Librariana Deel 21 (2010)

Tags

bibliotheek Heerlen, boekendiefstal, kleitabletten Niniveh, Toon Kortooms, Toon Kortooms Deurne, Vaux-le-Vicomte

Biblioteca Vasconcelos, centrale openbare bibliotheek in Mexico-City, met veel staal.

Exterieur van Biblioteca Vasconcelos in Mexico-stad, ontworpen door architect Alberto Kalach

Een nieuw Kortooms boek

In een vorige aflevering is de opening van een eigen museum voor Toon Kortooms vermeld. Tot zijn overlijden in 1999 [niet 1993] werden van de Brabantse streekromanschrijver 46 boeken uitgegeven. In zijn nalatenschap werd in een enveloppe een computerschijfje met de volledige tekst van een roman gevonden. Het 47^ste boek ‘Gouden Turven’ verscheen postuum op 28 december 2009 bij gelegenheid van de opening van een museum in het nieuwe Toon Kortooms Park te Deurne. Het meest succesvolle boek van Kortooms: ‘Beekman en Beekman’ met meer dan 1 miljoen verkocht exemplaren en 30 drukken is onlangs herdrukt.

Onthulling van het beeld bij de bibliotheek in winkelcentrum De Martinet op 17 mei 1992. Vlnr: Toon Kortooms. beeldhouwer Jos Reniers  en toenmalig burgemeester van Deurne Jan Smeets

Bronzen kop van Toon Kortooms voor de openbare bibliotheek van Deurne, intussen verhuisd naar het geopende Toon Kortooms Park.

In februari 2016 verscheen een speciale tijdschriftuitgave gewijd aan Toon Kortooms (1916-1999, geboren in Griendtsveen (Deurne), vanaf 1954 woonachtig in Bloemendaal) van ‘D’n Uytbeyndel’.  uitgave van de Heemkundekring H.N.Ouwerling te Deurne. 80 pagina’s.

Familiefoto Toom Kortooms en echtgenote Mia Arts, kinderen en kleinkinderen. Staande tweede van links schrijfster/journaliste Ingrid Kortooms, die samen met haar vader de kinderboeken ‘Dik Doruske en dun Drieske’ publiceerde. (D’n Uytbeyndel, 88, 2016)

Graf Toon Kortooms in Grienstsveen-Deurne met gesloten boek, ontworpen door Jos Reniers

BOEKENVEILINGHUIZEN-NIEUWS

Aan de wildgroei van nieuwe veilinghuizen lijkt een eind te zijn gekomen. In het laatste nummer berichtte ik al dat het doek is gevallen voor veilinghuis Hondius. Begin februari 2010 is het Nijmeegse Hessinks’ Veilingen bankroet verklaard. Het bedrijf kwam in de problemen na de veiling van de inboedel van wijlen Pim Fortuijn. Men verwachtte vorig jaar dat deze veiling acht ton zou opbrengen, maar de opbrengst bleek slechts 370.000 euro. De voormalige eigenaren van de spullen van Fortuijn ontvingen maar 32.000 euro en vroegen om die reden faillissement aan. Amsterdam telt momenteel 4 auctionarissen voor boeken en prenten:

1) De Eland (inclusief vh. Van Gendt),

2) Zwiggelaar Auctions,

3) Adams Amsterdam Book & Print Auctions,

4) ABA Amsterdam Book Auctions.

Adams ABA wordt geleid door Piet van Winden, zijn echtgenote Monique, in samenwerking met Laurens R.Hesselink en diens vader Sebastiaan S.Hesselink.

Van ABA [Amsterdam Book Auctions] is M.A.del Pino sinds 2009 veilinghouder en fungeert Geer Postma als veilingmeester. Laatstgenoemde Groninger werkte in 2008 nog samen met Vincent Zwiggelaar. In april 2006 wekte de in het hoge Noorden voorheen “gerenommeerde veilingmeester” voor opschudding in Winschoten toen hij tijdens het Rode-Kruisgala in de schouwburg wegens wangedrag van het podium werd gehaald. Volgens presentator Jacques d’Ancona was hij stomdronken, maar Postma ontkende dat; “Ik had slechts drie wijntjes op”, maar gaf wel toe dat hij gewoon z’n dag niet had.

Beijers in Utrecht verkocht 1 december 2009 een Blaeu-atlas; ‘Le théatre du monde ou nouvel atlas. Seconde partie’ (Amsterdam, 1638) voor 19.000 euro [geschatte prijs 20.000-25.000 euro].

Bij Burgersdijk en Niermans te Leiden zijn 17 en 18 november 2009 de privéboekerijen geveild van dr. P.A.Kasteel (klassieke oudheid, neo-latijn en theologie), dr. R.Breugelmans (boekgeschiedenis en bibliografie) en professor dr. P.S.van Koningsveld (met o.a. Arabische manuscripten). Handschriften, prijsboeken en (post)incunabelen brachten veelal meer op dan de vooraf geschatte opbrengst. Het eerste deel van de Michaël Zeeman-collectie wordt op 11 en 12 mei geveild, een vervolg vindt plaats op 16 en 17 november 2010.

