Tags
galerie de Bleeker, Leo Divendal, Mark Snitker, Merlijn Snitker, Michaël Sniker, Willem Snitker; Agnès Snitker
WILLEM SNITKER (1938-2015) FOREVER
Op 16 december 2015 overleed in zijn geboortehuis te Heemstede de beeldend kunstenaar en galeriehouder Willem Snitker. Voorafgaand aan de teraardebestelling op de Algemene Begraafplaats had een waardige uitvaartplechtigheid plaats in de Oude Kerk. Daarbij spraken zijn vriend en psychiater Jaap van Luin, de drie zonen Mark, Michaël en Merlijn evenals zijn echtgenote (tevens celliste) Ingrid Snitker-Heikens met een indrukwekkend verhaal en ten slotte een zuster van Willem alsmede een leerling.
Zelf heb ik met Willem voornamelijk in de jaren 70 tot 90 van de vorige eeuw veelvuldig te maken gehad (1). Hij was onder meer betrokken bij het aanbrengen van kunst in het toenmalig bibliotheekgebouw aan de Kerklaan en bij de uitgave van bibliofiel werk door o.a. de Mercator pers. In het Noord-Hollands Archief bevindt zich in de ‘Heemstede-collectie’ een welgevulde archiefdoos met informatie over Willem Snitker als kunstenaar zowel als over zijn galerie de Bleeker.
Beknopte levensbeschrijving
(Geboortebericht Willem Snitker, De Tijd, 10 juni 1938)
Willem Snitker is op 18 juni 1938 geboren in Heemstede als zoon van journalist-dichter en toneelschrijver Wim Snitker (1902-1950) (2) De vader werd gedoopt als Willem Snitker en noemde zich als publicist veelal Wim Snitker; de zoon deed het precies andersom, geboren met voornaam Wim en bekend geworden als Willem. Hij was leerling van de Antoniusschool in Aerdenhout. Willem volgde een opleiding MO Tekening aan de Rijksnormaalschool voor tekenleraren Amsterdam (1959-1962), was leerling van Mark Kolthoff en Van der Spoel. Van 1962 tot 1991 docent tekenen en kunstgeschiedenis aan College Hageveld Heemstede. Sinds 1960 werkzaam als beeldend kunstenaar. Reisde veel en trok tekenend en schetsend in onder meer door Frankrijk, Italië, Spanje en de Balkan. Naar aanleiding van en zijn eerste tentoonstelling in galerie Uittenhout in 1962. Schreef de recensent: ‘De kunst zit de zoon van Willem senior in het bloed. Onze eerste indruk dat we te doen hebben met een jeugdig kunstenaar, die talent en energie heeft.’ In 1970 richtte hij een atelier ‘de Bleeker’ op in een voormalige oude wasserij wasserij aan de historische Blekersvaartweg, toepasselijk galerie ‘De Bleeker’ geheten, door Willem van Toorn in 2009 ‘‘een schatkamer volschoonheden’ genoemd. (3)
Leermeester van jonge beeldend kunstenaars, zoals Jan Willem Post, G.Olsthoorn, Joop Ockers en Marie van Veelen. In 1972 ontving hij in Cultureel Centrum Venlo een koninklijk subsidie, in 1994 won hij de Minerva-cultuurprijs, in 2000 de Rotary-Merletprijs en aan hem werd in 2001 een ridderorde Oranje Nassau toegekend.
Willm Snitker krijgt 26 april 2001 ridderorde van Oranje-Nassau opgespeld door burgemeester N.H.van den Broek-Laman Trip (uit: Heemsteedse Courant van 2 mei2001; foto Erik Roose)
Met de uitvoering van allerlei creatieve ideeën droeg hij onvermoeibaar en geestdriftig bij aan de cultuur in zijn woonplaats. Hij leverde met zijn galerie een bijzondere bijdrage aan de kunstpromotie in Heemstede. Dit niet enkel door het tonen van werk van talrijke kunstenaars uit de regio, zowel debutaten als sinds jaren actieveren, maar ook door zijn presentatie van werken van ‘gearriveerde kunstenaars’ als Ger Lataster, Jan Sierhuis, Charlotte van Pallandt, Mark Kolthof (bezocht door prinses Beatrix), Jef Diederen, Willem Hussem, Gustave Asselbergs, Peter Struycken, Jan Cremer, Lucebert, Wim Steyn e.a. Hierdoor heeft hij met zijn galerie een landelijke faam opgebouwd. Daarnaast heeft hij zoals Dick Couvée, destijds directeur van het Frans Hals Museum, memoreerde: ‘al jaren getoond een bestendige gedragslijn gevonden te hebben in een actief, creatief, kritisch en soms gelukkig ook lastig participeren in het Heemsteedse culturele leven, het kunstaankopenbeleid in de gemeente Heemstede, gemeentelijke culturele subsidies: het zijn allemaal onderwerpen, waarbij men zich kan verheugen in de warme belangstelling van Willem Snitker.’
Willem illustreerde o.a. boeken van An Rutgers van der Loeff, Bert Schierbeek, Bertus Aafjes, F.L.Bastet, Harrië Laurey, Jan Elburg, Willem van Toorn en Gerrit Achterberg. Verder van ‘De omheinde stad; essays over veiligheid’(Ministerie van Binnenlandse zalen, 1994).
Hij bracht twee maal kunstmappen uit van Heemsteedse thema’s in samenwerking met Jan Willem Post en Paul Koning [twee series van 3 x 3 = 9x, 1975 en ‘water’ in 1976], aanwezig in o.a. de collecties van de Vereniging Oud Heemstede Bennebroek en de atlas van het Noord-Hollands Archief.
Thema’s van zijn werk waren: portretten, stierengevechten, circus, paarden, ruiters en maatschappelijke motieven. Geleidelijk ontwikkelde hij zich in de richting van abstract expressionisme.
Als tekenaar werkte hij 7 jaar samen met Michel van der Plas voor Elsevier’s Weekblad. In lokaal-historisch opzicht was hij actief in relatie tot de Blekersvaart met zangpedagoge Coby Riemersma en organisatrice, tevens Blekersvaartbewoonster Lies Visser, wat leidde tot een expositie over de Heemsteedse blekerijen in 1969. Verder was hij gedurende 10 jaar presentator van het North Sea Jazz Festival in Scheveningen.
Exposities hebben plaatsgevonden in o.a. Stedelijk Museum Amsterdam, Stedelijk Museum Schiedam, Universiteitsbibliotheek Nijmegen, Pulitzer Art Gallery Amsterdam etc. Werk van hem is aanwezig in o.a. Rijksmuseum Amsterdam, Frans Hals Museum Haarlem, Katholieke Universiteit Nijmegen, museum Catharijneconvent Utrecht, Ignatiuscollege Amsterdam.
