaar bij de Huizen van Bewaring. Zijn belangrijkste opdracht was het inrichten van ongeveer vijftig gevangenisbibliotheken. Al in 1950 ontving hij een nieuwe baan als directeur van het Haagse consultatiebureau voor alcoholisme. Uit een artikel voor ‘Het Vaderland’ in februari ‘Het boek in de bajes’ blijkt dat Marja aan de gevangenisbibliotheek een heilzame werking toekent en blikt hij terug op zijn kortstondige periode als gevangenisbibliothecaris.
PETRUS VAN LIMBURG BROUWER (1795-1847) was bibliothecaris van de academie in Groningen en letterkundige. In het jaar van zijn overlijden verscheen zijn roman ‘Het leesgezelschap van Diepenbeek, die verscheidene herdrukken beleefde.
CASPER LÜCKERHOF (*1988) uit Haarlem. Veelzijdig als historicus, indoloog, boekhandelaar (Kennemer Boekhandel), uitgever en schrijver. Publiceerde in 2022 een boek met zijn (mislukte) ervaringen in Nepal 2017 op zoek naar Boeddha. Werkte daar enige tijd als bibliothecaris bij het Lumbini International Research Institute. Bevat een collectie van 40.000 boeken, brochures en tijdschriften gewijd aan religie in het algemeen en het Boeddhisme in het bijzonder In o.a. de talen Sanskriet, Pali, Chinees, Birmees, Japans, Thai, Nepalees, Engels etc. Voorts meer dan 100.000 gedigitaliseerde teksten. Zijn in 2022 bij Ambo Anthos gepubliceerde boek Rusteloos; gestrand in het land van Boeddha ontving goede recensies o.a. in De Volkskrant door Rob Vreeken.
JEAN HUBERT MATLA (*1902) dichter (“Verzen’ en schrijver). Wa bibliothecaris van de R.K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek in Schiedam. Redacrweur van het Haags Persbureau en sinds 1950 voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Persbureaus.
JAAP MEIJER (1912-1993) (literair) historicus, tevens dichter onder pseudoniem SAUL VAN MESSEL. Hij was van 1947 tot 1952 bibliothecaris van de bibliotheek van het Portugees-Israëlitische Seminarium Ets Haim in Amsterdam. Zijn werkzaamheden zijn beschreven in de dubbelbiografie van Evelien Gans: Jaap en Ischa Meijer; een joodse geschiedenis 1912-1956. Amsterdam, 2008.
JAN NOWEE (1901-1958) kinderboekenschrijver. Was schoolhoofd van de Paulusschool in Den Haag. Eind jaren dertig werkte hij als vrijwilliger bij de r.k. Vincentius-leesbibliotheek ‘Rustenburg’ in ‘s-Gravenhage, gelegen op het adres Escamplaan 26.
Deze rooms katholieke leesbibliotheek is op 15 december 1935 door de pastoor ingewijd. Óok hier namen de onderwijzers het voortouw. Zelfs “Arendsoog” J.Nowee zwaaide er zijn tomahawk. Eén jaar later begonnen dan zijn collega’s bleef de heer A.C.J.Hoogeveen, vanaf 1944 als bibliothecaris, de zaak tot het einde trouw.” In de bieb vroegen jongens om indianen- en cowboyboeken. Omdat deze buiten Karl May vrijwel niet aanwezig waren begon Jan Nowee deze zelf te schrijven, zoals de populaire Arendsoog-boeken, welke reeks later is voortgezet door zijn zoon Paul Nowee (1935-1993). In 1944 diende Jan Nowee zijn ontslag in als tweede bibliothecaris en is hij opgevolgd door de heer Smit bij het filiaal Rustenburg aan de Escamplaan. [Bron: Een kort historisch overzicht van 143 jaar liefdewerk leesbibliotheken onder bestuur van de Vincentiusvereniging ’s-Gravenhage, 1966, blz. 56].
JOHANNES HENDRICUS VAN DER PALM (1763-1840) letterkundige, predikant hoogleraar. In 1789 (tot 1796) aangesteld als secretaris-bibliothecaris bij mr. J.A.van de Perre in Middelburg.
KAREL VAN HET REVE (1921-1999) slavist, hoogleraar en schrijver [broer van Gerard van het Reve]. Hij was van 1948 tot 1957 bibliothecaris op het Rusland Instituut van de Universiteit van Amsterdam. – Karel van het Reve JACOBUS REVIUS (1586-1658) eigenlijk Jacob Reefsen geheten. Dichter, predikant en historicus. In 1618 door het stadsbestuur benoemd “om opsicht op die Bibliothecq in den Fraterhuyze alhier te hebben.” Tijdens zijn bibliothecariaat kreeg de stadsbibliotheek in 1630 tevens de functie van atheneumbibliotheek. Revius vervulde zijn bibliotheektaken tot 1641 toen hij naar Leiden vertrok. [In 2012 verscheen een uitgebreide monografie van Enny de Bruijn: ‘Eerst de waarheid, dan de vrede – Jacob Revius (1586-1656). Boekencentrum, 662p. ISBN 978 90 2392 620 7].
ANNIE M.G.SCHMIDT (1911-1995) zie hieronder.
DOEKE SIJENS (geb. 1955) Schrijver van o.a. verhalen en essays. Werkzaam in openbare bibliotheek Groning en.
W.H.C. (WILFRED) SMIT (1933-1972) dichter en slavist. Vanaf oktober 1965 tot 1969 als bibliothecaris, o.a. belast met titelbeschrijving, werkzaam bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam. ANTOON THIRY (1888-1954) romanschrijver. Ofschoon Vlaams letterkundige, geboren in Leuven en overleden te Antwerpen, hier toch vermeld omdat hij als bibliothecaris werkte in Nederland. Als activist binnen de Vlaamse beweging verliet hij na de Duitse capitulatie in 1918 met Felix Timmermans het stadje Lier om in Nederland asiel aan te vragen. Op 16 juni 1921 trad hij in dienst van de zopas opgerichte openbare bibliotheek te Tiel. Daar brengt hij de bibliotheek aan de St.Agnietenstraat tot bloei. Eind 1930 kondigde hij tot spijt van het bibliotheekbestuur zijn ontslag aan om na amnestie te hebben verkregen naar Vlaanderen terug te keren.
Zie artikel: ‘Thiry in Tiel, Een Vlaamse schrijver in ballingschap’ door Cees Visser. In: Boekenpost, nummer 109, september/oktober 2010, p. 35–37
Literatuur; – J.Bastiaensen, De Lierse verteller Anton Thiry. In; Het land van Rijen. 1955; – Cees Visser. Thiry in Tiel; een Vlaamse schrijver in ballingschap. in: Boekenpost, 18e jaargang, september/oktober 2010, p. 35-37.
[Een andere Vlaming, geleerde en bibliothecaris, die in 1918 naar Nederland uitweek was professor Willem de Vreese (1869-1938), die sinds 1912 hoofdbibliothecaris was van de UB-Gent. In België werd hij op beschuldiging van hoogverraad ter dood veroordeeld. Van 1919 tot 1934 werkte hij als directeur van de gemeentebibliotheek Rotterdam, die een rijke Erasmus-collectie vooral aan hem te danken heeft. De Vreese, expert op de gebieden van Middelnederlandse handschriften en incunabelen, was samensteller van het documentatie-apparaat ‘Bibliotheca Neerlandica Manuscripta’ dat zich tegenwoordig in de UB van Leiden bevindt].
THEUN DE VRIES (1907-2005) romanschrijver.
