Tags
; Bob de Graaf, Bertus Aafjes, bibliotheken Ned.Oost-Indië, Bob Loose, C.Joh. Kieviet, Dik Trom, Henri Ekhart Greve, Lisa Kuitert, Umberto Eco
Boekenveilingnieuws
Op de eerstkomende veiling van Burgersdijk & Niemans (10 en 11 mei) komen drie particuliere collecties onder de hamer verband houdend met boekdruk- en grafische kunst: 1) de particuliere bibliotheek van dr. Ronald Breugelmans betreffende de geschiedenis van het gedrukte boek. Breugelmans, op 5 februari 2010 overleden, was in leven conservator westerse gedrukte boeken aan de bibliotheek der Rijksuniversiteit Leiden; 2) Industriële en decoratieve boekbanden uit het bezit van de verzameling Robert. A.Aardse (1938). Eind 2008 begin 2009 vond in het Drents Museum te Assen een tentoonstelling van werk uit zijn collectie plaats onder de titel ‘Passie voor Boeken’. Deze instelling kocht toen 4.000 items aan uit de periode 1890 en 1940, globaal omvattende de stromingen en begrippen Symbolisme, Nieuwe Kunst, Amsterdamse School en Functionalisme. Rob Aardse woont in een watervilla te Warmond “waarin zover bekend de enige onderwater-bibliotheek is gehuisvest.’ 3) Grafische kunst bijeengebracht door P.J.J.Peijnenburg (1934-2006) Woonachtig in Oostzaan liet hij door diverse kunstenaars uit binnen- en buitenland een ex libris vervaardigen.
Beijers maakt een enorme klapper met boek over VOC-boot de Batavia
Op 23 maart kwam bij Jan Janz. In Amsterdam een boek uit 1647 van F.Pelsaert onder de hamer bij veilinghuis Beijers in Utrecht. De verkorte titel luidt: ‘Ongeluckige voyagie, van ’t schip Batavia, nae de Oost-Indien gebleven op de Albrolhos van Frederick Houtman…’. Een zeer zeldzame editie over de ondergang nabij Australië in 1629 van het VOC-schip Batavia, beschreven door kapitein Francisco Pelsaert (1595-1630). De richtprijs bedroeg 25.000 tot 30.000 euro. Vermoedelijk dankzij een uitgekiende marketing vooral onder Australische musea en bibliotheken werd de prijs opgedreven tot 220.000 euro. De Batavia leed schipbreuk voor de westkust van Australië. Aan boord waren plannen gesmeed voor muiterij na een moeizame reis van acht maanden. Commandeur Pelsaert was met een klein schip uitgevaren om hulp te halen in de stad Batavia. De muiters kwamen alsnog in actie en vermoordden 160 van de 200 overlevenden. Zij besloten bij terugkeer van Pelsaert zijn schip te gevangen te nemen, maar Pelsaert en zijn helpers wisten de moordenaars te overmeesteren. Dagenlang zijn zij verhoord en het gedetailleerd verslag bevindt zich in het VOC-archief. Pelsaerts verslag is aangevuld met andere schriftelijke bronnen voor 29,95 euro uitgegeven in de serie ‘Werken van de Linschoten-Vereniging’.
10 jaar Van Sabben Poster Auction
In 1991 begon Piet van Sabben in Lion d’Or te Haarlem met zijn eerste veiling van posters. Tien jaar later vindt, tegenwoordig in Hoorn, o.l.v. Udo Boersma, op 4 juni de 37ste veiling plaats met een catalogus die meer dan 1.000 bijzondere affiches omvat. Piet van Sabben richtte in 1997 met Jan Mellink het Affichemuseum in Hoorn op met wisseltentoonstellingen en sinds 2008 tevens een redelijk grote bibliotheek die op bepaalde tijden voor het publiek toegankelijk is.
Zwiggelaar Auctions en Allbook Auctions
Begin 2008 begon het Groningse duo Geert Postma en Vincent Zwiggelaar een boekenveilinghuis onder de ‘oer-Hollandse naam’: Amsterdam Book Auctions. Op 3 maart 2008 had de eerste veiling plaats in de hoofdstad. 30 maart 2009 had de eerste veiling plaats, nu onder de naam Zwiggelaar Auctions en 8 november staat de zevende veiling op de rol. Aanvankelijk weinig succesvol zoals ik eerder berichtte was dezelfde veiling op 28 maart met ongeveer 70% verkochte kavels geslaagd te noemen. Een Paulus-aquarel van Jean Dulieu bracht 3.200 euro op en een kerst- en nieuwjaarstekening uit 1994 door Piet Wijn (van de stripreeks Douwe Dabbert) met een richtprijs van minimaal 1.750 euro haalde liefst 3.100 euro. Geert Postma werkt nu (weer) met een antiquariaat en veilinghuis In Groningen, Pelsterstraat 20, onder de naam Allbook Auctions.
Antiquaar Piet van Winden naast veilinghouder nu ook museumdirecteur
De successtory met ups en downs van Piet van Winden is al meermaals aan de orde gekomen. Met zijn in ruim 20 jaar opgebouwde AioloZ zaak in Leiden wist hij aan de verkoop van literaire handschriften een nieuwe dimensie te geven. Hij verkocht talrijke Reviana, zoals ook o.a. Geert Postma in Groningen deed. Omdat Van Winden het wat kalmer aan wilde doen werd de winkelvoorraad per 1 januari 2008 verkocht aan Laurens Heij. Een eerder avontuur was in 2004 de overname van J.L.Beijers, in samenwerking met de Belgische zakenman en boekenliefhebber Johan Carton het oudste veilinghuis van ons land in ons land maar dat werd een fiasco. In datzelfde jaar 2006 had hij succes met de verkoop van de door de Leidse studentenpredikant J.A.Eekhof bijeengebrachte Couperus-verzameling aan Koninklijke Bibliotheek en Letterkundig Museum te verkopen voor 225.000 euro.
Een nieuw avontuur in 2009 was de oprichting van Adams Amsterdam Auctions in samenwerking met vader en zoon Hesselink van antiquariaat Forum. Als klap op de vuurpijl werd 16 mei 2009 het gehuurde monumentale grachtenpand Herengracht 386, ontworpen door Philips Vingboons, geveild. Echter, bij een inzet van 7 miljoen euro was geen potentiële koper op dat moment bereid een bod te doen. Nadien lukte het dankzij de Amsterdamse ondernemer Gerard Krans (actief op de energiemarkt) dat bedrag op tafel te leggen. Krans heeft ook nog eens de restauratie en inrichting van een permanente expositie voor zijn rekening genomen. Op de eerste dag van de openstelling liet de wat schuwe eigenaar aan Radio 1 Journaal weten dat hij een interview liever overliet aan zijn enthousiaste directeur Piet van Winden, wat niet aan dovemanswoorden bleek gericht. Het nieuwe museum kreeg wereldwijde aandacht tot in ‘Le Courrier du Vietnam’ Intussen is hier met ingang van april een Grachtenmuseum gehuisvest, officieel geopend door burgemeester Van der Laan. Met een toegangskaartje van 8 euro, dat vooraf via internet kan worden gekocht, verwacht Piet van Winden dat bij 3 miljoen bezoekers op jaarbasis van de grachtengordel de exploitatie op den duur rendabel zal zijn.
Afgezien van een benefietveiling op 10 april 2011 met overbodig geworden voorwerpen afkomstig van bewoners van Castrum Peregrini (Herengracht 401; opgericht door de nu 99-jarige kunstenares en mecenas Gisèle d’Ailly-van Waterschoot) met een opbrengst van ruim 10.000 euro hadden tot op dit moment boekveilingen van Adams plaats op 16 mei 2009, 24 oktober 2009 en 2 oktober 2010. Het typoscript van Ik Jan Cremer genereerde weliswaar veel publiciteit maar leidde aanvankelijk niet tot verkoop voor 200.000 euro. In overleg besloot het Letterkundig Museum after sales tot aankoop over te gaan. Succesvol was de verkoop van een Blaeu stedenboek met 350 kaarten en stadsgezichten dat voor een recordbedrag van 275.000 euro van eigenaar wisselde, terwijl de minimum richtprijs 90.000 euro had bedragen. In een persbericht werd het bedrag van 340.000 euro, aldus inclusief veilingkosten, genoemd. De eerstvolgende auctie van Adams is gepland op 28 mei 2011 en zal een collectie Amsterdam bevatten, gedeeltelijk afkomstig uit de collectie van kunsthandelaar Lodewijk Houthakker. Voorts ongeveer 300 foto’s die fotograaf Steye Raviez tussen 1967 en 1985 van Gerard Reve vervaardigde.