Een hoogtepunt van de door hem georganiseerde tentoonstellingen in de Bleeker was bij het 15-jarig bestaan van de galerie van 4 december 1984 (geopend door Paul Brinkman) tot 3 januari 1985 met liefst 500 kunstenaarsboeken uit Noord-Holland, waarvan een groot deel is verkocht.
De laatste twee decennia heeft hij zich voornamelijk toegelegd op het illustreren en na aanvankelijk in Woubrugge op de Avalon Pers van Jan Keijser, het drukken op zijn eigen etspers van literair werk.
Kunstcriticus en journalist Ko van Leeuwen wijdde een uitvoerig hoofdstuk aan Willem Snitker in het hoofdstuk ‘Welkom in Centro del Mondo!’; Galerie De Bleeker geeft decennia de toon aan’, in: ‘”Het water bevroor in de portretten” 50 jaar Kunst & Cultuur in Heemstede’ ‘ (Heemsteedse Kunstkring, 2003).
In 2014 verscheen een verzamelboek ‘Hoofd- en ventwegen’, samengesteld en vormgegeven door zijn drie artistieke zonen Michaël (grafisch vormgever), Mark (architect) en Merlijn (componist van filmmuziek). Daarin o.a. een Homage to Thomas Bewick 1753-1828 (5) 126 etsen La Terra Promessa , Pastels Centre Ville Objecten, een foto essay van het atelier, 6 interviews en de geschiedenis van galerie de Bleeker.
Chef d’oeuvre van en voor Willem Snitker: Hoofd- en Ventwegen 2015
De flamboyante kunstenaar wist als weinig andere kunstbroeders de publiciteit te vinden. Toch was er naast lof voor zijn creatieve energie ook enige relativering: was hij graag op wereldniveau doorgebroken, het bleef in de praktijk toch vooral bekendheid in Haarlem en Heemstede, al heeft het hem aan erkenning zeker niet ontbroken. Hij heeft zijn creatieve talenten naar Bijbelse begrippen goed uitgebuit. Mocht er in het hypothetische geval een hemelpoort bestaan zal hij dan ook zeker worden toegelaten. In 2006 zei hij in een interview met het Haarlems Dagblad: ‘(…)Ieder mens heeft bevestiging nodig. Je doet iets, je leeft voor iets en dan voelt het harmonisch als je daarin wordt bevestigd. Het ergste wat een mens kan overkomen is dat hij genegeerd wordt. Maar er hoeven niet drommen mensen voor mijn werk te staan. Soms is de erkenning van een persoon genoeg. Eén van mijn favoriete schrijvers, David Mitchell, zag mijn werk en werd er meteen door getroffen. Nu maak ik een achttiental etsen voor een editie over Dejima. Onze samenwerking is voor mij een bijzondere bevestiging. Het inspireert mij om door te gaan. De weg van een kunstenaar is moeikijk en lang. Tijdens de rit moet er af en toe wel iemand aan de zijlijn staan die roept: ‘ga zo door!’.’ (4).
Ondanks zijn ziekte, nadat 2,5 jaar geleden, een acute leukemie werd afgesteld, heeft hij nog een aantal projecten kunnen voltooien. Op zaterdag 5 september 2015 werd op feestelijke wijze een nieuwe Bleeker-editie gepresenteerd: ‘Vol van Leegte’, bestaande uit een brief van Joost Zwagerman aan Francisco de Zubaran (1598-1664) en een viertal etsen gedrukt in een oplage van 100 gesigneerde exemplaren.
Na zijn uitvaart op 22 december is als laatste Bleeker Editie [Heemstede 2015] aan de aanwezigen een exemplaar uitgedeeld van ‘De man gaat..’, een niet eerder gepubliceerd vers voor Willem Snitker van Bert Schierbeek met 19 houtsneden van Willem Snitker en een ontwerp van zoon (en opvolger als grafisch vormgever) Michaël Snitker
Overlijdensbericht Willem Snitker:
De laatste Bleeker Editie van Willem Snitker , Heemstede 2015 ‘Voor Ingrid’. Bevat 19 houtsneden (unica) van Willem Snitker met een nog niet eerder gepubliceerd gedicht van Bert Schierbeek
Centro del Mondo voor Willem Snitker. Uit de laatste Bleeker Editie, Blekersvaartweg 18, Heemstede (foto Merlijn Snitker)
NOTEN
(1) Bij mijn afscheid in 2003 als bibliothecaris ontving ik van hem uit zijn etnografica-verzameling het deel van een gevel van een mannenhuis uit Papua New Guinea. Voorts bij zijn vertrek als lid van bibliofiel en grafisch genootschap ‘Het Beschreven Blad’ in Haarlem een zilveren boekenlegger.
(2) De journalist-letterkundige Willem Snitker werd slechts 48 jaar. Gehuwd met Agnes H.P.Hesseling zijn 4 kinderen geboren: Willem, Pieter-Paul, Brechtje en Agnes. Laatstgenoemde Agnès Snitker (1944-1994) was lerares, schreef verzen en publiceerde enkele dichtbundels, zoals ‘Een zon die vogel speelt’(1973), ‘Wolken tussen zon en vogel’(1983) en ‘Woorden van wind en water’(1990). Zij was een vaste deelneemster aan de jaarlijkse ‘poëziemanifestaties voor amateurdichters: ‘Verborgen dichters in Heemstede’, georganiseerd in de openbare bibliotheek Heemstede.
Blekersvaartweg18, Heemstede werd vestiging van atelier-galerie de Bleeker, 1977, toen met intussen gesloopte fabrieksschoorsteen. Vroeger o.a. wasserij van Adam van der Horst, later wasserij ‘Knapenburg’ geheten na overname door de familie Beelen.