Werkte van 1929 tot 1936 als assistent bij de openbare leeszaal van Sneek na het assistentsdiploma in 1929 in Utrecht te hebben behaald. Omdat ik over het stamboek van de Sneekse bibliotheek beschik uit de periode dat Theun de Vries daar werkzaam was ga ik wat dieper op diens bibliotheekloopbaan in. Dr. Overdiep, zijn leraar Nederlands raadde Theun de Vries in 1927 aan middelbaar Nederlands te gaan studeren. Omdat vooral het linguïstische onderdeel hem tegen stond zag hij hiervan af. Volgens Overdiep bleef in dat geval voor zijn persoon nog maar één ding over: het volgen van een bibliotheekopleiding. Als leerling ging hij toen stage lopen bij de openbare leeszaal in Apeldoorn. “Daar heb ik de grondbeginselen van het bibliotheekvak geleerd.” Vervolgens genoot hij het voorrecht om zijn volgende stage te volgen aan de openbare leeszaal in Hilversum, welke instelling in die tijd landelijk een goede naam had. “Veel van deze ‘Gooiers’ [intellectuelen en kunstenaars] bezochten de bibliotheek, die op literatuurgebied werkelijk een schatkamer was. Overigens ben ik daar voor het eerst en heel uitgebreid in aanraking gekomen met de jonge Sovjet-literatuur.” In 1929 solliciteerde De Vries naar een functie als tijdelijk assistent bij de openbare leeszaal van Sneek en werd hij aangenomen en even later werd hij vanwege een nieuwe vacature in vaste dienst aangesteld. In 1930 vroeg hij het bestuur studieverlof aan voor het volgen van de directeurscursus in Den Haag. Blijkens een bericht in ‘Bibliotheekleven’ van 1931, blz. 134, is aan T.U. de Vries te Sneek als enige man het directeursdiploma uitgereikt evenals aan 11 dames. Dat diploma werd gehaald, maar dr. P.C.Molhuysen, directeur van de Koninklijke Bibliotheek en inspecteur van het openbaar bibliotheekwezen was verre van enthousiast, gelet op diens uitspraak “U bent dichter en dichters zijn incapabel voor zakelijke dingen. Wij achten u volledig ongeschikt om ooit directeur van een bibliotheek te worden. Gaat u maar naar Sneek terug, want daar zult u niet te veel schade kunnen aanrechten.” Theun de Vries voegde daar in een gesprek met Hans van de Waarsenburg aan toe: “Intussen bleek ik een heel goede bibliothecaris te zijn; ik heb tussen 1932 en 1934 bijvoorbeeld de hele bibliotheek in Sneek opnieuw gecatalogiseerd. Overigens was mijn opleiding in Den Haag voor mij een lichtpunt, want zo kon ik een jaar weg uit Sneek. Ik was trouwens de enige man die deze directeurscursus volgde, de rest van het gezelschap bestond uit meisjes, die uit alle delen van het land afkomstig waren. Ze behandelden mij erg collegiaal en voor hun lieve toenaderingen werd ik behoed door het feit dat ik in Apeldoorn Aafje Maria Vernes had, mijn meisje. Zij was voor mij het beschermende denkbeeld en een hele grote troost. Toen ik in Sneek terugkwam, was zij de enige bij wie ik heul en soelaas kon vinden.” 18 juli 1931 vroeg Theun de Vries bij het bestuur eervol ontslag aan wegens gezondheidsredenen. Echter op 26 augustus trok hij zijn ontslagaanvrage in omdat zijn ouders zich zeer tegen zijn terugkeer in het ouderlijk huis te Apeldoorn hadden verzet. Tevens verzocht hij goedkeuring voor het feit dat hij tijdelijk zijn intrek had genomen ten huize van de conciërge der Leeszaal. Het bibliotheekbestuur stemde in met een en ander. Op 24 augustus 1931 is het volgende familiebericht geplaatst in de krant Handelsblad: Van 1924 tot 1931 was A.H. de Vries directeur van de openbare leeszaal, in 1933 opgevolgd door mej. G.Y.Vonk. Op 1 augustus 1933 verzocht Theun de Vries schriftelijk aan het bestuur verlof om een congres van schrijvers gedurende een maand van half september tot half oktober in Moskou bij te wonen. “De bedoeling is, het Nederlandsche schrijvers mogelijk te maken, zich persoonlijk op de hoogte te stellen van de toestand in Rusland, eventueel met het doel daarover te schrijven.” In een bestuursvergadering van 14 augustus ontstond hierover een brede discussie en De Vries legde uit dat het om een ‘internationaal schrijverscollectief’ gaat van revolutionaire auteurs, niet allemaal zuivere communisten. Hij verklaarde verder desgevraagd dat bijwoning weliswaar geen voordeel zou hebben voor de Sneekse leeszaal. Hierna bleek het bestuur verdeeld, maar dankzij de voorzitter werd in meerderheid met het verzoek ingestemd. Voor de secretaris was dat aanleiding te bedanken als bestuurslid omdat “hij niet wil meewerken aan het propagandistisch streven van de Sovjet regering.” Uiteindelijk is door De Vries afgezien van zijn reis naar Moskou. Aan de directrice had hij vooraf medegedeeld liever niet te zullen gaan wanneer geen beslissing met eenparigheid kon worden genomen. In 1934 ontving De Vries van Maxim Gorki een persoonlijke uitnodiging een congres van Sovjet schrijvers bij te wonen, maar omdat anders zijn functie in Sneek in het gedrang zou komen zag hij ook daarvan af. In eerder genoemd stamboek van de bibliotheek is de roman ‘Stiefmoeder aarde’ uit 1936 als het 29.008ste boek ingeschreven, bij de boekhandel aangeschaft voor ƒ 3.90. Publicatie hiervan gaf aanleiding tot de zoveelste botsing tussen Theun de Vries en het leeszaalbestuur en de schrijver nam, zoals hij later schreef, opgelucht afscheid van “het miserabel kleinestadsbestaan” om vervolgens in Amsterdam te worden van het communistische partijorgaan ‘De Tribune’. Eenmaal woonachtig in de hoofdstad zijn nog verscheidene schenkingen van Theun de Vries in het bibliotheekbezit opgenomen, allemaal met een duidelijk politieke signatuur, zoals ‘Lenin’ door J.W.Stalin, ‘Grondslagen van het tweede vijfjarenplan’, ‘Het communistisch manifest’(Karl Marx en Friedrich Engels). Het aanschafbeleid van Sneek kan men allesbehalve eenzijdigheid verwijten. Veel letterkunde en allerlei ontwikkelingsboeken waarop niets valt af te dingen. Ook ‘Mein Kampf’ van Adolf Hitler, naast stichtende werken van of over figuren als Tagore, Krishnamurti, Gandhi, Schweitzer, Buskes, Einstein en paus Pius XI. Boeken als ‘Doctor José droomt vergeefs’ (1933) en ‘Eroica’ (1934) zijn als ‘geschenk’[van de auteur en assistent bibliothecaris] genoteerd. In 1936 diende Theun de Vries zijn ontslag in. Het jaarverslag maakte hier melding van met de volgende woorden. “Na 7 jaar als assistent aan de Leeszaal verbonden te zijn geweest, vertrok de heer de Vries half januari naar Amsterdam. Als een vlug en voortvarend werker heeft hij veel voor de Leeszaal gedaan, terwijl van zijn uitgebreide boekenkennis menigeen heeft kunnen profiteren.” Een half jaar later stuurde hij nog een bedankbriefje aan het bestuur. Over Theun de Vries is in maart 2011 het eerste deel van een uitvoerige biografie verschenen van Jan van Galen: Theun de Vries – Een schrijversleven. 1907-1945. Uitgeverij Aspekt. Voorts kwam in 2010 een fraaie boekuitgave uit door Albert H.Pasma: 100 jaar bibliotheek Sneek, waarin uiteraard Theun de Vries ter sprake komt evenals o.a. het belangrijke bestuurswerk van dr. L.Hertzberger van 1910 tot 1922. In 1993 sprak ik de schrijver in de openbare bibliotheek van Heemstede toen Felix Rottenberg hem het eerste exemplaar overhandigde van een boek door de toentertijd in Heemstede woonachtige Ruud Vreeman: De factor arbeid: werkende mensen in de letteren. Theun de Vries sprak toen met veel nostalgie over zijn jaren als bibliothecaris in Sneek.