Boekenveiling Hondius ter ziele, maar gaat door bij Atlas in Deventer
Nadat Mevius/Italiaander [met sinds 2009 J.Tuin als eigenaar] per 31 mei 2010 failliet werd verklaard is ook met de boekenveiling Hondius gestopt. Veilinghuis De Atlas in Deventer heeft nadien besloten de boeken- en prentenveiling nieuw leven in te blazen. Op 26 april had de eerste veiling nieuwe stijl plaats onder leiding van de in boekenkring algemeen bekende veilingmeester Herman Tijenk. De Atlas meent in tegenstelling tot voornoemd duo de boeken- en grafieveilingen wèl rendabel te kunnen maken. Voor de eerste veiling waren 700 boeken en prenten ingebracht, met als topstuk een 17e eeuwse atlas.[10.000-12.000 euro] die onverkocht bleef. Onverkocht bleven verder talrijke handgekleurde 17e en 18e eeuwse kopergravures met plattegronden van steden en gewesten.
Veilinghuis Bubb Kuyper komt weer met een spectaculair aanbod
Veiling bij Bubb Kuyper in het Hofje van Staats, met rechts van hem Jeffrey Bosch (1996, uit boek P.J.Buijnsters)
Een verkoop-avond in het antiquariaat Menno Hertzberger bij het veilen van een van de incunabelen uit de collectie van wijlen dr.J.F.M.Sterck (uit: Op de bekenveiling, Katholieke Illustratie 1935)
Intermezzo: Reve en Schafthuizen
Eerder berichtte ik het voornemen van Joop Schafthuizen het Reve-archief dat hij als zaakwaarnemer beheert in drie zittingen bij Bubb Kuyper te laten veilen. Alles zou worden geveild, op één correspondentie na: Dat betreft de brieven die Gerard aan mijn persoontje heeft geschreven, daarvan wil ik de originelen graag zelf houden.” Volgens hem voor het goede doel: de zorg voor blinden in Nederland. De wispelturige en onvoorspelbare Schafthuizen maakte in maart bekend de Reviana in eigen beheer te gaan veilen. “De komende drie jaar zal elke veertiende december, de geboortedag van Reve, een benefietveiling plaatsvinden. (…) Ik vind het prettiger dat de spullen bij echte liefhebbers terecht komen dan in stoffige archieven van een of ander museum.” Het zal niemand verbazen wanneer hij ook hierop terugkomt en de veiling alsnog in Haarlem gaat plaatsvinden. Op 13 maart kwam het KRO televisieprogramma Brandpunt met een ‘nieuwtje’. Schrijver Gerard Reve wilde uit onvrede in 1976 de toegekende PC Hooftprijs inleveren, o.a. omdat de Nederlandse overheid zijn naamsverandering van ‘Van het Reve’ naar ‘Reve’ niet officieel wilde doorvoeren. Hij had de brief al geschreven, maar het was zijn partner die hem weerhield de brief op de post te doen. “Dat plezier gunde ik die klootzakken niet”, aldus Schafthuizen.Paasmaandag is op het gerenoveerde dorpsplein in het Belgische Machelen een betonnen herdenkingsmuur onthuld waarop in koperen letters het vers ‘Credo’ van Reve prijkt. Reviaan André Degen ontdekte als eerste een fout in de tweede regel van het gedicht, dat is opgenomen in de bundels ‘Het zingend hart’ en ‘Verzamelde gedichten’. De tweede zin luidt: “er rest mij niets dan duisternis en Dood”, terwijl op het monument staat: “niet anders”. Door het gemeentebestuur van Zulte wordt nu een onderzoek ingesteld wie verantwoordelijk is voor deze fout en toegezegd is dat het overtollige woord zal worden verwijderd. De burgemeester zei verheugd te zijn dat de onbedoelde fout zoveel publiciteit heeft gewekt voor Machelen en de gemeente Zulte.
Voor de veiling van Bubb Kuyper op 24-27 mei 2011 zijn drie catalogi verschenen, 1) voor boeken, drukken en manuscripten, 2) met grafische kunst en 3) met materiaal uit de vroegere Toonder Studio. Het totale aantal nummers bedraagt 6.010. In deel 26 vermeldde ik reeds dat het laatste deel van het persoonlijk archief van Marten Toonder in het najaar 2010 naar het Letterkundig Museum was verhuisd. Op 24 mei zal Bubb Kuyper het eerste deel in een serie van drie tekeningen en stripstroken uit de Toonder Studio’s onder de hamer brengen. Daarbij bevinden zich ander andere originele tekeningen van onder meer Fred Julsing, Hans Kresse, Piet Wijn en Georges Mazure, evenals werk van studiomedewerkers, en in de toekomst ook van Marten Toonder zelf. De Toonder Studio’s zijn in maart 2010 door de Toonder Compagnie [ervan de striptekenaar] in eigendom verkregen. De aangeboden stukken maken geen deel uit van de Toondercollectie die in december van het vorig jaar aan het Rijk is geschonken. Geveild worden verder op 25 mei de typoscripten met handgeschreven aantekeningen en correcties van de eerste twee romans van Harry Mulisch: ‘Archibald Strohalm’ en ‘De Diamant’ , welke door een vroegere vriendin van de auteur zijn ingebracht. Deze zijn getaxeerd voor een waarde van resp. 15 Tot 20 duizend euro en 6 tot 8 duizend euro. Ter veiling komt verder origineel materiaal van Louis Couperus “Uit Imperia” (lotnummer 2135) en 25 brieven van Godfried Bomans (lotnummer 2113) uit de periode 1958 tot 1966, gericht aan de kunstschilderes en vriendin Olga Lettice Hondius van Gessel (1906-1995), die was gehuwd met Ernst Heldring sr. en lid was van de Dickens Fellowship (Haarlem Branch).
Gigantische prijzen voor stripboeken
Op 8 maart heeft een stripboek van de Amerikaanse superheld Spiderman op een online veiling 1,1 miljoen dollar(ruim 720.000 euro) opgebracht. Het stripboek is een eerste druk van ‘Amazing Fantasy’ uit 1962. In die tijd kostte het slechts 12 dollarcent. Een jaar eerder was een andere strip van Superman door ComicConnect.com voor ‘slechts’ 317.200 dollar (ca. 245.000 euro) geveild. Het record blijft overigens staan op collega Superman, waarvan een eerste druk in 2010 voor liefst 1,5 miljoen dollar (990.000 euro) is verkocht. De duurste Nederlandstalige strip ooit betreft ‘De vrolijke avonturen van Doris Dobbel’ door de Vlaming Marc Sleen, dat vorig jaar voor 12.000 euro van eigenaar wisselde. De verkoper had het boek uit 1952 in een tweedehandswinkel gekocht voor 1 euro. In 2002 bracht eenzelfde stripboek op een Vlaamse veiling 9.735 euro op. Eind februari zijn door de Banque Dessinée in Brussel striptekeningen geveild van o.a. Hergé en Franquin met een totaalopbrengst van 360.000 euro. Tien lithografieën van Kuifje gingen voor 16.000 euro de deur uit. Voor originele Kuifje-albums werden bedragen tot 5.600 euro neergeteld en een illustratie van stripfiguur Guust Flater (door Franquin) in Chinese inkt leverde 4.600 euro op.