(3) Over de panden Blekersvaartweg 17 en 18 schreef ik in HeerlijkHeden, nummer 119, februari 2004: ‘Op het concept ‘Gemeentelijke Monumentenlijst Heemstede’ is terecht het monumentale pand “Adriaen Pauw”, Blekersvaartweg 7/8 opgenomen, waarvan de kern dateert uit 1662 en met name de voorgevel na een brand in 1810 vernieuwd. Verder de bebouwing op de nummers 19/191, 23 (het zogeheten “bakkershuisje” en spekhok) en 24. Echter niet het pand Blekersvaartweg 17, toenmalig sinds 1973 woon- en werkhuis van kunstenaar Jan Willem Post en zijn levenspartner. Feitelijk één geheel vormend met per deel Blekersvaartweg 18: atelier van beeldend kunstenaar ‘De Bleeker’. Op nummer 17 werd de natte was verwerkt en was het ketelhuis gevestigd. Op 18 bevond zich het “droge” deel met o.a. strijkinrichting en mangelzaal. Al voor de Tweede Wereldoorlog is gestopt met de wasserijfunctie en is Beelen enkele panden verderop voortgezet totdat in 1980 verhuizing plaatsvond naar de nieuwe vestiging in Oudorp, gemeente Alkmaar. De meer dan drie eeuwen oude panden Blekersvaartweg 17 en 18 behoorden vroeger toe aan Adam van der Horst, welke achternaam al in de 17e eeuw als blekersfamilie voorkwam. Na overname door de familie Beelen heette de wasserij tot WO11 ‘Knapenburg’. Later is het complex nog gebruikt voor bloembollenopslag en –verwerking. Door de gemeente Heemstede zijn in 1988 de tegenwoordige “kunstenaars”-panden op 17 en 18 overgedragen aan voornoemde personen, met de intentie dat zij deze door middel van regulier onderhoud in stand zullen houden. Dit, nadat van voorgenomen plannen voor totale afbraak en nieuwbouw was afgezien. Enkele jaren geleden zijn de gevels van de nummers 17 en 18 wit gestuukt met een waterwerende laag, omdat de stenen poreus waren geworden. Bij eventuele sloop zal het beeldbepalende ensemble van de nummers 14 tot 20 verbroken worden, die als laatste een historisch beeld geven van het aanzien van de Blekersvaartweg.’ {In nummer 19/20 is nog een stichtingssteen te vinden uit 1831 met vermelding: ‘J:G:V:D:Horst 1831’. Plannen van Willem Snitker uit 2003 om het historische pand te slopen voor nieuwbouw een verdieping voor drie woningen te plaatsen hebben geen doorgang gevonden.
De vlag hangt uit op het adres Blekersvaartweg 18, de kunstenaar is aanwezig
(4) In Jaarboek 2011-2012 van de Stichting Reünisten Hageveld (2013) verscheen een interview van Hans Dornseiffen: ‘Ochtendmist over en stralend Hageveld; Willem Snitker, leraar creatieve vakken’ (p.34-46), mèt kritische opmerkingen over zijn schoolperiode als docent, maar eindigend met een positief slot: ‘Pasgeleden kwam een oud-leerlinge hier die ik vele jaren geleden had lesgegeven. Ze is nu directeur van meerdere grote Engelse musea. Ze zei: “Ik ben jou iets verschuldigd”. “Mij? zei ik, “Dat is bijna onmogelijk”. “Ja”, zei ze, “want door jou ben ik de kunst ingegaan. Je hebt me ooit op mijn overgangsrapport een 11 voor tekenen gegeven! ”Toen herinnerde ik me haar weer. Ze was een supertalent. “En nu ga ik ook wat terugdoen voor jou”, zei ze. En op die manier komt er een grote tentoonstelling van mij in het Bewick-museum in Engeland”. Ik ben 74 en nog lekker bezig. Er zijn nu bijna 50 bibliofiele boekedities met mijn grafiek uitgekomen. Afgelopen jaar heb ik 6000 prenten gedrukt. Er is nog zoveel te doen én te genieten!’ In een artikel van Ellen Kerkvliet, gepubliceerd in ‘HeerlijkHeden, nummer 165, 2015, zei Willem: ‘Een van de interessantste zijwegen waar hij bij toeval op terecht kwam, leidde naar Thomas Bewick, een Britse ornitholoog en graficus die leefde rond 1800. Bewick maakte kleine houtgravures van vogels, daar raakte Willem zo door gefascineerd dat hij een reeks van abstracte etsen maakte over de biotopen van de vogels, de tuinen, struiken en bosschages.’
Leerling Rick de Leeuw [Tröckener Kecks] getekend door zijn leraar Willem Snitker op atheneum Hageveld in Heemsteder
Herinneringen van kinderarts en kunstliefhebber drs. Cees van Steijnen
Over Willem Snitker’s overlijden hoorde ik terloops van Jan Jacobs Mulder, de avond voor de begrafenis. Ik had begrepen al veel eerder dat hij een aandoening had, een maand voor zijn overlijden had Marijke hem in het voorbijgaan gezien bij een bezoek aan het Spaarne Gasthuis. Met Willem ben ik vanaf 1970 intens omgegaan, tot begin jaren negentig. Wij brachten in gezinsverband samen een vakantie door in Spanje, in Hospitalet del Infante. Later koos hij voor Toscane. Ik heb mij jaren gekoesterd in zijn galerie-aterlier, met vlakbij het atelier van Harm Botman, van buurman Jan Willem Post (hij leerde etsen van Willem) in de voormalige duivenkot en Paul Koning in en soort tuinhuis er achter. Een inspirerende omgeving, een Heemsteeds Montmartre of Quartier Latin. Zij hadden toen gezamenlijke projecten. De resultaten liggen in mijn bibliotheek. Zoals Willem in de jaren zestig een trio vormde met Kees Verkade en Jan Jacobs Mulder. Uiteindelijk ging een ieder zijn weegs, alleen Willem bleef waar hij was: Galerie de Bleeker.
Vier kunstenaars achter de Blekersvaart in wat in de jaren 70 een Heemsteeds Quarier Latin was. Van links naar rechts: Willem Snitker, Leo Divendal. Jan Willem Post en Harm Botman
Voor mij was Willem jarenlang de kunstgoeroe, tot ook ik mijn eigen weg ging. Ik bezorgde hem enkele opdrachten in het oude EG, als lid van de kunstcommissie, en privé voor mijn poli. Zijn zoon Michaël ontwierp mijn wachtkamer: geïnspireerd door het Haarlem-stadion. Voor mij was Willem op zijn best als tekenaar, etser, en heel bijzonder als cartoonist.
Heel wat lezingen over kinderleed werden verzacht door zijn cartoons, nog steeds een dierbaar bezit. In deze dagen is een dierbare herinnering een gezamenlijke viering van oud-en nieuw. Willem hield niet van vuurwerk. Rond middernacht plaatste hij in een petroleum gedrenkte wc-rol op de rand van het trottoir voor zijn huis en stak die in de fik. De kinderen hadden er bijna een uur lang plezier van!
In ons huis zijn Kees, Willem, Harm, Jan Willem en Jan Jacobs nog duidelijk aanwezig. Nu wij minder mobiel zijn is dat een genot. Dominant in onze leefruimte is en schilderij van Willem, in de Cobrakleuren, met opvallend veel blauw. Het was toen te groot om op te hangen – ik kocht het vanwege een belastingteruggave en daar wist Willem wel raad mee – maar Willem wist daar ook raad mee: zoals bij de Nachtwacht sneed hij er een reep blauw af! De betaling was al geregeld!
De laatste keer dat ik hem sprak was op de begrafenis van Harm Botman. Hij sprak toen mooie woorden. Ik besefte toen dat mijn contact met Harm evenwichtiger was, wij genoten in alle vroegte van de Waterleidingduinen waar Harm kind aan huis was. Daar beleefde ik Harms’ ontdekking: de drone die hij liet opstijgen en ons de aarde van bovenaf liet zien. Met Harm vloog ik eerder in een sportvliegtuigje een rondje om de Baaf zoals ooit Fokker.