In het tijdschrift ‘De Boekenwereld’, 29, nr.6, 2013, p. 70-77 publiceerde Joop Hart een artikel over de (huis)bibliotheek van Theun de Vries. Zijn boeken zijn door Hart beschreven in een database. Relevante gegevens van zijn bevindingen verwerkte hij tot een artikel.
ARNOLD WERUMEUS BUNING (1846-1933) letterkundige. In 1877 benoemd tor directeur van de modelkamer van Marine en bibliothecaris bij het departement van Marine te Den Haag. Tot 1883, in welke periode hij met zijn gezondheid tobde en zich vooral aan zijn letterkundig werk wijdde. Hij publiceerde zeeverhalen en Oostindische chetsen.
BEREND WINEKE (geboren 1935). Dichter en prozaschrijver. Was begin jaren 70 van de vorige eeuw directeur van de openbare bibliotheek Hilversum, in welke periode hij vanwege zijn drastisch saneringsbeleid in aanvaring kwam met de Hilversum woonachtige uitgever-publicist Martin Ros. JOHAN WINKLER (1840-1916). Letterkundige, maar feitelijk was hij taalwetenschapper, dat wil zeggen dialectoloog/folklorist en van huis uit geneesheer. Geboren te Leeuwarden woonde hij vanaf zijn 17e verjaardag in Haarlem waar hij aan de klinische school genees- en heelkunde studeerde. Onder meer van 1865-1875 beoefenaar van de Fries taal en geschiedenis en bestuurder-bibliothecaris van het Friesch Genootschap van Geschied-, Oudheid- en taalkunde.
KEES WINKLER (1927-2004) dichter. Hij studeerde medicijnen. Kort voor zijn artsexamen kwam hij in een schizoïde psychose terecht. Op voorspraak van zijn hoogleraar kreeg hij een functie als bibliothecaris op het Herseninstituut van Amsterdam en bleef daar in dienst tot zijn vut in 1987. Herinnerend aan zijn werk schreef hij aan het eind van zijn leven het volgende vers, opgenomen in: Verzamelde gedichten. Amsterdam, Thomas Rap, 1997: TOEKOMSTBEELD De vergrijsde bibliothecaris liet zijn blik weiden langs de planken en hij pakte er een boekje uit wat hij zelf geschreven had. Hoofdschuddend om zijn overmoed van vroeger herkende hij zichzelf als een vergeten dichter en hij wist dat dichters vergeten worden als hun werk niet best is. Maar om in de herfst van zijn leven te erkennen dat hij gefaald had dat was teveel voor de grijze man
en hij zette het boek weer terug’.
GERARD ZERBOLT VAN ZUTPHEN (1367-1398) schrijver van spirituele geschriften. Pleitte in zijn traktaat ‘Over Dietse boeken en gebeden in de volkstaal’ (1398) voor de Bijbel in de landstaal. Hij was lid van de Broeders van het Gemene Leven in het gevolg van Geert Groote en werkte na 1384 als bibliothecaris en kopiist in het Heer-Florenshuis van Floris Radewijns in Deventer. Overleed pas 31 jaar oud in Windesheim, vermoedelijk ten gevolge van een plotselinge pestaanval. In 1936 verscheen een uitvoerige publicatie van dr.J.van Rooij, O.Carm.: Gerard Zerbolt van Zutphen. Leven en geschriften. Niet direct als bibliothecaris werkzaam maar in de marge zijn de volgende letterkundigen te vermelden:
– FRANS COENEN (1866-1936) Was als directeur van Willet Holthuijsen in Amsterdam vanaf 1896 tevens conservator van de museumbibliotheek.
– FREDERIK VAN EEDEN (1860-1932) was initiatiefnemer van de kolonie Walden in Bussum (1898-1907) waar hij een voorloper van de bibliobus introduceerde. “Heel Bussum vond het gek. Men keek nieuwsgierig naar de dichter en zijn boeken- kar; een rijdende uitleenbibliotheek. Men kocht ‘socialistische groente’ uit Walden.” [Querido’s letterkundige reisgids van Nederland, 1982. pagina 247].
– CONSTANTIJN HUYGENS (1596-1687) had als secretaris van o.a. prins-koning Willem III ook supervisie over de stadhouderlijke bibliotheek. Was op hoge leeftijd actief betrokken bij de rubriekenindeling van de catalogus der Oranje-Nassau-bibliotheek in 1686.
– FRED DE SWERT (1945-1977) Geboren In Rijmenam, Vlaanderen, en overleden in Nootdorp. Sinds 1971 werkzaam op het Katholiek Bibliotheek- en Lectuurcentrum (KBLC) en trad vervolgens in dienst van het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum (NBLC) als hoofdredacteur van de Lektuurinformatiedienst.
——————————————————————————————–
Bibliotheekloopbaan van Annie M.G.Schmidt (1911-1995) van 1933 tot 1946 ANNIE M.G.SCHMIDT Middelburg (stageplaats), Den Haag (CV-opleiding bij de Koninklijke Bibliotheek) , Rotterdams Leeskabinet (volontair), Schiedam, Vlaardingen (assistente) , Amsterdam (Nutskinderleeszaal), Vlissingen (directrice olb)
Op vierjarige leeftijd schreef zij haar eerste gedicht: ‘Er was eens een hond, die zat op z’n kont, Er was eens een kat. Die zat op z’n gat’.
Zij behaalde het assistentsdiploma in Den Haag in 1934 en werd toen benoemd als assistente van de openbare leeszaal en bibliotheek in Vlaardingen. In 1936 is zij aangesteld als assistente aan de ‘Leeszalen voor jongens en meisjes’ der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen te Amsterdam onder leiding van de vooruitstrevende, in de Verenigde Staten opgeleide, jeugdbibliothecaresse Louise M.Boerlage. De kinderbibliotheek was gevestigd op het adres Wijdesteeg 4. ‘Je dankte de Heer in de hemel dat je een baan had, die zelfs 80 gulden per maand opleverde’, zei ze een halve eeuw later in het literaire blad BZZLLetin. “Ik bleek het werk fijn te vinden en heb er ontzettend veel geleerd (…) In die leeszaal zijn mijn ideeën over kinderen en boeken gevormd door eindeloos observeren. Lezende kinderen zijn zo boeiend. De manier waarop ze ondanks de vreselijkste herrie totaal in hun boek verdiept zijn, zal mij altijd bijblijven. Ik hield van mijn vak.’ In de avonduren studeerde ze verder. Nadat zij hiervoor in 1935 vanwege plaatsgebrek was afgewezen schreef mej. Schmidt zich in april 1939 nogmaals gewoon in voor de cursus voor directeur van de leeszaal in Den Haag. Met dat doel schreef haar hoofd Louise Boerlage een wervende aanbeveling voor het Opleidingsfonds, dat armlastige studenten financieel ondersteunde. ‘Mejuffrouw A.M.G.Schmidt heeft drie jaar als assistente in de Nutskinderleeszaal alhier gewerkt. Gedurende dezen tijd heeft zij blijk gegeven van een zeer goede aanpassing aan haar taak zoowel als aan haar omgeving. Ook heeft zij uitgesproken bekwaamheden en begaafdheden, die het m.i. zeer wenschelijk maken haar de gelegenheid te geven zich voor een werkkring te bekwamen, waarbij haar litteraire aanleg tot ontplooiïng zou kunnen komen. ‘ Dat kostte haar weinig moeite al had ze grote problemen met dr.H.Greve, die zich ergerde aan haar rookgedrag en bijna was de cursus was afgestuurd. Dat kon ze goedmaken door als straf een bibliografie over haardracht door de eeuwen heen te maken. In mei 1940 is haar het directeursdiploma uitgereikt en februari 1942 werd zij benoemd tot directrice der O.L.B. in Vlissingen. In de Amsterdamse periode was ze bevriend met jeugdbibliothecaresse Annie Moerkercken van der Meulen, die samen met haar de directeurscurus had gevolgd. Zij was ook na terugkeer in Amsterdam vanuit Vlissingen haar huisgenote totdat mw. Moerkercken naar Batavia ging om daar te helpen bij het opzetten van openbare bibliotheken. [In het januarinummer 1939 van ‘Bibliotheekleven’ is op pagina 32 ‘Een leeszaalgedicht’ van Annie M.G. Schmidt gepubliceerd, dat tevens in ‘Opwaartsche wegen’ is opgenomen. In ‘Bibliotheekleven’ 1947 is op pagina 77 een vers gepubliceerd over het voorlezen van kinderleeszaal boeken uit mei 1942].