RECENTE RECORDPRIJZEN

In Parijs heeft begin december 2009 een eerste druk van de beroemde dichtbundel ‘Les Fleurs du Mal’(1857) van Charles Baudelaire (1821-1867) de recordprijs van 775.000 euro gehaald. De bundel bevat een opdracht van de dichter aan zijn vriend, advocaat Narcisse Ardelle. In 2007 kwam een ander exemplaar, ook met een opdracht van Baudelaire, voor 560.000 euro bij Sotheby’s onder de hamer. Bij het Parijse veilinghuis Drouot werden 176 loten van de schrijver geveild. Een brief met de titel ‘Du suicide’,  geschreven na een mislukte zelfmoordpoging in 1845, geschat op 50.000 tot 70.000 euro bracht liefst 225.000 euro op, ook al een record voor een schrijven van Baudelaire. De totaalopbrengst van de veiling bedroeg 4.050.000 euro. Een zeldzame eerste druk van de eerste dichtbundel van Edgar Allan Poe (1809-1849) bracht 3 december 2009 bij veilinghuis Christie’s in New York een recordbedrag op van 662.500 dollar ofwel ongeveer 440 duizend euro. Deze editie van ‘Tamerlane and Other Poems’ is één van de meest gewilde publicaties uit de negentiende eeuw. Het werk verscheen in Boston toen Poe achttien jaar was. Er zijn vermoedelijk 50 exemplaren van gedrukt, waarvan er voor zover bekend nog twaalf resteren. Tien in bezit van instituten en twee exemplaren in particulier bezit. In Philadelphia bezit de Free Library over een exemplaar. Dat gold ook voor de Universiteit in Charlottesville, maar dat is begin 1970 gestolen. Zowel de John Hopkins Universiteitsbibliotheek met een grote Poe-collectie als het Edgar Allen Poe Huis en Museum toonden belangstelling, maar konden niet het bedrag opbrengen om het boekje te verwerven. Ondanks het feit dat het om een niet gave bundel ging werd vooraf een opbrengst verwacht van tussen de 330 duizend en 465 duizend euro. Het boek werd aangeboden door een voormalig televisieproducent en verzamelaar van bibliofiele boeken William E. Self, nadat zijn echtgenote met wie hij altijd verzamelde was overleden, en omdat hij (intussen 88 jaar) zijn kinderen niet met de zorg voor zijn boekencollectie wil opzadelen. William Self had in 1990 150.000 dollar voor zijn exemplaar betaald. Niet eerder werd zoveel geld geboden voor een boek uit de Amerikaanse literatuur. Het vorige record stond op 250.000 dollar. Het werd bijna twintig jaar geleden geboden voor, opmerkelijk genoeg, een eerste druk van dezelfde dichtbundel.

Eerste editie van een op het toilet gevonden ‘On the Origin of Species’ van Darwin brengt 114.289 euro op

Op een boekenplank in een toilet van een gastenverblijf in een woning te Oxford werd afgelopen jaar een zeldzame eerste druk gevonden van Charles Darwins ‘On the Origin of Species’. In dit boek heeft Darwin de theorie van de natuurlijke selectie uit de doeken gedaan en het wordt beschouwd als “een van de meest belangrijke en wetenschappelijke boeken ooit geschreven.” De schoonvader van de eigenaar had het boek ooit op de kop getikt voor omgerekend minder dan 1 euro. Het gevonden boek betrof een eerste druk van 1.250 exemplaren uit 1859. De veiling vond plaats op de 150^ste verjaardag van de publicatie van Darwins meesterwerk. Christie’s schatte het boek op60.000 pond(73 duizend euro). Uiteindelijk werd het 23 november verkocht voor 103.250 pond, dit tot grote tevredenheid van Margaret Ford, directeur en hoofd van boeken en handschriften bij Christie’s in Londen.

Componistenbrieven in trek

Het origineel werk van de grote componisten bevindt zich voor het overgrote deel in bibliotheken en archieven. Af en toe komt een uitzonderlijke collectie op de markt. Zoals in december 2009 toen het veilinghuis Sotheby’s in Londen manuscripten veilde van Anton Bruckner, Robert Schumann, Joseph Haydn, Giacomo Puccini en Benjamin Britten. Verder kwamen brieven van Ludwig van Beethoven, Joseph Haydn en Constanze Mozart (echtgenote van Wolfgang Amadeus) onder de hamer en zelfs een tekening van Felix Mendelssohn. Bijna de gehele collectie was afkomstig van een privéverzamelaar. De totale opbrengst bedroeg 1.160.350 pond ofwel circa 1,3 miljoen euro. Een brief van Van Beethoven bracht ongeveer 65.000 euro op en de tekening door Mendelssohn van de Thomaskerk in Leipzig ging voor omstreeks 13.000 euro van de hand. De correspondentie van de Britse componist Benjamin Britten aan de in 1998 overleden Nederlander Peter Diamand (van 1948 tot 1965 directeur van het Holland Festival, die o.a. Maria Callas naar ons land haalde) bleef onverkocht.