Of Willem het kistje voor bibliofiel en grafisch genootschap ‘Het Beschreven Blad’ bedacht weet ik niet. Voorlopig houd ik het op Bubb Kuyper. Willem verliet het Haarlems Bibliofiel en Grafisch Genootschap omdat hij het te historisch bezig vond. Ik liet Willem los omdat ik hem te dominant vond, en ontdekte dat hij steeds weer een andere kunstenaar, veelal letterkundigen, voor zijn projecten zocht. Sweet memories.
Humor was Willem niet vreemd. Ten slotte twee anekdotes, één in verband met werk van de kunstschilder Herman Kruyder, een favoriet van Willem Snitker, de tweede naar aanleiding van een wijnetiket.
1) In de jaren zeventig waren Willem en ik (de enige) leden van het Herman Kruydergenootschap. Ik had een kleine pentekening Kruyder op de Bilderdijkveiling gekocht, toonde die aan Willem. Hijzelf had een schilderij van Kruyder en stelde voor een genootschap op te richten. Willem werd uiteraard voorzitter, hij had immers een schilderij (?) en ik slechts een tekening, en dus werd ik secretaris. Enige maanden onderhielden wij een kolderieke briefwisseling. Die eindigde min of meer toen ik een tweede werk van Kruyder kocht, van een gemengde techniek, en ik het voorzitterschap opeiste. Willem stelde dat mijn nieuwe werk een vervalsing was. Einde verhaal, einde genootschap.
2) Op enig moment bezocht Willem New York. In de jaren daarvoor had hij een gouache verkocht aan een Heemsteedse drankenhandelaar, Zwarter. Ik geloof dat hij die kende van de Lions of Rotary. Tijdens het bezoek aan New York wilde Willem een fles wijn kopen voor zijn gastheer of gastvrouw van die avond, hij was uitgenodigd voor een etentje. Gehaast schoot hij een drankwinkel binnen, in Bleekerstreet! Tot zijn stomme verbazing zag hij ineens flessen rode Franse wijn met een voor hem bekend etiket: die van de gouache die hij aan de Heemsteedse wijnhandelaar had verkocht! Hij kocht naar eigen zeggen een tweede fles om mee naar huis te nemen. Na terugkeer – sindsdien droeg hij volgens mij lange tijd een leren Amerikaanse western stetsonhoed – confronteerde Willem de drankhandelaar met zijn ontdekking. Die gaf toe dat hij de Franse wijnboer toestemming had gegeven de afbeelding van de gouache te gebruiken op diens flessen. Het werd een rel, een rechtszaak, vanwege het beeldrecht. De zaak zou volgens Willem uiteindelijk zijn geschikt: Willem’s kelder werd gevuld met vele flessen wijn! (Bloemendaal, 30 december 2015).
Zeefdruk voor leden van het Haarlems bibliofiel en grafisch genootschap Het Beschreven Blad,1988.
WILLEM SNITKER: DOOR TON NEELISSEN (1976):
‘Deelhebben aan een samenleving is onvermijdelijk: deel uitmaken van scenario’s waarin bewuste, maar vooral ook onbewuste overheersingspatronen de dienst uitmaken. Hiërarchiën van waarden liggen aan de basis van ons bestaan, beheersen onze vormen van expressie, zonder dat wij bij onze pogingen om ons uit te drukken beseffen, hoe ver ons geconditioneerd-zijn gaat, en hoeveel verder dat altijd zal reiken dan ons te belijden gegeven is. De macht van deze vóór-ingeprente overheersingspatronen stuurt ons onbewust in de richting van een bevestiging van die rangorden. Dat is een gegeven, dat zich verhardt naarmate het meer aan doorzicht blootgesteld wordt. Alles wat bevrijdt van onbewuste overheeringspatronen vergroot de oude menselijke verwachting: de toekomst wordt meer beloftevol, en toekomst is toch hartstocht naar oorsprong. Hiervoor is misschien geen beter instrument dan wat kunst genoemd wordt. Voor dat instrument kan als negatief instrumentarium gelden: draagt het bij aan enigerlei schaal van overheersing, is het van daaruit geconcipieerd, daarom begonnen, kortom: is het onderdeel van enigerlei systeem waarvan het zich in pretentie en vorm juist lijkt te te bevrijden? Daar valt dus niets concreet over te zeggen, want men komt dan in de oncontreeleerbaarheid van het getuigen. Maar toch , horveel avant-garde kunst van de laatste twintig jaar ontleent haar reikwijdte aan het feit, dat zij langs een omweg terugkoppelt naar de afbakening waaruit zij zich leek te bevrijden? Ruimten openbreken, die er eerder niet waren of er nu niet meer zijn, vormen bevrijden, hiëarchiën relativeren, de traditie belijden en herstellen van “grote rijkdom en onverminderde beloften.”, dat is je verplaatsen in de traditie van wat méér leven mogelijk maakt. Tonen dat leven niet alleen maar natuur maar ook levensvermeerdering is, dat ook kunst dat moet en kan zijn – dat is jezelf en anderen helpen aan meer ruimte van de tijd waarin we leven. Ik heb Snitkers werk twintig jaar gevolgd. Telkens was er in zijn oeuvre een herkenning mogelijk met werk van systeem-ontwrichtende en systeem-bevestigende coryfeeën, maar – hoe breed of smal die basis van herkenbaarheid ook was – bij Snitker was de krappe invalshoek van zucht naar “nieuw”, lust naar “roem”, kopie van “kaste” nooit bepalend. Door al zijn vormverkennende explosies heen is er déze consistentie in zijn werk: hij zocht ruimte voor zijn gulheid, nam angels van overheersing weg uit werk waar anderen al lang mee op podia stonden van organisatie en kunsthandel. En trede na trede heeft hij moeten zwichten voor uiteindelijke ingetogenheid, de ingetogenheid van opgang naar een ruimte, waarin het vak pas getuige wordt van zijn menselijke oorsprong, en waarin het duidelijk maakt dat het dáárom alleen gaat. Zonder al of niet gecamoufleerde compromissen, omwegen of bijbedoelingen, zonder bewuste of onbewuste overheersingspatronen. Dan is er niet te zien wat er gezien kan worden, maar wat zichtbaar maakt. Dan is de zee mogelijk ook berg. Dan is paard. óók zo, wellicht rotspartij, of binnen; buiten, of ogenblik: seizoen, voorgrond: horizon, man: vrouw. En wordt mogelijk de oude verwachting dat in een gezamenlijke benoembaarheid het zichtbare en het beleefbare zich verenigt. Overal waar die utopie kan worden ondergaan, behoren we – zou ik willen – te zwichten voor een thuisgevoel. Als wie dan ook er van getuigt, hoe waarneming gegevens kan onttrekken aan rangorden van overheersing – en dus eenheid zichtbaar maalt – dan staan we in ruimten waar Lascaux en Snitker geen kunsthistorische onverenigbaarheden meer zijn, waar Giotto’s blauw niet afwijkt van het oorspronkelijke in uw eigen 20e eeuwse oog. Als kijken is: de blik willen verruimen, dan worden altijd categorieën van zien ontmaskerd. Als bijdrage daaraan valt er hier: te zien.’