![Uit bovenstaand krabbeltje uit het archief van de Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken blijkt dat de directeuren van de bibliotheekopleiding, de heren dr.P.C.Molhuysen en dr. H.E.Greve, niet erg tevreden waren over het gedrag van leerlinge Annie Schmidt. [Uit: Paul Schneiders, Lezen voor iedereen. 1990, pagina 232.]](https://ilibrariana.files.wordpress.com/2011/12/scan01272.jpg)
‘Ik wilde weg uit de stad naar de provincie, waar je geen SS had. De leeszaal had ook steeds minder te bieden. Er kwam niets meer uit en wie werd uitgegeven was fout.’Zij werd aangesteld als directrice in Vlissingen. Later zei Annie M.G.Schmidt hierover in een radio-vraaggesprek, oktober 1977: ‘In de oorlog ben ik uit Amsterdam weggegaan toen de bibliotheken voor joden verboden werden. Ik ben toen naar de openbare leeszaal in Vlissingen vertrokken, waar die bepaling natuurlijk ook gold, maar waar geen joodse mensen woonden. Achteraf dacht ik, dat het een laffe houding van me was, want je zou natuurlijk voor alle officiële functies moeten bedanken. Maar in Vlissingen heb ik wel het bordje Verboden voor joden van de leeszaaldeur verwijderd.’ In Vlissingen kreeg ze overigens heimwee naar Amsterdam. ‘Ik hoop dat u gauw weer een in de pen wilt klimmen’, schreef ze in augustus 1944 aan mw. Boerlage. ‘Alle nieuws uit Amsterdam, hoe luttel dan ook, is me zoo verschrikkelijk welkom, want je zit hier wel achteraf, met nooit eens een leeszaalmensch om mee te spreken.
Later schreef zij: ‘Ik herinner mij de oorlog als een van de prettigste en rustigste periodes in m’n leven. (…) Ik zat veilig in mijn eigen Openbare Leeszaal en Bibliotheek die ik zorgvuldig behoedde tegen NSB-invloeden. Ik was zielstevreden omdat door de oorlog in één klap de hele cultuur ophield. Alles was in handen van de Kulturkammer en daarmee hield voor ons de cultuur op. Je hoefde geen nieuwe boeken aan te schaffen, geen tijdschriften of kranten te lezen, je hoefde niet naar toneel, concert of bioscoop, omdat dat allemaal even fout was. Dat gaf rust.’
Volgens Bibliotheekleven 1947 schreef Annie M.G.Schmidt in mei 1942 op een vel mooi blauw karton met witte letters het volgende vers ter promotie van het voorlezen: ‘Kom luisteren, kom luisteren – want moeder leest ons voor – We zitten stil en reizen tòch – de hele wereld door – We trekken mee met Robinson – over de wijde zeeën – en zwerven door een wonderbos – met reuzen en met feeën. – We leven plots in vroeger tijd – met echte Batavieren – of sluipen door het woeste woud – op jacht naar wilde dieren. – Toch zitten we alleen maar thuis – bij moeders pappot hoor! – Maar moeder heeft een leeszaalboek – en lees ons daaruit voor. Direct na de Bevrijding solliciteerde Annie M.G.Schmidt bij de Openbare Leeszaal in Amsterdam, Keizersgracht 444-446. Ze werd aangenomen, maar kreeg tegelijkertijd via een oude leeszaalkennis die nu bij het bovengrondse Parool werkte, het verzoek of ze daar een documentatie-afdeling wilde opzetten. Daaraan gaf zij de voorkeur en op 1 februari 1946 aanvaardde Annie M.G.Schmidt een baan als documentaliste ofwel chef documentatie bij dagblad Het Parool in Amsterdam en vangt, gestimuleerd door o.a. Jeanne Roos, feitelijk haar schrijversloopbaan aan. Het Parool was aanvankelijk gevestigd in het Telegraafpand op de Nieuwezijds Voorburgwal en Schmidt woonde toen op het adres Herengracht 232, hoek Hartenstraat.
In het vakblad Bibliotheekleven schreef A.T. [= Annie Timmenga, destijds directrice van de openbare bibliotheek Deventer] over ‘De Leeszaal in de literatuur “Mejuffrouw Bits”: ‘Het stereotype van de Leeszaalassistente: knut, bril, oud, steriel, is weer eens onderstreept in de Nederlandse pers en dat nog wel door onze oud-collega Annie M.G.Schmidt (Foei Annie! Vanwaar die rancune?). In het Zaterdagavondbijblad van het parool zijn Annie M.G.Schmidt en Wim Bijmoer een strip ‘Hendrik haarklover’ gaan publiceren, waarin een leeszaalassistente optreedt (‘Mejuffrouw Bits’) die zowel wat haar naam als haar uiterlijk betreft volkomen aan het bekende caricaturale stereotype beantwoordt. Wim Bijmoer beeldde haar uit met: zwarte knut, bril, hoge boord, gestreepte blouse, lange rok, zwarte kousen en hoge laarsjes! ‘
In 1958 schreef Annie M.G.Schmidt de cabaretteksten voor het gouden jubileum van de Centrale Vereniging voor openbare bibliotheken (C.V.). Zelf herinner ik me nog levendig in 1969 tijdens een stageperiode bij de openbare bibliotheek Haarlemmermeer te hebben meegewerkt aan een voorlichtingsstand van de C.V. op een boekenmarkt in de RAI, georganiseerd door de CPNB. Annie M.G.Schmidt opende dat evenement. Vol hoop stonden we bij een rondgang van de schrijfster voor de bibliotheekstand, maar Annie liet deze straal voorbij, een enorme teleurstelling toen…
Voor de publicatie ‘In nacht en ijs”; openbare leeszalen en bibliotheken van september 1944 tot juni 1945, uitgegeven door dr.H.E.Greve (Uitgeversfonfds der Bibliotheekvereenigingen, tevens verschenen in Bibliotheekleven 1945) schreef Annie M.G.Schmidt haar ervaringen in voornoemde oorlogsperiode:
Postzegel met portret van Annie M.G.Schmidt, 2016
Vier kaarten met Annie M.G.Schmidt, Thea Beckman, Simon Carmiggelt en Godfried Bomans uit een in 2016 uitgeven ‘Literair Kwartet’ met illustraties van Iris Boter. [Kan besteld worden door overmaking van 9.94 euro, inclusief verzendkosten) op rekening NL09 RBRB 0965 2179 65 ten name van M.I.Boter te Kampen onder vermelding van verzendadres. Voor meer informatie zie http://www.irisboter.nl/literair-kwartet%5D.