Sotheby’s New York veilt kostbare James S.Copley bibliotheek met originele manuscripten

Vanaf april 2010 zal Sotheby’s in een serie van acht veilingen de James S.Copley boekerij veilen. Deze is bijeengebracht in de jaren tussen 1960 en 1970, een periode die wordt beschouwd als een gouden tijd voor het verzamelen van handschriften. De bibliotheek omvat meer dan 2.000 manuscripten, zeldzame boeken, pamfletten, kaarten e.d. De waarde is geraamd op meer dan 15 miljoen dollar. Behalve stukken van belang voor de geschiedenis van de Verenigde Staten bevat de collectie onder meer brieven en manuscripten van letterkundigen, wetenschappers en musici, zoals Isaac Newton, Marie Curie, Louis Pasteur, Charles Darwin, Thomas Edison Charlotte Brontë, Charles Dickens, James Joyce, Albert Einstein, George Gershwin en Tchaikovski. Opmerkelijk is verder een Mark Twain-collectie. James S.Copley (1916-1973) maakte fortuin als krantenmagnaat. Met zijn echtgenote Helenwas hij als filantroop royaal voor verschillende instellingen in San Diego. Een verzameling brieven van generaal Eisenhouwer aan zijn vrouw, geschreven op het slagveld in Europa zou wel eens een half miljoen dollar of meer kunnen opbrengen. Het dubbele bedrag wordt verwacht voor een verzameling van documenten en correspondentie afkomstig van sir Henry Strachey, in 1783 secretaris van de Britse commissie voor herstel van de vrede in Amerika.

1,5 miljoen dollar voor onderdeel van een Romeinse sarcofaag uit de nalatenschap van Emile Zola en een sigarenpeuk van Churchill brengt 5.200 euro op

Bij Sotheby’s in New York kwam op 11 december 2009 een Romeinse sarcofaag uit de derde eeuw onder de hamer, die van 1895 tot diens overlijden in1902 inbezit was van de Franse schrijver Emile Zola. De geschatte prijs bedroeg 150.000 tot 200.000 dollar, maar de graftombe met dionysische taferelen bracht uiteindelijk 1,5 miljoen dollar op. Eind november bracht een sigarenstompje van 9 centimeter uit 1941 afkomstig van Winston Churchill 4.500 pond op. De Britse premier rookte de sigaar niet op omdat hij dringend naar een kabinetsvergadering moest. Een secretaresse nam de peuk mee uit de asbak en gaf deze aan een vriend die het kleinood tot zijn dood bewaarde. Een dochter besloot de gebruikte rookwaar als curiosum te veilen. Veilinghuis Keys verwachtte een opbrengst van hooguit350 pond. Dat Chrchill-memorabilia bij verzamelaars in trek zijn blijkt ook uit het feit dat in november 2009 een botervloot en asbak afkomstig uit het bezit van de Britse oorlogsheld4.200 pondopbracht. Iets minder dan de sigarenpeuk, ten aanzien waarvan wordt gemeld dat de fervente sigarenroker Churchill hoogst zelden een sigaar niet oprookte.

CULTUURSCHATTEN VAN HAITI GEDEELTELIJK VERWOEST

Haïti was al in het verleden meermaals het slachtoffer van natuurrampen en menselijke tragedies. Bij de recente aardbeving van 12 januari is ook het cultureel erfgoed gedeeltelijk verwoest of beschadigd. Het Musée d’Art staat nog overeind, maar men is nog niet binnen geweest omdat het gebouw dreigt in te storten. De kathedraal is grotendeels verwoest en de episcopale kerk van Bois Verna, een voorstad van Port-au-Prince, is zijn dak kwijt en “onvervangbare muurschilderingen” liggen onder de blote hemel. Jérémy Lachal, directeur van de Franse organisatie ‘Bibliothèques Sans Frontières’ (BSF) bericht dat ook verscheidene bibliotheken en archiefinstellingen ten gevolge van de aardbeving zijn beschadigd. Historisch van belang is de in 1873 opgerichte Bibliothèque des Pères du Saint-Esprit omdat deze uniek materiaal over de Franse kolonisatieperiode bevat, evenals o.a. manuscripten van schrijvers als Dessalines, Toussaint e.a. BSF is intussen een internationale actie gestart, en in ons land heeft het Prins Claus Fonds noodhulp aangeboden. Positief, althans ten aanzien van gebouw en collecties was het bericht van de directrice van de Nationale Bibliotheek in Porte-au-Prince, mevrouw Françoise Beaulieu Thybulle, die op 17 januari via Digital Library of Caribbean meldde: “The building of the national library is safe, the shelves and holdings have shifted…we will prevail…our building is the only one standing in the whole area…I have not been able to locate all the personnel, ½ of them are safe.”

Het Boudewijn Büch-kastje in Teylers museumbibliotheek Haarlem (foto Jan Dekker, 2007)

AANVULLING VAN NIEUWE PUBLICATIES OVER BOEKEN EN BIBLIOFILIE

– Leo Enthoven. Met het hart gedrukt. Groei, bloei en teloorgang van Drukkerij Salland. Boxtel, uitgeverij Aeneas, 2009.

– Bernard van Noordwijk. De collectie boekzilver van Bernard van Noordwijk. Kampen, Kok, 2009. Van boeken met zilveren sloten, hoeken etc, die mensen vroeger op hun Bijbel of een ander kerkboek lieten aanbrengen wist Bernard van Noordwijk een unieke collectie te vergaren, die intussen is verworven door het Bijbels Museum en de bibliotheek van de Vrije Universiteit, beide in Amsterdam.

– Dolf Hell. Cor van Velzen op eigen koers naar pakkende beelden. Eindhoven, ZJOO producties, 2009. Het afficheoeuvre van een veelzijdig ambachtsman, die ook prachtige platenhoezen op zijn naam heeft staan. Tot en met 21 maart 2010 is in het Affichemuseum te Hoorn de tentoonstelling ‘Pakkende affiches van Cor van Velsen’ te zien.