Sterrenprenten van Dürer in trek
30 maart zijn bij Sotheby’s in Londen twee vroegste drukken ingekleurde sterrenprenten van Albrecht Dürer (1471-1528) geveild. 1) ‘A Map of the Northern Sky’ bracht 361.250 euro op en 2)‘A Map of the Southern Sky’ 578.542 euro. Vooraf was de taxatie voor beide prenten ruim 200. 000 euro. De houtsneden, vermoedelijk gebaseerd op een Weens document uit 1440, gaan terug op de denkbeelden zoals beschreven door Ptolemeus in diens standaardwerk ‘de Almagest’, Koper is Daniel Crouch, handelaar in zeldzame boeken, vooral kaarten en atlassen, te Oxford
Hoge prijzen voor eerste drukken van Engelse letterkundigen
Op 25 maart is door Gorringes Auction House een eerste druk van ‘Down and out in Paris and London’ (1932) van George Orwell 86.000 pond (95.000 euro) betaald. Deze semi biografische novelle was vooraf geraamd op hooguit 5.000 euro.
Eind oktober 2010 is een zeldzame eerste editie van ‘Pride and Prejudice’ (1813) van Jane Austin door Sotheby’s geveild voor 139.250 pond. Dat is zo’n 40.000 euro meer dan voor een eerder vergelijkbaar exemplaar dat ooit op een veiling is verkocht.
Een eerste druk exemplaar van ‘Harry Potter and the Philosopher’s Stone’ door J.K.Rowling is kortgeleden voor 29.875 dollar verkocht. Volgens Heritage Veilingen zijn er in 1997 slechts 500 exemplaren van deze UK versie gepubliceerd, vrijwel uitsluitend verzonden aan bibliotheken en scholen. Bij het thans verkochte exemplaar ontbrak de stofomslag en het boek was bovendien in matige conditie. In Engeland wordt nu driftig gezocht naar nog bestaande exemplaren van deze speciale editie.
Kafka’s correspondentie wel en toch weer niet geveild
Tussen 1919 en 1924 zond Franz Kafka vanuit Parijs, Weimar en enkele kuuroorden ansichtkaarten aan zijn negen jaar jongere zusje Otlla in Praag. Op 19 april zouden er 34 in Berlijn worden geveild, samen met 45 brieven en 32 briefkaarten aan Ottla, die in 1943 in Auschwitz omkwam, waarna de correspondentie bij haar dochters terecht kwam. De fraaie catalogus kon voor 15 euro worden besteld. De collectie als geheel zou eerst aan de meestbiedende voor ongeveer 800.000 euro worden verkocht. Bij het Literaturachiv van Marbach ontbrak het geld na de recente aankoop van het Suhrkamp-archief voor 8 miljoen euro. Met de Bodleian Library in Oxford beschikt het Duitse instituut over de grootste collectie Kafka-manuscripten. In Marbach bevindt zich het origineel van ‘Der Prozess’, in Oxford van ‘Das Schloss’, ‘Die Verwandlung’ en ‘Das Urteil’. 5 april werd bekend gemaakt dat beide instellingen tot overeenstemming zijn gekomen de correspondentie voor een ‘literatuurvriendelijke’ prijs van de erfgenamen aan te kopen, waarna de veiling is afgeblazen.
Uitgeverij Kluitman schenkt 7.000 boeken uit eigen fonds aan K.B.
Uitgeverij Kluitman in Alkmaar werd in 1864 opgericht en is al bijna 1,5 eeuw een van de bekendste uitgevers van kinder- en jeugdboeken met bekende personages als Pietje Bell, Dik Trom, Swiebertje, Sietse en Hylke van de Kameleon. De recente schenking van ongeveer 7.000 boeken uit het fonds van Kluitman vormt een mooie aanvulling op de kinderboekencollectie van de Koninklijke Bibliotheek, die de grootste is in openbaar bezit.
Boekenlegger Dik Trom van C.Joh. Kieviet, wiens boeken werden uitgegeven door uitgeverij Kluitman
Bij 100 jaar Dik Trom in 1992 werd met medewerking van uitgeverij Kluitman een tentoonstelling georganiseerd in de gemeentelijke openbare bibliotheek Heemstede
Boekenlegger uitgegeven door Kluitman bij gelegenheid van 125 jaar Dik Trom 1891-2016
bladwijzer Dik Trom, 2016
C.Johan Kieviet, auteur van o.a. Dik Trom
In 1983 door ‘Tekst en Uitleg Haarlem’ uitgegeven prentbriefkaarten uit de serie van Dik Trom.
Geborduurde kaart met Dik Trom
In Oosthuizen (NH) is een klein Dik Trom Museum ingericht in het schoollokaal war schrijver C.Joh.Kieviet als onderwijzer les heeft gegeven.
In de Heemstede-collectie van het Noord-Hollands Archief, locatie Kleine Houtweg Haarlem, bevindt zich een collectie boeken van C.Joh. Kieviet naast een archiefdoos documentatie
Biografen doen vondsten in brieven
– Van slavist Sjeng Scheijen (Maastricht, 1972) verscheen onlangs het boek: ‘Sergej Diaghilev: een leven voor de kunst. 638 blz. Bert Bakker, 2011. Voor zijn studie deed hij onderzoek in o.a. Nederland, Parijs, New York, Moskou en Sint Petersburg. In Rusland ontdekte hij in het Tolstoj-archief een aantal tot nu toe onbekende brieven van Diaghilev (stichter van de ‘Ballets Russes’) aan de schrijver Leo Tolstoj. (NRC boeken, 26 februari 2011)
– Biograaf Hans Werkman heeft onlangs de vroegst bekende verzen van Willem de Mérode (1887-1939) teruggevonden in zijn literaire archief. In een van de vele schriften ontdekte hij de tien gedichten, die zijn geschreven tussen 1 en 10 augustus 1907. Willem de Mérode wordt beschouwd als de belangrijkste protestantse dichter uit de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. De familie van de dichter zal het archief overdragen aan het Historisch Documentatiecentrum van het Nederlands Protestantisme (1800 tot heden) van de universiteitsbibliotheek (ANP). (Het Parool, 18 april 2011).