In een interview met Elseviers Weekblad van 30 december 1967 vertelde ze Michel van de Plas: ‘ De HBS heb ik afgemaakt. Maar toen. Toen is het een beetje misgegaan met me. Ik wist niet wat ik wou. Ging een tijdje notariaat leren, omdat mijn broer dat ook had gedaan. Dat werd niks. Toen steno en typen bij Schoevers. Den Haag. Ook niks. En au-pair in gezinnen met kinderen. Hier en daar. Ook nog een half jaar in Duitsland. Bij ene familie von Levetzov. Adellijk, in Hannover. Afstammelingen van Ulrike, de laatste geliefde van Goethe. Op een kasteeltje – een kleintje, want het was een heruntergekommen Landadel. Maar ook dat hield geen stand. En toen wisten we het dan opeens. Ik zou me laten opleiden tot leeszaalassistente. En zo werd ik dan keurige bibliotheekjuf. Op de Kinderleeszaal in Amsterdam, de Wijde Steeg van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. Een ideaal oord voor kinderen. En heerlijke jaren. En net toen de oorlog begon werd ik directrice van de Openbare Leeszaal in Vlissingen. Een stukje front, de oorlog steeds vlak oor de deur. Niet zoveel SS gezien of Gestapo, we hadden op Walcheren meer de narigheid van het oorlogje voeren. De bevrijding maakte ik mee in Kapelle. Met huis-aan-huis-gevechten en al. En toen ik terugkwam in Vlissingen bleek alles onder water te staan. En de directrice ging bivakkeren in de leeszaal, een puinhoop. Toen ook het noorden vrij was, bleken ze bij Het parool iemand te zoeken voor de documentatie. Jij met je verstand van archieven dachten ze, Nou ja, ik had er per slot een opleiding voor gehad. En zo kwam ik in Amsterdam terecht (…)’.
In ‘Vierentwintig biografieën’, een uitgave van Singel 262, ABC/Querido, 1954 schreef Annie M.G.Schmidt in haar beknopte autobiografie o.a. ‘(…) O, de zaligheid om niet meer te hoeven. De verrukking, bevrijd te worden van die kwellende schrijfangst….Wacht ’s even, wat deed ik vroeger? Ik heb toch niet altijd geschreven… wat deed ik vroeger, toen ik nog niet schreef? Lezen. Ja maar niet alleen lezen. Toch nog iets anders ook? Ik werkte in een Openbare Leeszaal, juist. Ik las alle nieuwe boeken, ik catalogiseerde en classificeerde, (vrij slecht) en ik zei tegen mevrouw van Driel: Dit is iets voor u, een streekroman zonder overspel. Kan ik dat werk niet opnieuw beginnen? Misschien, heel misschien is er ergens nog een plaats voor een leeszaalassistente, ergens in een provinciestad, waar stille bomen staan aan een plein. Binnen de muren van zo’n leeszaal komen geen dreigende redacteuren, geen cabaret-directeuren, en ook geen uitgevers. Daar is het rustig, daar hoef ik nooit meer. Er zijn nog altijd streekromans zonder overspel en er zijn nog altijd lieve mevrouwen die daar behoefte aan hebben. En het werk is niet zo zwaar; er zijn middagen dat het er stil is, dan kan ik naar buiten kijken en in de herfst de vogels naar het zuiden zien vliegen, boven de bomen. Ik zou er de tijd vinden om wat te mijmeren; wellicht zou ik er zelfs de tijd vinden om…mijn hemel wát zeg ik…? Om te schrijven…een verhaal….een kort boekje….een versje nu en dan… ‘
Foto van rijmprent; ‘Het Huis op de Brink’ door Annie M.G.Schmidt, in 1991 uitgegeven bij gelegenheid van het vijfenzeventig jarig bestaan van de Openbare Bibliotheek Deventer.
Een teleurstellende herinnering
In 1970 liep ik vanuit de Frederik Muller Academie (Bibliotheek- en Documentatieacademie in Amsterdam) stage bij de openbare bibliotheek Haarlemmermeer. Directeur was de onvergetelijke Sake Helder, die ik assisteerde bij de inrichting van bibliotheekstand van de Centrale Vereniging voor openbare bibliotheek op de Boekenbeurs in de RAI. Die werd dat jaar geopend oor Annie M.G.Schmidt. Na de officiële opening werd zij door de directeur van de CPNB rondgeleid op de beurs en vol verwachting wachtten we op mevrouw Schmidt, die immers haar loopbaan als schrijfster begonnen als bibliohecaresse. Dat werd een teleurstelling want ze liep de CV-stand straal voorbij…
Een boekenvondst
Publicist Jacques Klöters berichtte me in 2002 dat hij in zijn bibliotheek een boekje bezit dat afkomstig is uit de boekerij van Annie M.G.Schmidt, die hij enige jaren op donderdagmissag heeft voorgelezen. Het is een uitgave uit 1925 van de Wereldbibliotheek van Henri Bergson: ‘De scheppende evolutie’. Dit boek heeft de opdracht: ‘Voor An van Joost ’39’. Als bladwijzer ligt er een papiertje in waarop Annie in de zomer van 1991 enige gedachten over deze Joost improviseerde. Helaas kon tot op heden niet worden achterhaald wie met deze Joost is bedoeld.
Joost
is hij dood?
of suppoost
heeft hij vrouw en heel veel kroost
joost
Joost heeft vaak bij mij verpoosd
Wie was mij een grote troost
liefgehad en liefgekoosd of all men JIJ loved him most
in West en Oost
Joost
op jou getoast
proost.
zomer ’91.
ANNIE M.G.SCHMIDT, in: Schrijversgezichten, dertig portretten gefotografeerd door Geert Kooiman. Uitgave bij gelegenheid van zestig jaar collectieve propaganda voor het Nederlandse boek. Amsterdam, 1990
(De Volkskrant, 7 augustus 2021)
======
Archivarissen Van de letterkundigen en schrijvers die tevens als archivaris werkzaam zijn geweest kunnen, behalve de al genoemde W.J.A. de Witt Huberts, worden genoemd: – Reinier Cornelis Bakhuizen van den Brink (1810-1865) Letterkundige, literatuurcriticus, historicus. O.a. (mede)oprichter van ‘De Gids’. Was van 1854 tot 1865 algemeen Rijksarchivaris.
– Johan Been (1859-1930). Schrijver van jeugdboeken. Archivaris van Brielle van 1927-1930
– Gerben Colmjon (1828-1884) Fries schrijver en dichter. Vanaf 1868 provinciaal en sinds 1877 rijksarchivaris in Friesland met goedkeuring om het ambt van provinciaal bibliothecaris in Leeuwarden te blijven vervullen.
– [Johan Hendrik van Dale (1828-1872) Lexicograaf, van 1855-1872 gemeentearchivaris in Sluis.]
– Guillaume Désiré Lambert Franquinet (1826-1900) Limburgs (Maastrichts) dichter en toneelschrijver. Was vanaf 1850 gemeentelijk en sinds 1866 provinciaal archivaris (tot 1881) in Maastricht. – Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876) publicist en politicus. Van 1836 tot 1873 eerste directeur van het Koninklijk Huisarchief in Den Haag.
– Jan van Hout (1542-1609) Politicus en Renaissancedichter. Behalve secretaris ook stadsarchivaris in Leiden.
– Cornelis Elisa van Koetsveld (1807-1893) Predikant en letterkundige, was o.a. oprichter en archivaris van de Haagde Idiotenschool. – Aart van der Leeuw (1876-1931) Letterkundige. Was na 1902 korte tijd werkzaam als volontair bij het gemeentearchief van Delft.
– P.A.S. van Limburg Brouwer (1829-1873) Romanschrijver. Vanaf 1856 als wetenschappelijk ambtenaar werkzaam bij het Rijksarchief in Den Haag.
– Eddy du Perron (1899-1940) Letterkundige. Had in 1938 een half jaar als ‘daggelder’ een functie in het Landsarchief, Batavia, Nederlands-Indië.
Louis Pirenne (1924-2014) was o.a. rijkarchivaris van Noord-Brabant
– Simon Vinkenoog (1829-2009) Letterkundige. Van 1954-1958 archivaris bij UNESCO-hoofdkantoor in Parijs
– Hendrik de Vries (1896-1989) Dichter en schilder. Van 1918 tot 1947 als ambtenaar in dienst van het gemeentearchief Groningen. Werd eind jaren dertig bovendien archivaris van kunstenaarsgroep De Ploeg.