Vooromslag tentoonstelling van beelden gouaches door Maja van Hall, in galerie De Bleeker, 1994
‘BIBLIOFIELE EDITIES VAN WILLEM SNITKER’:
‘De Bibliofiele edities die de kunstenaar Willem Snitker (Heemstede, 1938) maakt, komen voort uit een oude traditie: die van de rijmprenten. “In de tijd dat mijn vader als journalist voor de Volkskrant schreef, in de jaren dertig, waren die dingen razend populair. Een dichter zocht een illustrator bij een gedicht en liet er vervolgens een paar honderd exemplaren van drukken. Toen mijn vader stierf, op tamelijk jonge leeftijd, trof ik een doos aan van meer dan veertig van die prenten. Van hemzelf, maar ook van dichters als Werumeus Buning. Die interactie tussen graficus en dichter vond ik fascinerend. Toen ik de grafische school had afgerond en mijn MO-tekenaktes had behaald, ben ik deze bladen ook zelf gaan maken. Ik heb vroeger een aantal prenten gemaakt voor de Prent van de Maand in NRC Handelsblad, waar de lezers op konden intekenen.” In diezelfde periode, ruim dertig jaar geleden, begon Snitker samen met schrijvers kunstenaarsboeken te maken. Vaak in series van 100 of 150 exemplaren, om de kosten enigszins in de hand te houden. Maar wel altijd met originele linoleumdrukken, etsen of houtsneden. Alle boeken zijn uniek, genummerd en gesigneerd. Snitker drukt alles zelf, op een omgebouwde etspers in zijn atelier aan de Heemsteedse Blekersvaart. “Op die manier hoeven ze niet meer dan 50 euro te kosten. Dat is betaalbaar en daardoor bereikbaar.” In de koop der jaren heeft hij boeken gemaakt met grote namen als Lucebert, Willem van Toorn en Bert Schierbeek. Die lijst wordt de laatste jaren in hoog tempo langer: schrijvers als David Mitchell, Jan Cremer, Hafid Bouazza, A.L.Snijders, L.H.Wiener, P.F.Thomése, Geerten Meijsing, Sjeng Scheijen en Menno Wigman hebben zich ook tot een samenwerking laten verleiden. “Mijn achtergrond is heel grafisch. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in het samengaan van taal en teken, zoals mijn vriend Bert Schierbeek dat noemde. Mij gaat het erom twee autonome dingen samen te brengen. Geen plaatje bij een praatje, maar twee kunstwerken die samen een meerwaarde hebben. Dat boeit mij mateloos. Het uitdenken is heel leuk. Ik ga in september weer een totaal nieuw project doen: samen met dichter John Schoorl laat ik mij een nacht lang insluiten in Boekhandel Blokker in Heemstede. Dan gaan wij daar, omringd door al die schitterende boeken, samen iets nieuws maken. Alles onder hetzelfde motto van John Cage: ‘where are we doing?’ Voor het werk is het heel goed om niet altijd alleen te zijn, maar af en toe voor een korte reis een metgezel bij je te hebben.”.’ (Boek Magazine, september-oktober, 2012).
SELECTIE GRAFISCH WERK VAN WILLEM SNITKER EN GALERIE DE BLEEKER IN WORLDCAT [KB] en BIBLIOTHEEK VAN HET NOORDHOLLANDS ARCHIEF [NHA]; vermeldingen in: Bibliografie van marginale uitgaven 1981-1994. Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 19994 (BMW)
Collage van galerie de Bleeker-uitgaven
- Men sagh Haerlem bestormen. Uitgegeven ter gelegenheid van de herdenking van het Beleg van Haarlem 1572-1573 en de hieraan gewijde tentoonstelling van 19 april tot en met 17 juni 1973 in de Vleeshal, Vishal en de Hoofdwacht te Haarlem [Inrichter der tentoonstelling: Willem Snitker, Heemstede] [KB,NHA]
Vooromslag van ‘Men sagh Haerlem bestormen’, 1973
-Willem Snitker: Centre Ville. [fotografie Jos Fielmich]. Amsterdam, De Brink, 1994 [KB,NHA]
-Bert Schierbeek. 6×2=12 Etsen Nono Reinhold, Willem Snitker e.a. Heemstede, De Bleeker, 1983 [KB], BMW nummer 3
– Willem Snitker/Cees Dam: Villa Aureli. Heemstede, De Bleeker, 1996 [KB]
-Willem Snitker: Méandres. Heemstede, De Bleeker, cop.2001 [KB]
-Landmarks. Spazio. Heenstede, De Bleeker, cop. 2000 [KB]
Vooromslag van Landmarks / Spazio, De Bleeker, 2000
-Willem Snitker: schilderijen, kleurenhoogdrukken [De Hallen, Haarlem, 9 januari t/m februari 1971. Nieuw Vennep, druk Perseus, 1971 (?) [KB]
– Danslessen voor gevorderden: een ZKV van A.L.Snijders (ps. van Peter Cornelis Müller); ill. door Willem Snitker. Heemstede, Bleeker Editie, 2011. [KB]
Danslessen voor gevorderden; een ZKV van A.L.Snijders met 4 linogravures van Willem Snitker, 2011
Colofon van bibliofiele uitgave: ‘Het hoofd van de maker’ door Bert Schierbeek (poëzie) en Jan Sierhuis (houtsneden). Uitgave van de Bleeker, Heemstede, 1992 en gedrukt door Avalon Pers in Woubrugge.
Colofon ‘Vlek’ door Bert Schierbeek, 1993
-Novitatem Meam Contemnunt, Ego Illorum Ignaviam – Brief geschreven uit de kerker van mijn ziel aan Giambattista Piranesi . Bleeker Editie 2012
-Badhuis Hamam; door Willem Snitker; al-Hasan b Hani Abu Nuwas; Hafid Bouazza. Heemstede, Bleeker Editie, 2010 [KB].