– Rien Vroegindeweij. 35 jaar boekhandel Van Gennep. Rotterdam, uitgeverij Douane en Stichting Uitgeverij Duo-Duo, 2009. Dit boekje is verschenen, in een oplage van 900 stuks, bij gelegenheid van het afscheid van de in Rotterdam en wijde omgeving bekende boekpromotor Maria Heiden op 6 juni 2009.

– Helen C.Wüstefeld en Anne S.Korteweg. Sleutel tot licht. Getijdenboeken in de Bibliotheca Philosophica Hermetica. Amsterdam, In de Pelikaan, 2009 (Asclepiusreeks 2). Getijdenboeken bezien in het licht van de Moderne Devotie is de voornaamste invalshoek van dit rijk geïllustreerde boek over de kleine, maar fascinerende collectie van 25 getijdenboeken uit de BPB.

– Zeeuwse Bibliotheek 150 jaar. Special van het Zeeuws Tijdschrift 59, 5/6, 2009. Bevat een hoofdstuk ‘Het bibliofiele complex’ met een illustratie van ‘Zoo’n uitvreter toch!’Een vriendendoos voor Kees Thomassen (2000).

– De Beste Bibliotheek van Nederland 2009. Special Bibliotheekblad, nummer 25/26, 19 december 2009. Bevat beschrijvingen en foto’s van openbare bibliotheken in Franeker, Barneveld, Doorn, Den Bosch, Heerlen, Zwolle-Zuid, Middelburg, Hoogeveen, Heerhugowaard, Lelystad, Amsterdam, Delft en de Zeeuwse Servicebus.

Advertentie 2012 van glaspaleis Schunck in Heerlen waarin tegenwoordig de centrale openbare bibliotheek is gehuisvest

Op 10 januari 1914 zijn  de statuten van de vereniging ‘Heerlensche Rooms-Katholieke Openbare Leeszaal en Bibliotheek’ koninklijk goedgekeurd. Aanvankelijk gehuisvest in gemeenschapshuis Pancatiushoeve, vervolgens in een bibliotheekgebouw aan het Tempsplein van 1917-1971, in de Plaar-passage van 1971-1986, in nieuwbouw aan het Raadhuisplein (1996-2003) en sinds 2003 in het zogeheten ‘Glaspaleis’ van Schunck. in 1935 gerealiseerd door Frits Peutz en in 1999 gerenoveerd door de architecten Jo Coen en Wiel Arets. In 2014 verscheen een gedenkboekje bij het eeuwfeest: 100 jaar Bieb – Schunck – een eeuw bibliotheek Heerlen’.

De bibliotheek van Heerlen aan het Tempsplein

Huisvesting van de Heerlens bibliotheek aan het Raadhusplein van 1986 tot 2003

Huisvesting van de bibliotheek in het Glaspaleis  Schunck sinds 2003

——————————————–

– Jan Dierdorp. 50 jaar Openbare Bibliotheek Alphen aan den Rijn. December 2009.

Tevens verscheen in pocketvorm:

– Uitgelezen jaren. Bibliotheek Alphen 1959-2009. Bevat o.a. een overzicht van verhalen en gedichten waarin Alphen aan den Rijn, Aarlanderveen of Zwammerdam zijn terug te vinden. Deze plaatsen ontbreken in het standaardwerk Querido’s letterkundige reisgids van Nederland (onder redactie van Willem van Toorn. Amsterdam 1982).

– Honderd jaar Nederlandstalige pulpbladen. Full colour publicatie waarin Anne Marinus en Antoon Kunst de twintigste-eeuwse Nederlandse en Belgische pulpbladen beschrijven, zoals Lord Lister, Nick Carter, Nat Pinkerton, Buffalo Bill e.d. Daarbij ligt de nadruk op de tweede helft van de vorige eeuw. ISBN 978 78390 09 1. Meer informatie, zie: www.lordlister.com

– Albert Lemmens en Serge-Aljosja Stommels. Russian Artist and the Chrildren’s Book 1890-1992. Proefschrift van beide auteurs verdedigd aan de Radbout Universiteit in Nijmegen. Bij uitgeverij LS, Nijmegen kwam een handelseditie uit. ISBN 978 90 79393 05 3.

– Abdelkader Benali (samenst.). De Nederlandse kinderliteratuur in 100 en enige verhalen. ISBN 9789 0446 1471 8.

– Nog tijdens zijn levens gaf journalist Willem Oltmans (1995-2005) zijn archief in bewaring van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Woensdagmiddag 16 december 2009 werd in de KB het boek ‘”Ze zijn gek geworden in Den Haag”, Willem Oltmans en de kwestie Nieuw-Guinea’ gepresenteerd. De historicus Wouter Meijer (27) overhandigde het eerste exemplaar aan professor dr.J.W.Renders, directeur van het Biografie Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. De publicatie, een uitgave van Elsevier, is het resultaat van Meijers masterscriptie in Geschiedenis van Politiek en Cultuur aan de Universiteit van Utrecht.