JET VAN VUUREN =pseudoniem van Hennie de Groot, schrijfster, aanvankelijk ook beeldend kunstenaar Part-time werkzaam bij de openbare bibliotheek van Almere.
Geboren op 28-12-1956 in Amsterdam, Debuutroman 2011: Zomerdruk. Daarna volgden tot 2021 17 romans, te weten vrouwenverhalen veelal thrillers.
Hans Krol (Heemstede)
P.S. Zie ook: hetvergetenboek, een blog van René v.d.Have, Overijsselse Bibliotheek Dienst. Inclusief de aldaar beschreven personen zijn bovenvermelde personen werkzaam geweest in de volgende typen bibliotheken: openbare bibliotheken 16; kasteel- hof- en privébibliotheken 8; universiteitsbibliotheken 8; overige wetenschappelijke en vakbibliotheken 5; stadsbibliotheken 3; Koninklijke Bibliotheek 3; Kon. Ned. Academie van Wetenschappen 3; gevangenis- en inrichtingsbibliotheken 3; volks- en leesbibliotheken 2; gemeentebibliotheken 1; provinciale bibliotheken 1, ministeriebibliotheken 1; kloosterbibliotheken 1.
BIJLAGE 1: Nederlandse vakbibliothecarissen en bekendheden (geleerden, schrijvers, historici etc ) die beroepsmatig in een bibliotheek of archief hebben gewerkt
Abendana, Isaac 1663-1666 stadsbibliotheek Cambridge
Achterberg, Gerrit biblioth. Psych. Instituut Veldzicht in Balkbrug, gemeente Avereest
Aemilius, A. Dordrecht NNBW deel 1
Aken, G.S.van Maastricht NNBW deel 1
Aken, M.W.van Maastricht NNBW deel 1
Albertinus, Aegidius Hofbibliothecaris München NNBW
Alings, Arnoldus Wilhelm bibl. Doofstommeninstuut Groningen
Amersfoordt, H. Harderwijk V.d.Aa
Amersfoordt, Jacob.(prof.) Harderwijk V.d.Aa
Arlenius Peraxylus, Arnoldus bibliothecaris van Spaanse ambassadeur Hurtado de Mendoza in Venetië
Arntzenius, H.J. librije Zutphen NNBW deel 1
Bakhuizen van den Brink, R Rijksarchivaris
Ban, Jan Haarlem NNBW deel 8
Bartling, Dirk biblioth. Doetinchem Lectuurrepertorium
Bas, Francois de 1858 verz. Militaire archieven
Baschwitz, Kurt Persbibliotheek Amterdam
Beeloo, Adrianus publicist onderbibliothecaris Kon. Bibliotheek
Been, Joh.H, archivaris Den Briel
Bergh, Johannes Univ. Amsterdam Persoonlijkheden Kon. Ned. P.118
Bergh, L.Ph.Ch.van den Adjunct- en Rijksarchivaris
Bertius, Petrus (1565-1629) N.N.B.W. deel1
Bergman, J.Th. Leiden NNBW deel 7
Besier, A.G. Zie Haersolte, A.F.R.R.E.van Den Haag NNBW deel 6 en 9
Beukenkamp, Ger S.B.Haarlem
Biesheuvel, Maarten Vredespaleis Den Haag
Bijvanck, W. Kon. Bibl. Den haag NNBW
Bilderdijk Willem bibliothecaris koning Lodewijk Napoleon
Bisschop, Willem Maatschappij der Ned. Letterkunde NNBW
Blasius, Gerardus Amsterdam stadsbibliotheek NNBW deel 7
Blécourt, A.S.de adjunct archivaris Rotterdam
Blekemolen, Cornelis archivaris KNWU
Blotius, Hugo Hofbiblioth. Wien NNBW deel 4, Ons Erfdeel nov/dec 1978
Bodel Nijenhuis, J.T. Leiden NNBWBoeles, P.C.J.A. Fries Genootschap van Gesch., Oudheid en Taalkunde, sedert 1897
Boerhaave, Herman NNBW deel 6 Leiden
Boerlage, Louise M. Nutsbibliotheek Amsterdam Persoonl. Kon. Ned. 1938 / De wereld van het kinderboek, Bibliotheekleven 1954
Booth, Cornelis Utrecht J.F.van Someren, 1909 NNBW
Borgers, G. Letterkundig Museum en Doc. Centrum Den Haag
Briatte bibliothecaris Koning Lodewijk Napoleon
Brouwer, Jelle Hendriks bibliotheekambtenaar Leeuwarden
Brugman, Hajo universiteitsbibliotheek Groningen adj. Bibl. K.B.
Brummel, Leendert K.B
Buddingh, C. leeszaal Dordrecht zie F.Auwera .
Buddingh, Derk Delft. NNBW deel 1
Burger, C.P. UB Amsterdam
Burman, Pieter 174 bibliothecaris Leiden NNBW
Bussy, lan Le Cosquino de
Campbell. M.F.A. KB NNBW deel 4
Cats, Jacob Dordrecht bibliothecaris 1626
Cavelier, F. Maastricht NNBW deel 2
Coenen, Frans bibl. Museum Willet Holthuijsen Amsterdam
Clenardus, N. bibl. In Spanje NNBW deel 6
Cohen, Josef openbre bibliotheek Groningen
Colmjon, G. archivaris Leeuwaren NNBW del 5
Coster, Dirk. Bibliothecaris Van Marken Delft
Coumans, J. Franker v.d.AA (zie Hero van Inthiema)
Crahay, Louis bibl. Ecole centrale en gem. bibl. Maastricht NNBW 7
Crane, J.W.de 1805-1816 bibliothecaris Franeker NNBW
Cras, H.C. UB Amsterdam NNBW deel 1
Dale, J.H.van archivaris Sluis NNBW deel 1
Dhaenens, Levinus Josephus Prov. Bibl. Middelburg NNBW
Dibbets, Henricus 1662 bibl, Dordrecht NNBW deel 4
Differee, H.C. bibliothecaris en historicus Amsterdam
Dijkstra, Tiede 1858-1868 bibliothecaris-archivaris provincie Friesland
Dirks, J.J.B. biblioth. Ministerie van Marine
Dodt, Jen Jensen amanuensis UB Utrecht NNBW deel 4
Does, J.van der jr. en sr. Leiden NNBW deel 6
Donkers, J.L.F. Helmond NNBW deel 8
Doorninck, J.van Deventer NNBW deel 4
Doorninck, J.I.van Zwolle NNBW deel 4
Ebbinge Wubben, V.H. onderb-bibliothecaris K.B.
Eekhof W. archivaris Leeuwarden
Ekema, Cornelius Teylers catalogus in 2 delen NNBW deel 6
Emo (Fries) kloosterbibliotheek
Eng, Jan van der prof. Assistent UB Amsterdam
Enschedé, Adriaan Justus Haarlem NNBW deel 3 Van der Steur
Enschedé, W.A. Groningen NNBW deel 4
Epen, J.D.G.van archivaris Haarlem NNBW
Ermerius, R.C. Keizerlijke Bibliotheek Petersburg
Eversen, Herman Paul Hubert archivaris Maastricht NNBW
Eykman, Christiaan Utrecht instituutsbibliotheek
Fabius, A.N.J. archivaris Naarden
Flament, Ch.S. Maastricht NNBW deel 3
Flenderus, J. Zutphen V.d.Aa
Flothuis, Marius. 1946-1950 bibliothecaris Stichting Donemus
Franquinet, G.D.C. Maastricht NNBW deel 3
Frederiks, Pieter Jacobus bibliotheek Rijksmuseum Amsterdam
Fruin, Robert archivaris Utrecht/Zeeland /Rijsarchivaris
Gabbama, S.A. NNBW deel 6
Geel, Jacobus UB Leiden NNBW deel 4
Geesteranus, Herman Haarlem NNBW
Gerlings Czn. Mr. Herman Haarlem NNBW
Gelder, H.E.van adj.archivaris Alkmaar/ archivaris Den Haag
Godewyck, P. Dordrecht NNBW deel 7 V.d.Aa
Goeje, M-J. de Leiden
Gonnet, C.J. archivaris Haarlem
Gosses, I.H. prof. assistent UB Groningen
Gratama, S. rijksarchivaris Drenthe
Greve, Henri Ekhard
Groen van Prinsterer, G. Kon. Huisarchief NNBW
Gronovius, J.F. Leiden NNBW deel 1
Gronovius, L.Th. UB Leiden NNBW deel 1
Groot, Jan Hendrik 1937 ass. Bibl. Acad. Van Wetenschappen
Gruterus, Janus Univ. Heidelberg V.d. Aa
Habets, Joannes Joephus (1829-1893) rijksarchivaris Limburg NNBW deel 8
Harten Lett. Museum en Doc. Centrum
Hasselt. Louis van archivaris NNBW
Hecker, W.A.van Groningen NNBW deel 4
Heinsius, Daniel Leiden UB N.N.B.W.