Expositie dagboek Anne Frank in Airport Library Schiphol
In de Airport Library op Schiphol is de gehele zomer een tentoonstelling te zien rondom het dagboek van Anne Frank. De foto expositie is ingericht door het Anne Frank Huis en bevat ook veel vertalingen van het wereldberoemde dagboek. In de eerste zes maanden na de opening in 2010 trok de bibliotheek al meer dan honderdduizend bezoekers en werd zij uitgeroepen tot de beste nieuwe voorziening op een luchthaven wereldwijd. (Haarlems Dagblad, 5 mei 2011)
Airport library Schiphol
Johnny van Doorn naar Letterkundig Museum en Arnon Grunberg naar Bijzondere Collecties
Johnny van Doorn (1944-1991), maakte ik in de jaren zestig een aantal keren mee toen ik in Nijmegen studeerde en bevriend was met één van de beste vrienden van de dichter en performer. Ik herinner me zijn filosofische gesprekken, maar in de omgang was hij vrij rustig, snoof en vooral dronk veel. 16 maart zijn door zijn weduwe Yvonne van Doorn de dozen met de literaire nalatenschap opgehaald om naar het L.M. in Den Haag te worden vervoerd. Ingeladen werden typoscripten, het bekende ‘leeskoffertje’ en zijn vooroorlogse Adler-typemachine. Medio maart werd bekend gemaakt dat het archief van schrijver Arnon Grunberg in bruikleen wordt overgedragen aan de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Al aanwezig zijn handschriften van o.a. Vondel, Hooft, Multatuli, Frederik van Eeden en andere letterkundigen. Bij Grunberg is sprake van eerste ‘levende’ literaire archief. Bibliograaf Jos Wuijts blijft het archief in de toekomst aanvullen. De afdeling Bijzondere Collecties wil komende jaren meer naar buiten treden. De vereniging ‘Vrienden van de UB’ telt nu vijfhonderd leden. Hoofdconservator Garrelt Verhoeven wil dat aantal verdubbelen, door actief op zoek te gaan naar mecenassen. Wie eenmalig vijfduizend euro stort kan mecenas van BC worden. Het Steenbergenfonds heeft al geld ter beschikking gesteld om de grote Gouden Eeuwtentoonstellingen van komende zomer te financieren. Op dit moment is tot 15 mei bij BC een expositie te zien: ‘Gedoopt: vijf eeuwen doopsgezinden in Nederland’. Op 11 april vond de eerste geslaagde ‘mecenaatsavond’ plaats, waarvoor een geselecteerde groep mensen was uitgenodigd die de kas zouden moeten spekken. Tot BC behoort ook de Artisbibliotheek. Van 2006 tot februari 2011 was boek- en literatuurhistoricus dr. P.J. (Piet) Verkruijsse (1943) conservator a.i. van deze bibliotheek. Hij is intussen opgevolgd door boekwetenschapper Hans Mulder (1961)). Op 8 maart bracht Umberto Eco een bezoek aan de Artis Bibliotheek. Hij was in Amsterdam vanwege het verschijnen van de Nederlandse vertaling van zijn laatste roman ‘De begraafplaats van Praag’. Hij voerde o.a. een gesprek met hoogleraar boekwetenschap Lisa Kuitert. In de jaren ’80 bezocht hij ettelijke malen de befaamde Bibliotheca Philosophica Hermetica in Amsterdam en was een graag geziene gasten in talrijke antiquariaten. Umberto Eco liet weten onder de indruk te zijn van de 19e eeuwse galerijbibliotheek en de boekwerken van o.a. Linnaeus en Maria Sybilla Meriam die hij onder ogen kreeg. Met ingang van april zijn 20.000 dierenprenten uit de prentenverzameling Iconographia Zoologica van de Artis Bibliotheek te bekijken via de website: Geheugenvannederland.nl, het nationale digitaliseringsprogramma van de Koninklijke Bibliotheek.
Antiquaren Bob Loose en Bob de Graaf kort na elkaar overleden
Antiquaar Bob Loose (links) in gesprel met Jeffrey Bosch van veilinghuis Bubb Kuyper (1995, uit boek Ned. Antiquariaat van P.J.Buijnsters)
In de loop van de jaren bezocht ik menigmaal het winkeltje in de Haagse Papestraat met miniatuurvoorwerpen, en in de gang en elders opgeslagen een enorme collectie oude prenten. Bob Loose, in 1932 in Königsberg, Pruisen geboren – tegenwoordig Kaliningrad – als zoon van een Joodse handelaar Walter Loose Duitsland in 1937 ontvlucht, overleed na een ziekbed op 2 januari 2011. Hij was een man van weinig woorden, die altijd op de Haarlemse boekenbeurs in de Beijneshal was te vinden en van wie mij het meest bijblijft zijn talloze malen uitsproken woorden “nergens aankomen”. Hij was overigens niet de enige die de mening was toegedaan dat Nederlanders bij voorkeur met hun handen kijken. In: de Boekenwereld, jrg. 27, nummer 3 (2011) is door Piet Buijnsters een In Memoriam aan hem gewijd.
Bob Loose voor zijn intussen opgeheven winkel in de Haagse Papestraat (foto Boekenwereld)
Briefkaart aan (broer) Peter Loose in de Papestraat, zoon van handelaar Walter Loose (1898-1964)
Bob Loose verlegt een boek in de etalage, Papestraat 3 Den Haag In: De Boekenwereld , 32, nummer 3, 2016 is een artikel gepubliceerd van J.F.Heijbroek: De collectie [prenten] van Walter Loose onder de hamer [bij Van Stockum, juni 2015] , p. 74-75.
Schrijven van H.E.Greve, directeur van de openbare bibliotheek ‘s-Gravenhage, naar het Haagse adres van de familie Loose die behalve de arische echtgenote van Walter Loose ondergedoken zat in Voorthuizen op de Veluwe.
10 februari stierf in zijn woonplaats Alphen aan den Rijn Bob de Graaf, antiquaar, bibliograaf en uitgever. Eind jaren ’60 van de vorige eeuw kreeg ik lessen bibliografie van hem aan de Frederik Muller Academie te Amsterdam en zelf gaf ik dat vak vervolgens twee jaar aan de bibliotheekschool in Tilburg. De Graaf was in 1947 begonnen bij het internationaal antiquariaat Menno Hertzberger waar hij zijn latere echtgenote Emmy leerde kennen. In 1959 vestigde hij zich in Nieuwkoop. Minder bekend is dat hij tot 2000 niet minder dan 400 publicaties uitgaf in series als de Bibliotheca Bibliographica Neerlandica’, Zowel landelijk als internationaal vervulde hij functies in het antiquariaatswezen. In het jaar dat hij 80 werd zei Bob De Graaf, die in meer dan een halve eeuw vele tienduizenden boeken in handen heeft gehad nog altijd nieuwe titels uit het verleden onder ogen kreeg die hij niet eerder had gezien, wat het vak volgens hem zo boeiend maakt. Hij was geen man van grote woorden, maar op antiquarisch terrein met grote verdiensten. Zijn lichaam werd ter beschikking van de wetenschap gesteld en op 25 februari had een herdenkings- dienst plaats in de Remonstrantse Kerk in Nieuwkoop.
Bob de Graaf met zijn echtgenote Emmy in Nieuwkoop
Van de geïnterviewde ‘grote’ antiquaren in het jubileumboek ‘Offeren aan Mercurius en Minerva’ (Amsterdam, 1995) onder redactie van Nop Maas en F.W.Kuyper leven nu nog twee personen, te weten Bert Hagen (1939) en Anton Gerits (1930). Eerder overleden: Simon Emmering (1914-1999), Frits Knuf (1925-1999), Edgar Franco (1915-1999), Paul Valkema Blouw (1916-2000), Max Israël (1916-2001), Nico Israël (1919-2002), Max Schuhmacher (1927-2007) en Ans van Pagée-Selis (1918-2007).
Bubb Kuyper, president van de Nederlandse Vereniging van Antiquaren (NVA) overhandigt de tiende Mennno Hertzberger Prijs aan antiquaar-uitgever Bob de Graaf in 1996
Kader Abdolah deed onderzoek naar zijn voorouders met verrassende resultaten
In 2011 publiceerde dit jaar behalve ‘De kraai’ als boekenweekgeschenk een historische roman, getiteld ‘De Koning’. Voor dat laatste boek deed hij onderzoek in het archief van de Koninklijke Bibliotheek en vond hij tot zijn verbazing veel sporen van zijn voorvaderen. “Ik wist dat mijn betovergrootvader politicus was in het paleis van de sjah. Maar ik ontdekte dat er tot vijfhonderd jaar terug altijd wel iemand uit onze familie in de huizen van de koningen verbleef, meestal als kroniekschrijver, die de daden van de sjah te boek stelt. Mijn betovergrootvader begon als jonge chroniqueur. Later werd hij grootvizier. Hij was ook een talentvol dichter. In Iran zijn vele straten naar hem vernoemd. Hij werd, net als het personage in mijn boek, vermoord. Daarna is de hele familie gevlucht.” (De Volkskrant, 12 maart 2011). Nasreddin (1831-1896) was van 1848 tot zijn moord in op 20 juni 1889 koning van Perzië. Op 20 juni 1889 bracht Nasreddin met in zijn gevolg de grootvizier een bezoek aan Haarlem en werd het déjeuner in aanwezigheid van o.a. de burgemeesters van Haarlem en Heemstede gebruikt in de buitensociëteit van ‘Trou moet Blijcken’ in de Haarlemmerhout.
Sjah Nasreddin bij de aankomst op het Weesperpoortstation in Amsterdam, 16 juni 1889. Rechts van hem de grootvizier
The Hague – World Library Capital
Op 14 april is door de wethouder van Onderwijs en president van de International Federation of Library Associations (IFLA) met kantoor in KB-complex uitgeroepen tot ‘World Library Capital’ bij gelegenheid van een internationale conferentie ‘Libraries driving Access to Knowledge’. De stad met ongeveer 75 bibliotheken en kenniscentra verbindt de stad en de internationale bibliothekengemeenschap.