RECENTE VONDSTEN EN HERONTDEKKINGEN VAN VERLOREN GEWAANDE DOCUMENTEN [vervolg op deel 18]

Bijzondere brief uit 1795 duikt in Emmen op

In januari 2010 is in Emmen een bijzondere brief opgedoken die op 19 maart 1795 werd geschreven. De brief verhaalt onder meer over de regeringsomwenteling van die tijd. De brief zat in een oud boek dat Herman Platzer uit Emmen dertig jaar geleden kocht op een veiling in Haarlem. Het schrijven is van de doopsgezinde Friese predikant Marten Martens. De andere bekende brieven van Martens zijn in 2005 verzameld in het boek ‘Ik heb het groote doel mijner Aardsche bestemming bereikt.’ De brief is geschonken aan de Doopsgezinde bibliotheek van de universiteit van Amsterdam. Begin 2011 wordt de ‘nieuwe brief’ gebruikt bij een tentoonstelling in Amsterdam over 200 Jaar Algemene Doopsgezinde Sociëteit.

Historicus dr.Hans de Valk vindt Nederlandse kranten in Vaticaan-archief

In mei 2009 werd via dagblad de Telegraaf bekend dat de Nederlandse historicus dr.Hans de Valk in het archief van het Vaticaan maar liefst 3.000 Nederlandse kranten uit de 17^e en 18^e eeuw heeft ontdekt. Ze zijn in het Frans geschreven en gedrukt in Leiden, Den Haag, Amsterdam en Rotterdam. Het gaat voor het merendeel om unieke exemplaren, die in geen andere instelling zijn bewaard. Verondersteld wordt dat de pauselijke nuntius uit Brussel deze kranten in Nederland liet aankopen en vervolgens in het Vaticaan zijn terecht gekomen. De Valk is verbonden aan het Koninklijk Nederlands Instituut te Rome, dat al meer dan honderd jaar bestaat. Op dit moment is het Vaticaans Archief bezig de kranten te scannen. Zij zullen worden opgenomen in het project ‘Databank Digitale Dagbladen’ van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, die in een megaproject Nederlandse kranten van 1618 tot 1995 gaat publiceren via internet.

Werk van Joseph Haydn in Brussel en Weimar opgedoken

In 2009 is het 200^ste sterfjaar van de Oostenrijkse componist Joseph Haydn herdacht. Medewerkers van de Hertogin Anna Amalia-bibliotheek in Weimar ontdekten een anoniem boekje uit 1773 tijdens het ordenen van een archief de verloren gewaande tekst van de opera ‘De heksensabbat’. Het libretto is mogelijk van Joseph Karl von Pauersbach en bedoeld voor een muziekstuk waarvan bekend is dat Haydn het componeerde voor het marionettentheater aan het hof van de Hongaarse vorst Esterhazy. 12 mei 2009 maakte de Koninklijke Bibliotheek van België bekend een onbekend autografisch handschrift van Haydn te hebben gevonden. Het gaat om een arrangement van de composities Hoboken XIX: 1 en 2. Het autografisch handschrift, dat sinds de 19^e eeuw onvindbaar was, stak in een schrift met autografen dat heeft toebehoord aan de violist Henry Vieuxtemps uit Verviers, en werd opgenomen in de muziekverzameling van de K.B.

Interieur van Anna Amalia Bibliotheek in Weimar, Thüringen

Zes preken van Augustinus ontdekt in bibliotheek van Erfurt

Eeuwen bleven ze onopgemerkt, maar vorig jaar zijn zes preken van kerkvader Augustinus in de universiteitsbibliotheek van Erfurt ontdekt. De preken heeft men aangetroffen in een collectie handschriften, die bekend staat als de Bibliotheca Amplonia. Daarin bevinden zich ongeveer duizend antieke handschriften. Bisschop Augustinus hield voor zover bekend tussen de zes- en achtduizend preken. Daarvan is hooguit tien procent overgeleverd. Augustinus, bisschop van Hippo, predikte in de vierde en vijfde eeuw in wat nu Algerije en Tunesië is. Hij is een grote inspiratiebron voor zowel protestanten als katholieken. Ook is zijn Latijn van hoog gehalte. De zes gevonden preken waren bijeengebracht in een ‘codex’, waarschijnlijk afkomstig uit Engeland.

Opstel van 10-jarige Paul McCartney gevonden in Liverpool

Na meer dan een halve eeuw is in de centrale bibliotheek van Liverpool een opstel gevonden dat door de toen 10-jarige Paul McCartney werd geschreven. De ex-Beatle schreef op de basisschool over de kroning van koningin Elisabeth en won met zijn essay destijds een prijs, de reden dat het opstel bewaard bleef.

 Correspondentie van Benjamin Franklin ontdekt in British Library

Alan Houston ontdekte in april 2009 tijdens zijn onderzoek in de British Library een 250 jaar oud manuscript ‘Copies of Letters relating to the March of General Braddock’ door Thomas Birch. Onderzoek wees uit dat het hier onder een schuilnaam geschreven brievencollectie gaat van de Amerikaanse geleerde en staatsman Benjamin Frankin.

Robin Hood was geen held maar rover

De legendarische Robin Hood heeft echt geleefd in Sherwood Forest. Niet in de tijd van koning Richard Leeuwenhart rond 1195, maar een eeuw later. Hij was gewoon een roverhoofdman. Dat blijkt uit een middeleeuws handschrift als toevoeging in een wereldkroniek aanwezig in de bibliotheek van Eton College, dat in maart 2009 werd ontdekt.