Heinsius, Nicolaas (zoon van Daniel) bibl. Christina van Zweden NNBW
Helder, Sake dichter bibliothecaris Haarlemmermeer
Hemsterhuis, Tiberius (1685-1766) Leiden ordening Oosterse handschriften NNBW
Hesselink, G. NNBW deel 5, p.582 en deel 8, p.556
Heyden, J.van der gem. bibliotheek Amsterdam NNBW deel 7
Holtrop, J.W. K.B. Den haag NNBW deel 1
Hoogveld, zie Post bibliothecaris
Hout, Jan van Leiden
Houthoff, C. Amsterdam v.d. Aa
Huberts, W.J.A.de Witt gem.bibliotheek Zutphen
Huberts, Willem (historicus) dir. Bibliotheek Nijmegen
Huygens, Constantijn catalogus boekerij der Oranjes
Inthiema, Hero van Franeker NNBW V.d.Aa
Jansen, Martinus Joseph archivaris Sittard
Japikse, N. archivaris
Jonge, J.K.J.de adj.rijksarchivaris
Junius, Franciscus bibliothecaris de jongere Thomas Howard, graaf van Arundel NNBW , Amstelodamum 1975
Juynboll, Th.W. UB Leiden
Kaiser, J.W. Amsterdam, NNBW deel 1
Kellendonk, Frans bibl. V.U.Amsterdam
Kemp, Matthias (letterkundige) r.k. Leeszaal en Pius-bibliotheek Maastricht
Kempis, Joannes a Windesheim
Kessen, A.H.M.C. Maastricht Pers., Kon. Der Nederlanden 1938
Knippenberg, H.H. dir. O.l.B. Helmond
Knuttel, W.P.C. KB
Koenig (Rex) Felix Polyphemus bibliothecaris Königsberg
Koenig, Samuel 1748 bibliothecaris stadhouder Willem IV
Kooistra, Jan (1938-1992) bibl. Mesdagkliniek Groningen
Korevaar, A. Bibl. Delft. Pers. In het Kon. Der Ned.
Körndörffer, J.P.J.W. bibl. Kon. Militaire Academie Breda NNBW deel 3
Kossmann, FK.H. bibl. Rotterdam Pers. In het Kon. Der Nederl.
Kreytz, Erik (schrijvend onder ps. Erik Slagter) OB Wassenaar en Delft
Kwee, Swan Liat UB Leiden
Lammers, Gerardus opzichter bibliotheek Franeker v. d.Aa
Leendertsz, prof. Dr.Willem bibliothecaris Ned. Handels Hogeschool Rotterdam
Leeuw, Aart van der stadsarchivaris Delft.
Leeuwen, J.van Franeker/Leeuwarden NNBW deel 4
Lemmers, Gerardus Groningen v.d.Aa
Lennep, David Jacob van prof. Na 1819 UB Amsterdam / Koninklijk Instituut NNBW
Lennep, Gerrit van 1806 benoemd door koning Lodewijk als bibliothecaris NNBW
Limburg Brouwer, P.A.S.van Rijksarchivaris NNBW
Linde, Antonius van der Bibl. Hofbibliothek/Landesbibliothek Wiesbaden NNBW deel 10
Linden, J.A.van der 1648- UB Franeker NNBW
Mare, A.J.de conservator K.B.
Marja, A (1917-1964) ps. Van Aren Theodoor Mooij
Marum, Martinus van Teylers Stichting NNBW deel 10
Haarlem
Matla, Jean Hubert (ps. Van M.van Meerdervoort) bibl. R.K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek Schiedam)
Meerman, G. Rotterdam NNBW deel 1
Meertens, P.J. UB Utrecht Pers. Kon. Nederlanden
Melissus, Paul Heidelberg v.d.Aa
Merula, Paulus UB Leiden NNBW
Meulen, Jacob ter. Bibl. Vredespaleis Den Haag Pers. Koninkrijk der Nederlanden
Meulen, Rimmers Reinder van der bibliothecaris Leeskabinet Rotterdam
Molhuysen, P.C KB Den Haag Pers. Kon. Ned. NNBW deel 4
Mondriaan, Piet (kunstschilder) 1904 bibliothecaris van Sint Lucas Gilde
Montezinos, David bibl. Ets Haim bibliotheek Amsterdam
Mulerius, Nicolaas 1626- bibl. Hogeschool Groningen NNBW dl 1 en 2
Muller, F.S. archivaris
Muller, Samuel archivaris
Nagtglas, Frederik 1862-1884 biblioth. Van het Nut Middelburg NNBW deel 8
Nijhoff, mr. U.A. Archief Gelderland Arnhem NNBW deel 3
Noordziek, Jan Jacob 1836 amanuensis KB, 1840 onderbibliothecaris tot 1847, vanaf 1855 bibliothecaris Tweede Kamer NNBW deel 4
Noske, dr.Frits Rudolf bibl. Conservatorium
Nowee, Jan (schrijver) hulpbibliothecaris r.k. Leeszaal Den Haag
Obreen, F.D.O. 1873 adj. Bibliothecaris en archivaris Rotterdam,
NNBW deel 5
Oudenbosch, Adrianus van Benedictijn 1464- bibl. Abdij Sint Laurentius in Luik NNBW deel 8
Palm, Johannes Henricus van der 1788 secr.-bibl. Mr.J.A.van de Perre in Middelburg
Perron, Eddy du. 1938 Landsarchief Den Haag
Petit, L.D. conservator UB Leiden
Planen, Theodorus van geb.1544 bibl. Broederschap O.L.Vrouw NNBW
Poll, Jan van der 1733 bibliothecaris stad Amsterdam Elias deel 1
Poll, W, van der Nijmegen NNBW deel 2
Poortman, dr.J.J. 1938- bibl. Theosofische Vereeniging
Post, Regnerus Richardus prof. Adj.bibl. seminarie Kuilenburg Biografisch woordenboek van Nederland, deel 1
Post, Toos R.K. Openbare Leeszaal en Bibl. Delft
Pot, Johannes Everhardus van der. Leeskabinet Rotterdam
Reve, Karel van het (1921-999) slavist 1948-1957 bibliothecaris Rusland Instituut Universiteit Amsterdam
Revius, Jacobus Calvinistich dichter Atheneaum Bibl. Deventer NNBW etc.
Rieu, W.N.du UB Leiden NNBW deel 4
Roest, M.C. Amsterdam Rosenthaliana NNBW deel 7
Rogge, Hendrik Cornelius UB NNBW deel 10
Roo, prof.Antoon Gerard UB Groningen Pers. Kon. Der Nederl.
Roos, G.P. archivaris Aardenburg
Rosentahl, Eliëzer of Leezer Rosenthliana NNBW
Ruhnken, David van. UB Leiden NNBW deel 10
Sassen prof. Bibl. Rolduc
Schaack, Petrus bibliothecaris stad Amsterdam 1693- Elias, deel 2
Scheffer, J.H. Rotterdam NNBW deel 3
Schmidt, Annie M.G. Nut Amsterdam etc.