Willem Snitker met ‘Badhuis Hamam’ (foto Ton van den Brink, 17-10, 2010
-The great European nude; door Willem Snitker, L.H.Wiener. Heemstede, Bleeker, Editie. 2010.[KB]
-Drie gedichten van Menno Wigman; door Willem Snitker. Heemstede, Bleeker Editie nr.6 , 2011 [KB]
‘Natte woorden’, ‘promesse de bonheur’ liefdesgedichten van Menno Wigman, links met illustrator Willem Snitker
-Groenendaal; lino’s door Willem Snitker, Jan Schnerr. Heemstede, Bleeker Editie, 2010. [KB]
Badhuis Hamam met Hafid Bouazza, The Great European Nude met Loderwijk Wiener en de uitgave Groenendaal met een tekst van Jan Schnerr en litho’s van Willem Snitker
-Klein postiljon van het hoofdkussenboek van Sei Shonagon met linogravures van Willem Snitker (Bleeker Editie, 2011)
Vooromslag van ‘Klein paviljoen voor het hoofdkussenboek van Sei Shonagan. 2011.
-Pa-ct A19; door Willem Snitker; Geerten Meijsing. Heemstede, Bleeker Editie, 2008 [KB]
Pa-ct A19 (Bleeker Editie 2008)
-Naar huis: een verhaal van P.F.Thomése; door Willem Snitker; P.F.Thomése. Heemstede, Bleeker Editie, 2011 [KB]
Thomése/Snitker, vooromslag van ‘Naar Huis’ (bleeker Editie 2011)
-Kennemerland in woord & Beeld. Samengesteld door Sjoerd Kuyper en Arie Rampen. Met werk van Willem Snitker, Heemstede [KN,NHA
-Denkend aan Haarlem. Samengesteld door Ted van Turnhout. Haarlem, Gottmer/Schuyt & Co., 1995. Bevat impressies van Willem Snitker (KB,NHA)
Vooromslag van ‘Denkend aan Haarlem’ , 1995.
– Het leven van Jezus zoals Charles Dickens het zijn kinderen vertelde. Vertaald door Jack Steenhoff. Illustraties Willem Snitker, De Fontein, 1971. [KB, NHA]
-Overmoed en zegepralen: een tekst van Dirk Sijmons, Zegepralend Kennemerland: een fotodrieluik van Harm Botman; door Willem Snitker, Dirk Sijmons en Harm Botman. Heemstede, Bleeker Editie, 2012 [KB].
Vooromslag van ‘Overmoed en zegepralen’, 2012
Hakhout uit Berkenrode, kleurenets door Willem Snitker, uit Zegenpralend Kennemerland
Fotodrieluik van Harm Botman (Elswout, Bloemendaal), uit: Overmoed en zegepralen, Zegenpralend Kennemerland, 2012
-Lucebert. Woonst. Illustraties Willem Snitker. Overveen, Kalamos Pers, 1997 [NHA]
-H.L.Prenen en Willem Snitker. Port betaald Haarlem. Haarlem, De Hallen, 1985. [NHA]
-Hein Steehouwer. Werken van Willem Snitker. 1969. Nijmegen, Katholieke Universiteit, 1969, catalogus tentoonstelling W.S. in Universiteitsbibliotheek. [KB]
-Willem Snitker. Verzamelde werken. Heemstede, Galerie De Bleeker, 1971. [NHA]
-Truus Trompert: een leven als model; door Henk Egbers, Ben Guntenaar en Evert van Uitert. Venlo, van Spijk, 1985 [Met portrettekening van Willem Snitker op achterzijde boek. [KB,NHA].
Model Truus Trompert; door Willem Snitker, 1962
W.R.Hugenholtz. Slauerhoff en Heemstede. Ill. Willem Snitker. Heemstede, De Bleeker, 2008 [KB]
-Willem van Toorn. De hofreis. Ill. Willem Snitker. Heemstede, Bleeker Editie, 2008 [KB]
Illustratie van Willem Snitker bij ‘De Hofreis’ van Willem van Toorn.
-Willem van Toorn, Roderik de Man, Willem Snitker. La Citté Idéale. Heemstede, De Bleeker, 2006. [KB]
– Aan Frans Hals, 27 portretten van Nederlandse kunstenaars. (Een hommage ‘aan Frans Hals’ en ter gelegenheid van de Frans Hals tentoonstelling in Haarlem). Inleiding door Bert Sliggers, vormgeving: Michaël Snitker. Heemstede, Galerie De Bleeker, 1990. [KB; NHA]
Vooromslag van 27 portretten van Nederlandse kunstenaars, 1990
een hommage aan Frans Hals en ter gelegenheid van de Frans Hals tentoonstelling in Haarlem toonde galerie de Bleeker 27 ‘portretten’van hedendaagse Nederlandse kunstenaars, namelijk door Philip Akkerman, Jurriaan Andriessen, Karel Appel, Armando, Gerti Bierenbroodspot, Pieter Boersma, Margreet Bouman, Cremer, Wladimir Duijndam, Pieter Engels, Marinus Fluit, Jaap Hillenius, Jacqueline de Jong, Nic Jonk, Ger Lataster, Frank Lodeizen, Lucebert, Philip Mechanicus, Charlotte van Pallandt, Jan van der Pol, Marte Röling, Jan Sierhuis, Joop Sjollema, Peter Struycken, Aat Veldhoen, Emo Verkerk, Pieter Zwaansdijk. Galerie De Bleeker, 1990
========
-An Rutgers van der Loeff. Het verloren koffertje. Omslag en ill. Van Willem Snitker. Amsterdam, Ploegsma, 1972, 1975, zesde druk, 1981 etc. [KB,NHA]
‘Het verloren koffertje’ van An Rutgers van der Loeff met illustraties van Willem Snitker (Catawiki)
-Bertus Aafjes. Pet en Petra en het geheim van de bouwkunst. Met tekeningen van Willem Snitker. Amsterdam, Ploegsma, 1967.[KB, NHA]
Bertus Aafjes: Pet en Petra en het geheim van de bouwkunst met illustraties van Willem Snitker
-Harriët Laurey en Diet Huber. De trapeze. Ill. Van o.a. Willem Snitker. Groningen, Wolters-Noordhoff, 1971 (KB,NHA)
-De trapeze en andere weren; door Hans Andreas e.a., geïll. Door o.a. Willem Snitker. Groningen, Wolters-Noordhoff, 1981.
Vooromslag van ‘De Troostvogel’ met illustraties van o.a. Willem Snitker
– Willem Snitker: Villages. Haarlem, Galerie Lieven de Key, 1992. [Met een gedicht van Bert Schierbeek]. [NHA]
-Het boek. Een gedicht van Willem van Toorn en een litho van Willem Snitker. Druk Leo Vos. Haarlem, 1985 (Uitgave van Blokker’s Boekhandel, nr. 60 en 75 [NHA]
‘Het Boek’ (Willem van Toorn/Willem Snitker)
Willem Snitker was een groot bewonderaar van het werk van Herman Kruyder. bovenstaande foto van Herman Kruyder en zijn vrouw Jo, zien we hen in hun atelier in Heemstede voor het schilderij ‘De kloostertuin’.
b-Jan Elburg. Slotverklaring. Tekening Willem Snitker. 1999. Galerie De Bleeker/Woubrugge, Avalon Pers, 1999. [NHA].