                   NEDERLANDS BOEKEN- EN BIBLIOTHEEKNIEUWS

 Van een Haarlemse boekhandelaar is de uitspraak dat Haarlemmers geen boeken kopen. Dat wordt echter door de feiten gelogenstraft. Van de in een vorige aflevering van Beschreven Bladen  vermelde boekuitgave ‘Haarlem Bevalt!’ zijn namelijk binnen zes weken 4.500 exemplaren verkocht. Schrijver en uitgever Martijn Jas die al zes van dergelijke stedenboeken uitbracht is daarmee uitermate tevreden en liet in december 2009 weten dat toen al meer boeken van Haarlem waren verkocht dan van Amsterdam, dat ruim een jaar eerder uitkwam.

Vlaamse uitgever Lannoo koopt Meulenhoff

Afgelopen jaar zijn we door Sander Knol ontvangen in het monumentale pand van uitgeverij Meulenhoff. In januari 2010 is bekend geworden dat krantenuitgever de Persgroep Nederland na NRC Media ook de voormalige boekendivisie van het voormalige PCM heeft verkocht. Die gaan voor ongeveer 50 miljoen euro naar WPG Uitgevers en de Belgische uitgeverij Lannoo. Na deze verkoop is het voormalige PCM schuldenvrij. De boekentak boekte in 2008 bijna 100 miljoen euro omzet. De activiteiten van Bruna en Standaard Uitgeverij zijn verkocht aan de Nederlandse groep WPG Uitgevers [uitgever van o.a. ‘Vrij Nederland’, de Bezige Bij en Arbeiderspers]. Lannoo nam J.M.Meulenhoff Boekerij (Amsterdam) en Uitgeverij Unieboek/Het Spectrum (Houten) over. Deze Nederlandse boekenbedrijven worden samengevoegd met TerraLannoo tot de groep LannooMeulenhoff. Met de uitbreiding verdubbelt Lannoo zijn huidige activiteiten. In een persbericht liet Sander Knol (algemeen directeur Meulenhoff Boekerij) weten: “Lannoo voert zowel haar culturele en maatschappelijke rol als het ondernemerschap hoog in het vaandel. Dat spreekt ons aan. Het is een uniek en betrouwbaar uitgeefbedrijf waarin de menselijke maat telt, en dat is essentieel om succesvol te kunnen zijn in een markt waarin juist dat persoonlijke een hoofdrol speelt. We respecteren elkaars waarden en delen elkaars ambities.”

PLANETOIDE VERNOEMD NAAR GODFRIED BOMANS

Planetoïde 23404 vernoemd naar Godfried Bomans

Op voordracht van de Haarlemse boekenverzamelaarster Loes Timmerman is begin december 2009 een eerder door de Amerikaanse astronoom van Nederlandse afkomst [geboren in Hoofddorp, woonachtig geweest in Heemstede en Oegstgeest] professor Tom Gehrels een asteroïde vernoemd naar Godfried Bomans. Planetoïde 23404 Bomans beweegt zich op een afstand van 257 miljoen tot 426 miljoen kilometer van de zon in de ruimte tussen de planeten Mars en Jupiter. De diameter bedraagt naar schatting7 kilometeren draait in 3,45 jaar om de zon. Eerder zijn al planetoïden vernoemd naar o.a. Hella Haasse en Harry Mulisch. Ook naar Boudewijn Büch en de Haarlemse predikant en kronikeur Ampzing zijn recent  planetoïden vernoemd, de laatste twee op voordracht van de Haarlemse wetenschapsjournalist Carl Koppeschaar.

De asteroïde Godfried Bomans beweegt zich op een afstand van 257 miljoen tot 426 miljoen kilometer van de zon, in de ruimte tussen de planeten Mars en Jupiter (RTV N-H)

BOEKENDIEFSTAL

Amerikaanse cartoon van boekendiefstal ofwel bibliokleptomanie

Op 25 januari 2010 berichtte dagblad De Stentor dat een seriedief de openbare bibliotheek in Ermelo teistert. Ondanks een elektronische beveiliging worden vrijwel wekelijks muziekalbums gestolen.

29 januari publiceerde o.a. het Noord-Hollands Dagblad dat een door de politie aangehouden Siciliaan bij huiszoeking 1.461 historische documenten aantrof, o.a. origineel materiaal van de Italiaanse componist Rossini afkomstig uit de nationale Bibliotheek in Palermo. De man uit Trapani liep tegen de lamp nadat hij documenten via het internet te koop had aangeboden.

Schrijver-journalist Michaël Zeeman, in de jaren 80/90  ‘literatuurpaus’ genoemd,  tussen de boeken.

Over de jarenlange juridische procedures tussen antiquariaat De Tille on Leeuwarden en werknemer/tevens recensent bij u,a,  De Volkskrant, is veelvuldig gepubliceerd in de pers,   o.a. door Ton van Dijk in diens boek ‘Hier gebeurt nooit iets‘. in ‘De bizarre boekencollectie van een bibliomaan‘, p. 152-191. [ Antiquariaat De Tille was toonaangevend als antiquariaat in Leeuwarden, opgericht door de familie Dijkstra en heeft tot 2014 bestaan. In 2010 is de bibliotheek van Michaël Zeeman geveild. Het archief van De Tille is verhuisd naar Tresoar in Leeuwarden.].

Vooromslag boek van Ton van Dijk

Het in 2004 in het Liberty park gestolen exemplaar van ‘Mein Kamp’ vond de politie terug bij een verzamelaar in België. Sinds 26 november 2009 is het weer terug in het oorlogsmuseum, nu achter tralies en gewapend glas. Hiermee hoopt het museum diefstal te voorkomen.