Schonaeus, C. Haarlem NNBW deel 3
Schoonebeek, Adriaan Biblioth. Peter de Grote
Schotanus, M. Franeker NNBW deel 9
Six, prof. Bibl. Rijksacdemie van Beeldende Kunsten Amsterdam
Six, Jan bibliothecaris der stad Amsterdam 1745- J.Elias deel 2
Sierksma, Fokke (ps van Frank Wilders) 1941- ambtenaar Buma bibliotheek Leeuwarden. NNBW deel 2
Sladus, Mattheus stadsbibliotheek Amsterdam NNBW dl 2 en 9
Smet, Peter de [schrijft ondder pseudoniem Hendrik Groen], bibl, OBA-Noord
Smit, W.H.C. (933-1972) dichter en slavist. Vanaf 1965 tot 1969 als bibliothecaris werkzaam bij jet Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Amsterdam
Snouckaert van Schauburg, Albert 1803 directeur der militaire archieven
Snouckaert, Willem (1518-1565) 1543-1544 bibliothecaris des keizers en van koning Philip 11 (NNBW deel 2
Söteman, A.L., (Guus Warmenhuizen)
Someren, Jan Frederik van UB Leiden
Spanheim, Fridericus UB Leiden NNBW deel 10
Stellingwerff, J. bibl. Vrije Universiteit Amsterdam
Stoppelaar, Johannes Hermanus de archivaris gemeente Middelburg NNBW
Strijen, Quirijn van. Bibliothecaris der stad Amsterdam 1709 J.Elias deel 2
Swert, Fred de 1974- NBLC
Swieten, Gerard van. (1700-1772) Prefect Hofbibliotheek Wenen NNBW
Swieten, Gottfried van (1730-1803) Prefect Hofbibliotheek als opvolger NNBW
Sypesteyn, Jan Willem van Onder Groen van Prinsterer beheer Kon. Huisarchief NNBW
Tadema, Reinier Willem stedelijk archief Zutphen NNBW
Telting, A. NNBW deel 2
Thiry, Antoon (1888-1954) 1921- directeur openbare bibliotheek Tiel
Thysius, Joh. Leiden NNBW deel 5
Tideman, Jn conservator KB NNBW
Tiele, P.A. Leiden NNBW deel 4
Tijssen, E. Amsterdam NNBW deel 4
Tolhuis, A. Harderwijk NNBW deel 5
Tollius, Herman Sinds 767 hoogleraar en bibliothecaris Hogeschool Harderwijk tot 1767/77 NNBW
Tydeman, H.W. Leiden NNBW deel 2
Unger, J.H.W. Rotterdam NNBW deel 4
Vandervelden, mr. Josephus (Jos) R.K.bibliotheek Haarlem Pers. Kon.der Ned.
Verhel, Arnold Franker v.d.Aa (zie J.A.van der Linden)
Verwijs, E. archivaris
Viglius Aytema librije Sint Baaf Gent
Vor der Hake, dr. Jan Arnold dir. Gem.bibliotheek Rotterdam Pers. Kon der Nederlanden
Vossius, Dyonisius Opziener stedelijke bibliotheek Amsterdam NNBW
Vossius, Mattheus NNBW deel 1
Vreese, W.L.de bibliothecaris Gent, Rotterdam
Vries, Abraham de Stadsbibliotheek Haarlem
Vries, Anne de NBLC
Vries, Hendrik de archivaris van De Ploeg
Vries, S.G.de UB Leiden
Vries, Theun de bibliothecaris Sneek zie gedenkboek
Vulcanius, Bonventura 1566- bibliothecaris Francisco Mendoza y Bobadilla, bischop van Burgos NNBW deel 10
Wal. De prof. Harderwijk v.d.Aa
Werckhoven, Johannes van Stadsboekerij Utrecht NNBW
Werumeus Buning, Arnold bibl. Depp. Marine
Westreenen van Pallandt, W.R. NNBW deel 4
Wijn, H.van rijksarchivaris NNBW deel 4
Wijnmakers, Th.C.L. Den Haag NNBW, deel 4
Wijnmalen, Theodoor Charles Lion 1868- onderbibliothecaris KB
Wineke, Berend (geb.1935) was directeur openbare bibliotheek Hilversum
Winkler, Kees bibliothecaris Herseninstituut Universiteit Amsterdam
Wumkes, G.A.D. archivaris Leeuwarden
Wyttenbach, Daniël Albert bibliothecaris Leidse universiteit NNBW deel 1
Zeeburg, J. Bolhuis van Den Haag NNBW deel 4
Zeeman,prof W.P.C. dir-bibl. Polikliniek voor Oogziekten Wilhelminagasthuis (Ned. Bibliotheekgids, 1924)
Zerbolt, Gerhard van Zutphen bibl. Heer Florenshuis Deventer NNBW
Zuylen, Rogier Adriaan van Ordende oud-archief Den Bosch NNBWB
BIJLAGE 2: NEDERLANDSE BIBLIOTHECARISSEN OP WIKIPEDIA:
Cornelis van ARENDONK, Arnoldus ARLENIUS, Ernst BRACHES, Hajo BRUGMANS, Leendert BRUKKEM, Hendrik de BUCK, Petrus BURMANNUS Senior, Willem BYVANCK, Kees van DOORNE, Janus DOUSA, Arnold DRAKENBORCH, Wim van DRIMMELEN, Jan Rudolf van EERDE, Charles Sulpice FLAMANT, Jacob GEEL, Johann Frederik GRONOVIUS, Johan Remmet de GROOT, Damiël GROSHEIDE, Anton Gerard van HAMEL, Daniël HEINSIUS, Lotte HELLINGA, Johannes Willem HOLTROP, Willem HUBERTS, Bart HUGES, Lily KNIBBELER, Anton KOCH, Ina KOK, Friedrich KOSSMANN, Hans KROL, Wil LASEUR, Antonius van der LINDE, Theodoor Peter LOOSJES, Arie Jacobus de MARE, Paulus MERULA, Philip Christiaan MOLHUYSEN, Leonardus OFFERHAUS, Willem PLUYGERS, Willem van RAVESTEYN, Kees REEDIJK, David van ROYEN, David RUHNKEN, Bas SAVENIJE, Victorine van SCHAICK, Annie M.G.SCHMIDT, Marten KOOPS SCHOLTEN, Tietse Peter SEVENSMA, Johan STELLINGWERFF. Johannes THYSIUS, Jan TIDEMAN, Ton CROISET VAN UCHELEN, Piet VERKRUIJSSE, Heman de la FONTINE VERWEY, Isaac VOSIUS, Reinier Willem Petrus de VRIES, Jan WERNER, Arnoldus Henricus WESTEHOVIUS, Theodoor Charles Lion WIJNMALEN, Margreet WIJNSTROOM, Geert Aeilco WUMKES, Daniël WYTTENBACH.
Librariana 
Hoe actueel is dit overzicht? Wordt dit nog steeds bijgewerkt?
Ik ken ook de dichter Murk A.J. Popma, die als bibliotheekmedewerker van ca. 1963 – 2002 in diverse functies bij de Bibliotheek van de Vrije Universiteit heeft gewerkt en regelmatig van gedachten wisselde met zijn medeschrijvers Jan Kal en Frans Kellendonk
Beste meneer Krol,
Ik zou graag een aantal van uw foto’s uit het stuk: “Nederlandse Letterkundigen die ook als bibliothecaris of archivaris werkzaam waren” willen gebruiken voor een documentaire serie over Annie M.G. Schmidt. Ik zou graag de bron hiervan willen weten in verband met de rechten.
Kunt u mij hierover mailen op: carlijn.den.boer@avrotros.nl
Met vriendelijke groet
Carlijn den Boer