(Elburg in de Verweyhal en galerie de Bleeker, Weekblad Heemstede, 22 september 1995)
-Willem Snitker. Toscane na 1980. Heemstede, 1980. [KB, NHA]
-Willem Snitker. Schilderijen – kleurenhoesdrukken. Haarlem, De Hallen, 1971 [KB]
-Michel van der Plas. De Geleerde Man. Illustratie van Willem Snitker, 1986 Santpoort, Mercator Pers, 1986 (in opdracht van Bibliotheek Heemstede). [NHA, KB], BMW, nummer 4245.
Illustratie van ‘De Geleerde Man’ door Willem Snitker
-Jacob van Lennep. Weeklacht: over de veranderde bestemming, gegeven aan het gebouw onder Bennebroek, van ouds bekend onder den naam van De Geleerde Man. 2e druk. Santpoort, Mercator Pers, 1986 (Heemsteedse miniaturen; nr.2) Ill. Van Willem Snitker. Vereniging Oud-Heemstede-Bennebroek/openbare bibliotheek Heemstede; voorzien van een omslag met de afdruk van een prent uit P.J.Lutgers, Gezigten in de omstreken van Haarlem (1844). [KB, NHA], BMW, nummers 3311/3312.
-Heemstede / De Glip: F.L.Bastet (gedichten) en zeefdruk van Willem Snitker. Heemstede. In serie: Noord-Holland in proza, poëzie en prenten. Stichting Culturele Raad Noord-Holland, 1991. [Tevens verschenen in verzamelboek, 1994] [KB,NHA], BMW, nummer 274
Zeefdruk van Willem Snitker, 1991. Bij gedichten van F.L.Bastet: Lente – Zomer – Herfst – Winter.
-Gerrit Achterberg III, kartondrukken Willem Snitker. Woubrugge, Avalon Pers, 1988 [KB, NHA], BMW. Nummer 35.
-Gerrit Achterberg. Het Huis. Prent Willem Snitker. Woubrugge, Avalon Pers, 1988. (Uitg. t.g.v. de expositie ‘Achterberg in beeld, Galerie de Bleeker te Heemstede, dec. 1988 – jan. 1989. [KB], BMW, nummer 50
-Geerten Meijsing. Armes y Letras. Linosnede met stratenplan van Willem Snitker. Heemstede, De Bleeker Pers, 2011 (een ode aan Heemstede) [KB]
Co-productie Geerten Meijsing en Willem Snitker)
-Gerrit Achterberg. Ultra montes. Geïllustreerd door Willem Snitker, 1996. Woubrugge, Avalon Pers, 1995. [NHA]
The Dejima Edition. , S.Mitchell en W.van Toorn. Etsen van Willem Snitker. Bleeker Galerie, 2007 [KB]
-6×2=12 [gedichten Bert Schierbeek…et al.; etsen Nono Reinhold…et al.] Heemstede, De Bleeker, 1983. [KB]
-Jan Cremer. Tulips (drie houtsneden). Heemstede, Galerie De Bleeker, 1992. Uitg. t.g.v. de tentoonstelling ‘Recente werken van Jan Cremer in Galerie De Bleeker’, gedrukt door de Avalon Pers (Woubrugge), Heemzet (Cruquius), Klavervier (Heemstede). [KB], BMW, nummer 1219.
-Bert Schierbeek, Het hoofd van de maker. Houtsneden van Jan Sierhuis. Heemstede, Galerie De Bleeker, 1992. Gedrukt door de Avalon Pers, Woubrugge [KB, NHA], BMW, nummer 4663.
-Bert Schierbeek. Vlek [gevlekt door Willem Snitker], 1992. Gedrukt door Avalon Pers in Woubrugge. [NHA].
-Joost Zwagerman, Willem Snitker. Vol van Leegte. Heemstede, Galerie De Bleeker, 2015 [KB]
-John Schoorl. Hoor de zieltrein. Gedichten ten dele samen geschreven in een nachtelijk samenzijn bij boekhandel Blokker met Willem Snitker. Uitg. van Gennep, 2015.[KB].
John Schoorl en Willem Snitker: Hoor de zieltrein, 2015
In de nacht van boekhandel Blokker (28-29 september 2012) door Willem Snitker vervaardigde ontwerptekeningen
Willem Snitker en John Schoorl voor boekhandel Blokker in Heemstede, 2012
-De omheinde stad: essays over veiligheid / Willem Snitker, Henk Hofland, Abraham de Swaan, Bram Peper. Den Haag, Ministerie van Binnenlandse Zaken, 1994. [KB,NHA]
Illustratie van Willem Snitker, uit ‘De omheinde stad’
-Bert Schierbeek. De man gaat op de heuvel. Met 19 houtsneden van Willem Snitker. Heemstede, Bleeker Editie, 2015.Ontwerp Michaël Snitker; foto’s Merlijn Snitker. Drukwerk: robstolk, Amsterdam. Heemstede, Bleeker Editie, 2015. {‘Het project ‘centre ville’. Waar de tekeningen in dit boek een onderdeel van vormen, startte in 1993 in het kunstenaarscentrum Bergen NH in samenwerking met Bert Schierbeek (teksten), Harry Spaarnaay (muziek) en het IFF (geuren). Het was in verschillende galerieën te zien en in het voorjaar van 1994 in het ABC (Architectuur- en Bouwhistorisch Centrum) te Haarlem getoond. In deze tentoonstelling werden door middel van beeld, tekst, geluid en geuren een aantal zintuigen aangesproken waardoor een meervoudige ervaring kan worden ondergaan.’} [NHA].
Kunstboek Willem Snitker, 1987, met vers van Bert Schierbeek (11-11-1986: ‘De man gaat…)
Illustratie Snitker bij strofe van Bert Schierbeek: ‘as van de wind die wervelt terwijl de man’ (1987)
Schilderijen in bezit van de gemeente Heemstede: inventarisnummer 16: Seven steps to heaven, 1991; nummer 47: 18 variaties, 1988; 62: Limousine, 1984; 79: 42nd Street, 1984; 85: Pays Bas en Hollands landschap nazomer, 1987; 91: Palazzo XIX, 1984; 244 Hospitalet del Infante Esoana 1, 1971; 26e: Cavi di marmi Carrara, Italië, 1980; 20: idem, 1980; 377:: Twee staande vormen in een tuin, 1981; 507: Een beeld in de zon 111, 1983; 508: Een beeld tussen struikgewas 111, 1983; 509: Een beeld op het land 111, 1983; 709 (?) Molen, 1994; 765: H.v.d. Eijnde, jaar onbekend.