Over boekendieven publiceerde o.a. J.H.Kruizinga in ‘Tussen papyrus en paperback; lotgevallen van boeken. Hij beschrijft o.a. de befaamde humanist Matthias Flacius Illyricus (1520-1574)

Ook boekhistoricus professor Herman de la Fontaine Verwey heeft zich met het fenomeen van boekendiefstal bezig gehouden. Zie o.a.: ‘Een verwegen hoofdstuk uit de geschiedenis van de Universiteitsbibliotheek’ en ‘Boekendieven’, in het boek ‘De verdwenen antiquaar; herinneringen van een bibliothecaris’.  (De Buitenkant, 1993).

Vooromslag van ‘The Life and Times of Guglielmo Libri 1802-1869)‘ door P.Alessandra Maccioni Ruju en Marco Mostert. 1995.

Eén van de beruchtste boekendieven aller tijden is onder twijfel de Italiaanse graaf Gulliermo Libri (1803-1869), die tijdens zijn leven circa 30.000 boeken en 2.000 antieke manuscripten stal uit bibliotheken. In Frankrijk is hij ‘in abstentie’ veroordeeld tot 10 jaar gevangenisstraat. Over Libri zijn meerdere publicaties verschenen.

Het populaire boek ‘The book thief’ van Markus Zusak verscheen in 2014 in Nederlandse vertaling ‘De Boekendief’ en is ook verfilmd

Malin Lagerlöf uit Zweden schreef het scenario van een driedelige dramaserie: Biblioteks-tjuven (de Bibliotheekdief). Het handelt over een conservator bij de Nationale Bibliotheek in Stockholm die extreem kostbare werken stal en deze verkocht aan antiquariaten in Amsterdam. De diefstel werd is opgelost dankzij oplettendheid van collegae uit de Zweedse bibliotheek 

Ik beschik over een map met knipsels e.d. gewijd aan boekendienstallen in binnen- en buitenland , voornamelijk uit bibliotheken. 

HERGEBRUIK VAN AFGESCHREVEN BOEKEN

Jaarlijks worden vele tienduizenden boeken vernietigd. Deze kunnen echter ook als materiaal voor kunstwerken dienen. De kunstenaars Nico Laan en Lily Priester maker er boekenmeubels van. Tot 5 februari was een tentoonstelling te zien van hun werk onder de titel ‘Boekenzo’ in de centrale openbare bibliotheek van Den Haag. Ook Mariejose Mathot en Studio Hergebruik in Rotterdam maken meubels van oude boeken, zoals bijvoorbeeld een boekenmolen.

 TENTOONSTELLINGEN IN HAARLEM, AMSTERDAM EN LEEUWARDEN

 Tot en met 9 mei 2010 exposeert Teylers Museum in Haarlem onder de titel ‘Vorstelijk tuinieren’ een aantal florilegia, rijk geïllustreerde bloemenboeken. Hoogtepunten zijn een exemplaar van de uit 1613 daterende ‘Hortus Eystetttensis’ met handgekleurde afbeeldingen van planten uit de kasteeltuin Willibaldsburg in Eichstätt en uit Engeland het boek ‘Highgrove Florilegium’  met tekeningen en aquarellen van de prinselijke residentie Highgrove.

 150 jaar Max Havelaar is in 2010 aanleiding voor diverse activiteiten georganiseerd door o.a. het Multatuli Genootschap en ‘De Buren’ in Brussel. Multatulibiograaf Dik van der Meulen zal – met schrijfster Brink Scholtz en auteur Christiaan Weijts – de pen opnemen en de meester van het brievengenre om advies vragen over interculturaliteit en (post-)kolonialiteit. Hun brieven dragen zij eerst als lezing voor in Brussel, Antwerpen en Den Haag en deze zullen uiteindelijk een plaats krijgen in de bundel ‘Beste Multatuli,…’, die eind 2010 zal verschijnen.

Bijzondere Collecties van de UB-Amsterdam aan het Rokin organiseert tot en met 16 mei een expositie: ‘”Het is geen roman, ’t is een aanklacht!”150 jaar Max Havelaar.’

Tresoar in Leeuwarden houdt van 7 maart tot 15 mei een tentoonstelling met foto’s van ‘Huize het Gras’ over Gerard van het Reve in Greonterp. Gerard Reve (1923-2006) schreef in Greonterp zijn ‘Nader tot U’ en woonde daar samen met Willem Bruno van Albada [Teigetje] en Hendrik Lambertus van Manen [Woelrat]. Deze vrienden van de schrijver zullen de expositie op 7 maart om 15.00 uur openen.

Ten slotte: Op Driekoningen 6 januari 2010 is de Italiaanse pater Gian-Baptista Maffi dood gevonden onder het puin van een door brand verwoeste bibliotheek in de Tunesische hoofdstad Tunis. De priester was in dienst van de bibliotheek. De instelling was voornamelijk toegespitst op de islam en de Arabische cultuur. De brand verwoestte ongeveer dertig tot veertig procent van de collectie, die uit meer dan 100.000 boeken bestond en behoort tot het in 1928 gestichte Instituut van Arabische Letteren.

Hans Krol, Heemstede

Er bestaan talrijke voorstellingen op ansichtkaarten en bladwijzers van ‘de Bibliothecaris’ door de Italiaanse kunstschilder Guiseppe Arcimboldo (1527-1593). Van 1562 tot 1587 was hij als hofschilder in dienst van de Habsburgse keizers, achtereenvolgens Ferdinand I, Maximiliaan II en Rudolf II in Praag en Wenen.