Lancering en symposium Early Dutch Books online
Op donderdag 26 mei aanstaande presenteren de Koninklijke Bibliotheek en de bibliotheken van de Universiteit van Amsterdam en Universiteit van Leiden de databank Early Dutch Books Online. Rond de tienduizend boeken met meer dan twee miljoen pagina’s uit de periode 1780-1800 zijn hiervoor gedigitaliseerd. Na enkele lezingen zal de website in werking worden gesteld door drs. Halbe Zijlstra, staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Nieuw museum over geschiedenis van het boek in de Kon. Bibliotheek van België
Op 20 oktober vond in de Koninklijke Bibliotheek Albertinum van België de plechtige opening plaats van LIBRARIUM, een permanente ontdekkingsruimte voor boek- en schriftculturen. De museumruimte is zowel een chronologische als thematische voorstelling uitgebeeld met authentieke documenten gewijd aan de volledige historie van het boek en het schrift. Naast de evolutie van het boek wordt aan de hand van een moderne enscenering de toekomst van bibliotheken geschetst. Het museum is gratis te bezoeken van maandag tot en met zaterdag van 10 tot 17 uur.
Kloosterbibliotheek Strahov in Praag op internet
Het 360 graden Panorama van de filosofische bibliotheek in Strahov, Praag, is de grootste Indoor Foto in de wereld sinds maart 2011 op het internet. De afbeelding is gemaakt op basis van 3.000 aparte foto’s samen in een (beweegbaar) beeld van 280.000 x 140.000 pixels = ongeveer 40 gigapixels. Zie: http://www.360cities.net/gigapixel/strahov-library.html
Zie ook op de site van BoekenDingen: http://www.boekendingen.nl/wp-nieuws/?p=5723
Digitale bibliotheek van google in gevaar
In New York is de schikking tussen softwaregigant Google en de Amerikaanse auteurs- en uitgeversvereniging door een Amerikaanse rechter ongeldig verklaard. Daardoor komen de plannen die Google heeft om een digitale bibliotheek op te zetten, waarmee al in 2004 een aanvang is gemaakt, in gevaar. In 2008 waren auteurs en uitgevers tot een schikking gekomen, maar volgens de rechtbank gaat deze te ver, omdat Google het recht krijgt boeken te exploiteren zonder toestemming van de eigenaren van de auteursrechten.
Faillissement Borders omslag voor boekendistributie
De Amerikaanse boekhandelsketen Borders is in februari failliet verklaard. Dat betekent de sluiting van voorlopig 642 winkels. In het boekjaar 2009-2010 leed Borders een verlies van 109,4 miljoen dollar en in de eerste elf maanden van het jaar 2010-2011 was dat al 168,2 miljoen. De totale omzet bedroeg 2,3 miljard dollar. Bij Borders verdwijnen uiteindelijk 1.900 fulltime en 3.800 parttime banen. Uitgevers als Penguin, Hachette Book Group en Simon & Schuster hebben enorme schulden uitstaan bij Borders, zodat het twijfelachtig wordt of zijn in 2011 winst kunnen maken. Het nieuws van de sluiting kreeg in ons land nauwelijks enige aandacht van de media. De totale omzet van de Amerikaanse boekhandels daalde in 2010 licht met 1,4% naar nog altijd 16,5 miljard dollar, terwijl de verkopen van e-books met 164% stegen naar 441.3 miljoen dollar.
(ex) Borders Book & Music op Broadway, New York
Conflict tussen auteur en uitgever over bekroonde ‘Atlas of the conflict’
Om het jaar bezoek ik in het najaar de Frankfurter Buchmesse en in het voorjaar de Leipziger Buchmesse. De eerste is groter, maar de tweede, zoals de Duitsers zeggen veel “gemütlicher”. In Leipzig, waar behalve Duitsland het accent ligt op de Midden- en Oost-Europese landen, is bij de boekenbeurs ook jaarlijks een grote antiquarenbeurs. Voorts een competitie ‘Schönste Bücher aus aller Welt’. Dit jaar heeft de jury 596 van de mooiste boeken uit 32 landen beoordeeld. Op 18 maart zijn de diverse prijzen uitgereikt. Bij de bekroonde boeken behoorde dit jaar een publicatie van 010 Publishers uit Rotterdam. Onderscheiden met de prestigieuze Gouden Letter werd ‘Atlas of the conflict Israël-Palestine’, met een tekst van de Palestijnse auteur en architect Malkit Shoshan en meer dan 500 kaarten en diagrammen van de Nederlandse vormgever Joost Grootens. ‘Vorm en inhoud is een organisch geheel’, aldus het juryrapport. Het boek is door The New York Times geprezen om zijn vormgeving. Omdat, ondersteund door uitgever Hans Oldewarris, de eer vrijwel geheel ging naar de vormgeving is de auteur Shoshan (35) boos geworden en heeft deze een advocaat in de arm genomen die de uitgever sommeerde de rechten van de auteur op de vorm te erkennen. Uitgever Oldewarris blijft echter bij zijn mening dat de prijs toekomt aan vormgever Grootens, wat hij schriftelijk aan de organisatie in Leipzig heeft laten weten.
RECENTE BOEKEN OVER DRUKKUNST, BOEKEN EN BIBLIOTHEKEN
* Hans Peeters. Romantiek en mythevorming rond een bibliotheek. 450 jaar Stads- en Athenaeumbibliotheek 1560-2010. 405 p. ISBN 9789080989689.
* Lesewelten – Historische Bibliotheken. Büchersammlungen des 18. Jahrhunderts in Museen und Bibliotheken in Sachsen-Anhalt. Mitteldeutscher Verlag, 2011. Prachtig uitgegeven boekwerk met veel illustraties van bibliotheken in o.a. Halle, Pforta, Zerbst, Dessau, Ballenstedt, Wernigerode, Wörlitz, en Magdeburg.
* Per 1 juli verschijnt bij de Stichting Nobilis een boek ‘De prentkunst van Peter Lazarov’ over diens jaren 1991-2011, samengesteld door Pieter Jonker.
* In groot formaat is uitgegeven: ‘Het ideale boek; honderd jaar private press in Nederland, 1910-2010’, waaraan o.a. werd medegewerkt door Kees Thomassen. In dit boekwerk wordt van de huidige privépersen speciale aandacht besteed aan onder meer de Avalon Pers (Jan Keijser), Mercator Press (Willem Kramer) en de Uitvreter (Kees Thomassen), maar ontbreekt Hans Rombouts, al wordt de Augustijn Pers één keer in een opsomming genoemd.
* ‘Uit de schaduw. Twintig jaar Nederlands Genootschap van Bibliofielen’. Eindredactie Edwin Bloemsaat. Amsterdam, uitgeverij De Buitenkant, 2011. 29.50 euro. In een bijzondere band verschenen boekwerk waarin 58 bibliofiele leden zich voorstellen als verzamelaar en hun favoriete boeken presenteren. Ed Schilders wijdde een recensie aan deze publicatie in De Volkskrant van 9 april 2011. Van de HBB-leden is enkel Ab van der Steur vertegenwoordigd. Bijna de helft van de personen die hun collectie beschrijven is/was ook in het beroepsleven met boeken verbonden, zoals Laurens van Krevelen (uitgever), Nol Sanders (bibliothecaris en boekhandelaar), Els van Hulsteijn (bibliothecaresse), Fred Bijsmans (archivaris), Thera Folmer-van Oven (bibliothecaresse), Steven van Harn (boekdrukker), Dorine van Heerdt tot Eversberg (antiquaar), Diny Winthagen (bibliothecaresse), Jan de Jong (boekverkoper en uitgever), Simonne Kwant-Verbist (werkte bij uitgeverij), Jos van Waterschoot (bibliothecaris), Haye Bijlstra (bibliothecaris), Edwin Bloemsaat (antiquaar), Frans Janssen (bibliothecaris), Herman Mulder (bibliothecaris), Adri Offenberg (bibliothecaris), Florence Pieters (bibliothecaresse), Ab van der Steur (antiquaar), Jan Storm van Leeuwen (bibliothecaris), Willem Doornbos (antiquaar), Charles Dufour (antiquaar), Chiel Roos (antiquaar), Coen Schimmelpenninck van der Oije (archivaris), Geert van Daal (boekrestaurator), Cor Knops (boekrestaurator), Paul Begheyn (archivaris en bibliograaf), Elly Cockx-Indestege (bibliothecaresse), Corinna van Schendel (bibliothecaresse).