‘De bibliothecaris’ door Arcimboldo

Vooraanzicht van het kasteel Skokloster. Uit: Informatie Professional, 2019, 05, p.12-16: ‘Boekhistorische roadtrip voor de nationale bibliografie’.Boekhitoricys en bibliograaf Alex van Alsemgeest deed gedurende een half jaar onderzoek naar Nederlands literair erfgoed uit de 17de en 18de eeuw in de bibliotheek van Skokloster, landgoedboekerij van Leufstabruk, stiftsbibliotheek Roggeborg in Strangnas en Domkerkbibliotheek aldaar.

Het uit boeken opgebouwde portret (1) uit circa 1565 zou de geleerde Wolfgang Lazius verbeelden. Deze Oostenrijkse humanist Wolfgang Laz (1514-1565) was beheerder van de keizerlijke (boeken)verzamelingen in Wenen, voorganger van de Oesterreichische Nationalbibliothek. Lazius was cartograaf, arts en historicus en deed ook veel onderzoek in Oostenrijkse kloosters en andere bibliotheken. Het olieverfdoek bevindt zich in het Zweedse Slot Skokloster. Het schilderij is terug te vinden op de covers van talrijke boeken. Een aantal is afgebeeld op de site van Boekendingen.

(1) Voor de baard en snor zijn marterstaarten gebruikte. Deze werden indertijd gebruikt om de boeken af te stoffen.

 Zie ook: Librariana. Deel 2.

Geïnspireerd door Arcimboldo ontwierp Lucien Lorelle deze promotiekaart met reclame voor het boek als cadeau

 ==================

Restanten van schrijversschool in het paleis van Mari, een in de Oudheid belangrijke stad aan de Eufraat. Bij de banken staan ovale bakken, waarin het klei voor de tabletten werd bewaard. Hiernaast bevond zich het paleisarchief/bibliotheek.

In de 19de eeuw zijn duizenden kleitabletten uit de opgegraven door de Engelse oudheidkundige Layard en afkomstig van Koninklijke Bibliotheek van Assurbanipal in Niniveh, Assyrië opgegraven en overgebracht naar het British Museum. In 1872 bestudeert en ontcijfert door archeoloog en collectiebeheeerder in het BM  George Smith vond hij het verhaal van de zondvloed. (Uit: National Geographic, Historia. nummer 4/2017)

‘GILGAMESJ Layards manier van opgraven had weinig te maken met moderne archeologie, wamt hij groef een gat tot hij op een muur stuitte….. (uit: Baden in rijkdom: Niniveh, Museumtijdschrift, nummer 7, oktober-november 2007).

De kleitablet van George Smith. Uit: Historia, 4/2017

Paul van Capelleveen, werkzaam als conservator bij de Koninklijke Bibliotheek, bezocht het British Museum in Londen en bericht daarover op zijn blog over een kleine tentoonstelling van opgegraven kleitabletten van de koninklijke Bibliotheek van Asurbanipal in Niniveh, in een bibliotheek-opstellen. Hierbij enkele door hem gemaakte foto’s van de Assyrische kleitabletten

Kleritabletten uit Niniveh in British Museum ‘The first library to contain all knowledge’.  (Paul van Capelleveen)

Zicht op enkele kleitabletten met spijkerschrift in een vitrine in het BM (Paul van Capelleveen)

Assyrische kleitabletten in BM Londen (Paul van Capelleveen)

British Museum (Paul van Capelleveen) “Koning Assurbanipal genoemd als ‘chief librarian”.

links: steen in Babylon opgegraven met een verwijzing naar koning Nebucadnezer; rechts steen uit Ninive in British Museum met in spijkerschrift het scheppingsverhaal

Reliëf van Assurbanipal jagend op leeuwen. Afkomstig uit paleis Niniveh, in British Museum

 =================

Schilderij in het Bonnefantenmuseum Maastricht

 

Bijschrift bij schilderij in het Bonnefantenmuseum

Het tafereel van de bibliotheek door Giovanni Mansueti, circa 1505 (Bonnefantenmuseum)

---

In zijn privéhotel te Saint-Mandé nabij Parij, bezat Nicolas Fouquet de grootste bibliotheek in Frankrijk na die van Mazarin. Een bescheiden indruk vindt men nu terug in Vaux-le -Vicomte (foto Guillaume Crochez). Uit: Vaux-le-Vicomte; model voor Versailles; door Christophe Dosogne, in: Collect Kunst Antiek Design. zomer 2017, nummer 5.

 

De bibliotheek van Vaux-le-Vicomte, model voor Versailles, door Christophe Dosogne, Collect Kunst Antiek Design. Zomer 2017, nummer 5, p. 170-175

Kapitale boeken van o.a Copernicus, Galile0 en Da Vinci terug na “Mission Impossible”-roof

Zeldzame boeken door Roemeense bende in 2017 gestolen terug naar Londens antiquariaat (Haarlems Dagblad, 14-11-2020)

 

Mysterie: Historische miljoenenscxhat in roze tas achtergelaten in bibliotheek. NOTITIEBOEKJES VAN DARWIN NA RUIM @) JAAR TERECHT (Haarlems Dagblad, 6 april 2022)