* Boudien de Vries. Een stad vol lezers. Leescultuur in Haarlem 1850-1920. 511 blz. Vantilt, 2011. ISBN 978 6004 065 8. Een diepgravende studie aan de hand van boeken in bewaard gebleven Haarlemse boedelinventarissen en catalogi en een analyse van de verschillende typen boekerijen: nutsbibliotheken, (confessionele) volksbibliotheken, leesmuseum, commerciële lees- of winkelbibliotheken, stadsbibliotheek en openbare bibliotheken.
HBB’rs in het nieuws
Onderstaand een beknopt overzicht van enkele activiteiten in 2011 door HBB-leden zoals vermeld in papieren en digitale media.
Sak van den Boom (1949) lijkt na zijn vervroegde pensionering actiever dan ooit, o.a. door middel van zijn site www.customermedia.nl , een kennisbank over content marketing en brievenbusreclame.
Hageveld Heemstede. Laetare 1934. Geheel rechts zit seminarist Bertus Aafjes
Onder redactie van Jeffrey Bosch, voorzitter van de Stichting Reünisten Hageveld, verscheen in januari het twaalfde jaarboek. In deze editie 2009 wordt stil gestaan bij het overlijden van publicist Joost Divendal. Enkele docenten halen herinneringen op aan hun Hageveldse jaren. Verder zijn bijdragen opgenomen over de eerste zwarte priester en het Philosophicum van het grootseminarie te Warmond. Rob Molin beschrijft de Hageveldse jaren van de dichter Bertus Aafjes in de jaren 1933-1934, toen hij als 19jarige in de zesde klas kwam van Hageveld na eerder gymnasiaal onderwijs an het Amsterdamse Ignatiuscollege van de Jezuïeten en aan het kleinseminarie van de paters Kruisheren in het Noord-Brabantse Uden te hebben gevolgd.
De Rhetorica Hageveld Heemstede. Bovenste rij geheel links Bertus Aafjes. Op de eerste rij zittend in het midden leraar Nederlands Haring.
Door het Amsterdams Historisch Museum en Athenaeum Boekhandel is het boek van Jan Dekker: ‘’t Spaarne en de stad’ uitverkoren tot één va de tien beste nieuwe boeken over Haarlem.
Op 23 maart 2011 is in restaurant Segugio te Amsterdam de stichting ‘Vrienden van de Vorm’ opgericht. De stichting heeft ten doel “het bevorderen van de aandacht voor het werk van de schrijver Geerten Meijsing (…)”. Geerten Meijsing zelf was aanwezig tijdens de oprichtingshandeling, die werd verricht ten overstaan van de Haarlemse notaris Thomas van Grafhorst, een van de initiatiefnemers van de stichting waartoe ook margedrukker Jan Keijser behoort.
Sander Knol blogde van 11 tot 17 april voor Boekblad vanaf de London Book Fair 2011. Na afloop van het jaardiner op 26 maart plaatste hij foto’s van Bloemendaal bij nachto p het social media platform Linkedln.
Pleidooi van Sander Knol als uitgever en boekenliefhebber: ‘RED DE BOEKHANDEL’.
Willem Kramer drukte op zijn Mercator Press een aantal nagelaten verzen van Saul van Messel (ps. van Jaap Meijer). De thans samengebrachte teksten zijn gezet naar de handschriften en typoscripten die in de loop van 1987 door de dichter naar hem zijn toegezonden. Titel van deze uitgave is: ‘Linea erecta; nagelaten priapeeën en priapeia’. Motto: ‘coito ergo sum’. Het boekje met een illustratie verscheen in X en 60 exemplaren, telt 24 pagina’s en kost 20 euro.
Hans Krol publiceerde in VDP Bulletin, nummer 107, januari 2011: ‘Nederlandse bibliotheken en leeszalen op prentbriefkaarten’. Het artikel is ook integraal te lezen op de site: http://www.boekendingen.nl/wp-nieuws/?p=5543
Bubb Kuyper taxeerde gratis op 16 april boeken op de Wageningse boekenmarkt, een geslaagd initiatief van o.a. boekhandel Kniphorst ofwel Niek Smaal.
Dit jaar zou Annie M.G.Schmidt honderd jaar zijn geworden, reden voor talrijke activiteiten via de media en overal in ons land. DeBuren in Brussel organiseert in samenwerking met de KANTL in Gent op 25 mei een aflevering in reeks De Biograaf gewijd aan Annie M.G. Greet op de Beeck (VRT) gaat in gesprek met Joke Linders die in 1999 promoveerde op ‘Doe nooit wat je moeder zegt’ over get tegendraadse schrijverschap van de schrijfster. Het Reformatorisch Dagblad publiceerde in de krant van 26 maart een interview met Joke Linders onder de titel: ‘Een persoonlijke band met An Rutgers van der Loeff’. [ook op internet te lezen].
Tijdens de 76e Boekenweek van 16 tot 28 maart was biograaf Nop Maas zeer druk in boekhandels en bibliotheken om voordrachten te houden, ditmaal vooral in de provincie Noord-Brabant, met o.a. een zeer druk bezochte bijeenkomst in het Literair Café te Helmond. Sinds begin mei ligt de negende editie Vakantiedoeboek in de winkel. Naast de gebruikelijke portie plezier en ontspanning is er in deze uitgave veel ruimte voor inspirerende reisverhalen. Dit jaar met een bijdrage van Nop Maas. De prijs van het boek is 18.95 euro.
16 maart trad Dik van der Meulen op in de televisieuitzending ‘Max Havelaar leeft’ (Nederland 2, 23.00 uur).
Dit jaar verscheen van Margreet Hirs de roman ‘Haarlemmerolie’ bij uitgeverij Sijthoff. Zoals aangekondigd de eerste van een serie van vier ‘Haarlemse literaire thrillers’. ‘Niet alleen in het boek speelt toeval een grote rol, ook bij de research werd Hirs ermee geconfronteerd: “Ik had Neonato een appartement gegeven op de Bakenessergracht, toen ik meedeed aan een literaire rondwandeling van voormalig stadsdichter George Moormann. Toen hij stopte en aanwees waar hij woonde, kreeg ik slappe knieën. Hij was de buurman van mijn imaginaire speurder!” (Haarlems Dagblad, 5 maart 2011).
Sander Pinkse verzorgt omslag en typografie van ‘De Schrijfbibliotheek’ van uitgeverij Augustus. Zie: www.augustus.nl
Een opiniestuk van het trio Gretta Duisenberg (voorzitter stichting Stop de Bezetting), publicist/oud-ziekenhuisdirecteur Jan Schnerr en oud-ambassadeur Jan Wijenberg in De Volkskrant van 11 september 2010: ‘Weg met de Jordaanse optie!’ (1) met o.a. 228 reacties op VKblog heeft voor de nodige opschudding gezorgd, tot in het Nabije Oosten toe.
Net terug uit zijn geliefde India kwamen we Bert Sliggers twee achtereenvolgende weken tegen in de Haarlems Dagblad-rubriek ‘De smaak van..’, maar ook met portretfoto op de reclamekaart ‘Geen brug te ver! Haarlemse avonden in de kloosterkeuken. Zijn medewerking betrof 23 februari met als overige gasten Dolly Bellefleur, Jaap Pop en Dries Havermans.
Van alle HBB-leden is (het werk van) Joost Swarte zonder enige twijfel het meest internationaal. Hij werkte dit jaar mee aan de herdenkingskrant Februaristaking 25 februari en recent kwamen we Swarte tegen op o.a. Engelse, Hongaarse, Spaanse en Russische nieuwssites. De Amerikaanse expert op het gebied van cartoons dr. Gene Kannenberg noemde de Haarlemmer in maart op een bijeenkomst in het Duitse Potsdam naast o.a. Art Spiegelman: Joost Swarte en Linda Barry als zijn meest favoriete ‘cartoonists’
Wim Vogel hield op 18 april een voordracht in het Historisch Café Haarlem in de Janskerk over schrijvers in en over Haarlem.
Luuk Wilmerink (1957) verbleef een jaar in het atelier Holsbroek in Parijs, een residentieplek van het Institut Néerlandais. Voor hem als kunstenaar een inspirerende belevenis zoals beschreven in de vorige Beschreven Bladen en verder te lezen op de digitale site Metropolis M.
Als aanvulling op de leerzame lezing op 21 april van Johan de Zoete over o.a. het hergebruik van vroegere plaatjes verwijs ik op een artikel van J.H.Landwehr: ‘Hergebruik van boekillustraties in de Lage Landen’, dat is gepubliceerd in het tijdschrift De Boekenwereld 14/1997-1998, editie december 1997, p. 70vv.
(1) Het idee, o.a. van Geert Wilders, om een paar miljoen Palestijnen naar Jordanië te verhuizen.
Voorgevel van voormalig gebouw Leesmuseum aan het Rokin in Amsterdam
================
Duur leesmeisje
In maart van dit jaar werd bekend dat voor het eerst in de Franse geschiedenis een oud-staatshoofd voor de rechter moet verschijnen. De maximale straf is tien jaar. Jacques Chirac (78) wordt aangeklaagd voor fraude, begaan als burgemeester van de stad Parijs tussen 1977 en 1995. Eén van de gevallen waarvoor hij kan worden veroordeeld is een jongedame van toen amper 18 jaar die een bedrag van omgerekend een kleine 100.000 euro ontving om boeken te lezen waarvoor Chirac zelf geen tijd had. Onderzocht wordt of de samenvattingen die als bewijs van haar werkzaamheden zijn ingeleverd niet anti-gedateerd zijn.
Ten slotte: dit jaar is het 475 jaar geleden dat Erasmus werd geboren. Het Erasmushuis aan het Grote Kerkplein in Rotterdam, waar ook zijn standbeeld staat, wordt gerenoveerd. Uit geldgebrek is het publiekscentrum gesloten. Een nieuwe vertaling van de ‘Lof der zotheid’ (Athenaeum, Polak & Van Gennep) verschijnt en later dit jaar een boek over de invloed van dat boek door professor Hans Trapman. Voorts is de digitalisering van Erasmus’ nalatenschap ver gevorderd. Bij het grote publiek blijft Erasmus een grote onbekende. Bij een enquête bleek dat tweederde van de Rotterdammers dacht dat Erasmus de architect was van de gelijknamige brug.
Hans Krol (Heemstede)
Mej. Nel Snouck Hurgronje (1875-1959) was de eerste betaalde bibliothearesse van ons land in Dordrecht
Het bestuur van de CV = Centrale Vereniging voor openbare bibliotheken, bij het 25-jarig bestaan in 1933
Bovenste rij v.l.n.r.: J.D.Rutgers van der Loeff, dr.D.Bartling, J.J.Thien, dr. J.A.Vor der Hake, prof.dr.A.G.Roos, mej. M.Daniëls, ds. M.van Empel, H.J.Wilkens, dr.mr.L.J.C.van Gorkom. Onderste rij: ds. J.E.Vonkenberg, mej. N.Snouck Hurgronje, dr.H.E.Greve, jhr.mr.E.A.van Beresteyn, dr.P.C.Molhuysen, mej. E.de Clercq, ds.A.van der Heide. Verticale rij: P.P.J.A.van der Putt, mr.dr.A.van Rijckevorsel, prof.dr.J.R.Slotemaker de Bruïne, J.G.Veenenbosch, mr. M.A.Waszink.
Getekend portret van H.E.Greve (1878-1957) door Paul Citroen. Dr.Henri Greve promoveerde in 1906 op het werk ‘Openbare Leesmusea en Volksbibliotheken’, was o.a. directeur van de openbare bibliotheek Den Haag en geldt als pionier van het Nederlandse openbare bibliotheekwerk
Levensbeschrijving van HENRI EKHARD GREVE (Ambarawa (j
Java) 30 december 1878 – ‘s-Gravenhage, 24 december 1957). Profesor L. Brummel, in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden 1959-1960. Leiden, Brill, 1960, p. 92-96
Necologie Henri Ekhart Greve door L.Brummel
Vervolg necrologie H.E.Greve door L. Brummel
Vervolg Greve door Leendert Brummel
Vervolg levensbeschrijving bibliothecaris H.E.Greve door L. Brummel
Slot necologie H.E.Greve doorL.Brussel. uit: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden, 1960.
Plaquette in openbare bibliotheek Utrecht van jhr.mr.dr.E.A.van Beresteyn, 25 jaar voorzitter van de C.V., 1939 die o.a. ook secretaris was van de openbare bibliotheek Utrecht van 1905-1909.
ILLUSTRATIES VAN ENIGE ITALIAANSE BIBLIOTHEKEN
Hans Krol voor Bibliotheek Angelica in Rome (2007)
Interieur van Biblioteca Angelica
Hoofdingang van Biblioteca comunale in Siena, Italië
Interieurfoto van openbare bibliotheek in Siena
De met beeldhouwwerk rijk gedecoreerde Dom van Siena
De met gebeeldhouwde reliëfs versierde doopvont in de kathedraal van Siena
De Libreria Piccolomini ofwel de Piccolomini bibliotheek is een van de hoogtepunten bij een bezoek aan de Dom van Siena. De bibliotheek werd in 1495 gebouwd in opdracht van kardinaal Francesco Todeschini Piccolomini, de latere paus Pius III. Hij liet de bibliotheek ontwerpen ter nagedachtenis aan zijn oom, paus Pius II, die een kostbare handschriftenverzameling had aangelegd. De kleurijke fresco’s die op de wanden zijn te zien, werden geschilderd door de vroege renaissancemeester Pinturicchio en worden algemeen beschouwd als zijn belangrijkste werk. Zijn schilderingen laten taferelen zien uit het leven van de humanist Enea Silvio Piccolomini
Ingang naar de Bibliotheca Piccolomini in de Dom van Siena
Biblioteca Piccolomini in Siena
Fresco met de beeltenis van Piccolomini in de dom van Siena Hij leefde van 1405 tot 1464 en zijn pontificaat als paus Pius II was van 19 augustus 1458 tot zijn overlijden op 14 augustus 1464
Mijn kleinzoon Tije Vervoort bezocht 23 juli 2018 als eerste buitenlandse bibliotheek, de Biblioteca Picolomini in een zijportaal van de Dom van Siena. Vol bewondering bekijkt hij een van de met miniaturen versierde manuscripten met notenschrift
Gevel Biblioteca Civica Bertoliana in Vicenza
Interieur Biblioteca Bertoliana in Vicenze
Gevel hoofdingang Biblioteca Marciana in Venetië
Exteriereur Biblioteca Marciana, Venetië
Interieur Biblioteca Marciana, Venetië
‘Venetië heeft dam open laten staan. De Volkskrant bericht op 10 december 2020: ‘Een nieuwe dam (kosten 6 miljard euro) moest Venetië voortaan droog houden. Maar toen dinsdag het water steeg ging hij niet op tijd dicht. Weeffoutje: de stad kan de dam zelf niet aansturen en de regering in Rome is te ver weg’. Op de foto het San Marcoplein met rechts de Biblioteca Marciana ofwel Biblioteca Sansovino’ (De Volkskant, 10 december 2020)
Openbare bibliotheek + bibliotheek Da Vinci in het plaatsje Vinci, waar Leonardo da Vinci is geboren
Biblioteca Nazionale Centrale in Florence
Toegang naar Bibliotheca Ambrosiana in Milaan
Interieur Biblioteca Ambrosiana, Milano
De Bibliotheca Ambrosiana is de enige instelling in de wereld met een antieke Ilias van Homerus uit circa 500 na Chr. die is geïllustreerd
Biblioteca Nazionale in Florence, de zaal met naslawerken
De openbare bibliotheek in Montecatini waar Hans Krol een groot boekwerk ontving over deze Italiaanse plaats (2004)
De Biblioteca Civica in Florence
Vooraanzicht van de Biblioteca Valicelliana in Rome
Interieur van de Biblioteca Valicelliana, Rome
Hans Krol in de hal van de Biblioteca Valicelliana
UMBERTO ECO EN ZIJN BIBLIOTHEEK
De Italiaanse schrijver Umberto Eco (1932-2016) was een megaverzamelaar van boeken
Umberto Eco thuis in Milaan omringd door zijn papieren geheugen
Vooromslag van Umberto Eco: De bibliotheek. 1988
Umberto Eco bezat in zijn woning in Milaan ruim 33.000 boeken en nog een circa 11.000 in zijn zomerverblijf. De antieke boeken evenals manuscripten en gevoerde correspondentie zijn na zijn overlijden verhuisd naar de (Nationale) Biblioteca Braidene in Milaan .De meeste boeken naar de Universiteitsbibliotheek in Bologna, war deze analoog zijn te raadplegen, terwijl deze ook integraal worden gedigitaliseerd, inclusief zijn gemaakte aantekeningen. (Frankfurter Allgemeine Zeitung, 16-6-2021)
Eco’s boekerij is intussen overgebracht naar een zaal in de Universiteitsbibliotheek van Bologna
=================
=========================
In 2020 publiceerde boekhistorica dr. Lisa Kuitert, als hoogleraar boekwetenschap verboden aan de Universiteit van Amsterdam, een omvangrijk boekwerk ‘Met een drukpers de oceaan over; koloniale boekcultuur in Nederlands-Indië 1816-1920. Amsterdam, uitgeverij Prometheus. Een doorwochte studie en lezenswaardig boek van 352 pagina’s met de nadruk op Java dat ook veel illustraties bevat. Behalve een uitgebreid notenapparaat en een register op namen van personen en van boekbedrijven, zijn de volgende bijlagen opgenomen; 1) Aantal inwoners Java, naar achtergrond, 1893: 2) Lijst van drukletters van “oosterse schriftsoorten” gemaakt bij de grootste twee lettergieterijen, met het jaar van voltooiing (Lettergieterij Enschedé en Lettergieterij Tetterode);
3) Export van boeken naar Nederlands-Indië, afgezet tegenover export naar andere Nederlands-lezende gebieden buiten Nederland zelf ; 4) Werknemers in de drukkerijsector; 5) Overzicht van bezorging van kanten 1876-1915; 6) aantallen vervolgingen van drukpersdelicten in Nederlands-Indië tussen 1869 en 1889; 7) Lijst van kranten in lokale talen, gestart in het tijdvak 1855-1900, met hun eerste uitgever; 8) Lijst van boekhandelaren/drukkers van Chinese komaf in de negentiende eeuw; 9) Leesgezelschappen tussen 1816-1920 (215 Algemene leesgezelschappen 12 leesgezelschappen voor militairen en 40 voor andere specifieke doelgroepen; 10) Lijst van boekhandelaren, waaronder uitgevers, drukkers, leesbibliotheekhouders en boekbinders in Nederlands-Indië tussen 1816-1920.
In het boek is ook een hoofdstuk gewijd aan bibliotheken op de pagina’s 86-89. Genoemd wordt de in 1778 opgerichte bibliotheek van het Bataviaasch Genootschap Verder wordt melding gemaakt van een aantal volksbibliotheken en (commerciële) leesbibliotheken. In 1859 is in Batavia een Leesmuseum opgericht, waaraan overigens geen afzonderlijk hoofdstuk is gewijd. Genoemd worden de tussen 1910 en 1920 gestichte openbare leeszalen Verder de 25 marinebibliotheken en zelfs 103 kazernebibliotheken die zouden hebben bestaan. Een apart hoofdstuk is gewijd aan de Leesgezelschappen op de bladzijden 81 -86.
Eén illustratie is opgenomen van een tekening van twee militaire intendanten bij hun privébibliotheek, maar geen van een openbare bibliotheek of leeszaal. Uit mijn mijn collectie ansichtkaarten vul ik een enkele afbeeldingen aan, tevens van de periode tussen 1920 en 1948
========
Bijlage: Boekhandelsetiketjes Nederlands Oost-Indië uit de verzameling van Aad van Maanen, antiquariaat Klikspaan in Leiden
========================
=======================
Nota Bene In de Nederlandse vakliteratuur is diverse malen gepubliceerd over de ontwikkeling van het bibliotheekwezen in Nederlands Oost-Indië, o.a. de volgende artikelen en berichten:
-D.Smit, Bibliotheken in Nederlandsch Oost-Indië. De Boekzaal, III, 1909, p.276vv.; -Bibliotheekplannen in Ned.Indië, Bibliotheekleven, I, p.175vv; -Vereeniging tot bevordering van het bibliotheekwezen in Ned.Indië, Bibliotheekleven, II, 1917, p.155, 185; – Vermaat Jr.J.A.J. Het bibliotheekwezen in Ned. Indië, Bibliotheekleven, XV, 1930, p.164vv.; F.Kossmann Vakliteratuur; Het bibliotheekvraagstuk in Ned. Indië, door A. de Braconnier, Bibliotheekleven, XIX, 1934, p.41., waarin melding wordt gemaakt van 2528 inlandse volksbibliotheken met 277.546 lezers en 158 Nederlandse volksbibiotheken met 78.631 lezers in 1930.
=========
Licorice onderzoek betreffende drukkerijen en leesgewoonten
Bad news but also some good news. Indonesia is often known as a country with low reading interest. From UNESCO data. Indonesia ranks second from the bottom on world literacy.
Gebaseerd op het onderzoek ‘World’s Most Literate Nations Ranked”, in 2016 uitgevoerd door de Central Connecticut State University (Licorice) neemt Indonesië de 60ste plaats in van 61 onderzochte landen. Ofschoon het land qua infrastructuur (het aantal drukkerijen en boektitels) niet onderdoet voor veel landen in Europa. Jaarlijks worden in Indonesië door 1.328 uitgevers [van welke er 711 minstens 10 boeken per jaar op de markt brengen] minstens 30.000 boektitels gedrukt, merendeels fictie . Met dit aantal staat Indoneië op nummer in Zuidoost Azië . Ter vergelijking: Maleisië 18.000 titels, Thailand 13.000 en Singapore circa 12.000. Uit 501 ondervraagde Indonesiërs tussen 10 en 59 jaar leest 15.97% nooit 1 boek, 15,37% 1 boek per maand en 38,2% zelfs 1 boek per week (tijdschriften niet meegerekend).
Indonesië met ongeveer 265 miljoen inwoners telt volgens een ministeriële telling 1 Nationale Bibliotheek, 23 provinciale bibliotheken, 519 universiteitsbibliotheken, 12.620 schoolbibliotheken, 769 openbare bibliotheken en circa 800 speciale bibliotheken.
Interieur van de boekentoren der Nationale Bibliotheek van Indonesië (tevens speelotheek)
Louis Zweers is de auteur van het boek: ‘Buit, de roof van Nederlands-Indisch cultureel erfgoed 1942-1945‘. 2020. Daaruit blijkt dat vel Indische cultuurschatten, waaronder ook archieven en boeken bij de verzelfstandiging van Indonesië door Nederland al zijn overgedragen.
=========
Librariana 