Willem Snitker aan de etspers in zijn atelier De Bleeker
Collage van circa 50 knipsels, foto’s en illustraties betreffende Willem Snitker en atelier/galerie ‘De Bleeker’ / vader WIM SMITKER (1902-1950)
Portretfoto van zijn vader Willem (Wim) Snitker (1902-1950) Die was journalist (o.a. voor de Volkskrant en Katholieke Illustratie) en rooms-katholiek letterkundige. Hij werd slechts 48 jaar. Een dag na zijn overlijden is hij op 14 november herdacht in het Parlement door zowel Tweede Kamervoorzitter ir.R.W.F.Kortenhorst als minister-president dr. W.Drees.
Eerste expositie van Willem Snitker, in Galerie Uittenhout Jaarlem (Heemsteedse Courant, 20 maart 1962) Ook de Haarlemse kunstenaars H.F.Boot, Frans Verpoorten, Jan van Geen en Piet van Heerden hebben begin jaren zestig hun werk bij galerie Uittenhout geëxposeerd.
Merlet trofee uitgereikt aan Willem Snitker, uit: de Heemsteder van 28 april 2010
Staking door Willem Snitker. Andere tekeningen aanwezig in het Frans Hals Museum: Kermisklanten (1962), Naaktje (1963), Krijger nummer 3 uit een cyclus van krijgers (1965) en Eddi Amstel’s Vogelverschrikkers (1966). Voorts o.a.grafiek: Bungalow (1970) en Grock (1970)
Geschilderd portret van letterkundige Anton van Duinkerken (pseudoniem van professor Willem J.M.A.Asselbergs), door Willem Snitker, 1968 (Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen), tevens als foto opgenomen in de biografie van Anton van Duinkerken door Michel van der Plas, 2000.
Nog een Nijmeegs portret door Willem Snitker uit 1969 van H.H.Janssen (1910-1982), hoogleraar oude talen Katholieke Universiteit Nijmegen en staatssecretaris Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, 1962-1963 (KDC Nijmegen)
Voorzijde folder: werken van Willem Snitker tentoongesteld in de universiteitsbibliotheek Nijmegen 31 januari – 28 februari 1969
Willem Snitker bezig met een sculpturale creatie in 1969
Foto van Willem Snitker uit brochure ‘Schilderijen – kleurenhoogdrukken’ (Haarlem, De Hallen, 1971)
Schilderingen van Willem Snitker, uit circa 1970
Detail van een schilderij door Willem Snitker, 1970
Kunstsurprise Heemstede. Uit: De Telegraaf van 29 november 1974
Genomineerden voor de Olifant Cultuurprijs van het Haarlems Dagblad tussen burgemeester Jaap Pop in het midden , met verder v.l.n.r. de kunstenaars Piet Veenstra, Willem Snitker, Rob Stam en Joost Swarte.
Bijdrage van Willem Snitker aan jubileumboek ‘Denkend aan Haarlem…., 1995:
In 1975 verraste Willem Snitker Heemstede met het idee van een serie lokale etsen onder de titel 3×3=9 samen met Paul M.Koning en Jan Willem Post. Willem graveerde de molen van Höcker, de Blekersvaart en de Vredesbrug bij het Oude Slot.
‘de Blekersvaart’-ets van Willem Snitker, 1975:
Na het succes van het jaar daarvoor volgde in 1976 een tweede serie etsen met Heemsteedse taferelen, thans rond het thema ‘water’. Willem presenteerde het houten bruggetje over de Crayenestervaart, de haven van Heemstede en zoals op bovenstaande afbeelding te zien een beeld van het Spaarne op de hoek van de Ringvaart (Koerier Kombinatie, 21 april 1976).
Kunstbroeder, destijds ook bewoner van de Blekersvaart, Jan Willem Post vervaardigde een ets van deze vaart, waar gestimuleerd door ambachtsheer Adriaen Pauw de blekerijnijverheid na 1620 tot bloei kwam.
Kaart met aan ommezijde een schilderij van Jan Cremer 1987 van Wim/Willem Snitker aan Ted van Turnhout
Schrijven van Willem Snitker van Ted van Turnhout, naar aanleiding van te verschijnen boek: Denkend aan Haarlem, 1994
Een onderonsje tussen wethouder mr. Hans Reeringh 0p 23 april 1983 bij de opening van het nieuwe sportcomplex Groenendaal in Heemstede. Hans Reeringh (1941-2014), sinds 1984 burgemeester van Doorn, was een groot bewonderaar van het werk en de ideeënrijkdom van Willem.
Eén van de uitgevoerde ideeën van Willem Snitker was een lunch ‘Kunst aan tafel’, georganiseerd in het restaurant van landgoed Groenendaal. Voor de deelnemers was het een onvergetelijke bijeenkomst met onvergetelijke toespraken van o.a. Hans Reeringh en Michel van der Plas en originele kunstwerkjes om mee naar huis te nemen.
Programma van ‘Kunst aan tafel’, 7 juni 1977
Druk ’70 jaar Groenendaal’, de creatieve bijdrage van Willem Snitker, 1987
Een impressie van de manifestatie ‘Kunst aan tafel’ van Stan Huygens in de Telegraaf van 11 juni 1987.
Zeefdruk van Domserie Utrecht door Willem Snitker uit 1987
Ger Lataster, uit Tien etsen bij tien gedichten van Bert Schierbeek. De Bleeker, 1988
Houtsnede uit ‘De Hofreis’ van Willem Snitker, en tekst van Willem van Toorn, 2008
Zeefdruk Willem Snitker, circa 1980
Kunstenaars pose van wie tijdens de Grafische Week Haarlem 1989 werk is aangekocht. Staande van links naar Rechts: Marinus Fuit, Jan Verburg, Willem Snitker, Erik Prins en Jan Willem Post. Zittend vooraan: Karin Verseput (Haarlems Dagblad, november 1989)
1 van 48 linogravures van Willem Snitker uit 2010, gewijd aan de Rotterdamse kunstenaar Willem Buytewech (1591-1624), die van 1612 tot 1617 in Haarlem woonde en werkte en o.a. etsen vervaardigde in een reeks ‘Verscheyden Landschapjes’.
Ets van Willem Snitker uit Dejima Edition, 2007
Linogravure van Willem Snitker, uit: Danslessen voor gevorderden, 2011
Aankondiging van ‘Hoor de zieltrein’ bij Boekhandel Blokker, 2015
Studie van paarden, door Willem Snitker, 1973 (Frans Hals Museum)
Studie in paarden 1 ets van Willem Snitker (Kunstuitleen Gouda)
Studie in paarden 2 ets van Willem Snitker (Kunstuitleen Gouda)
Ets van Willem Snitker, in opdracht van het IGT vervaardigd bij gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de Nederlandse drukkersorganisatie, 1976
Nog een ets uit de ‘paardenperiode’ van Willem Snitker uit 1973
Paardenstudies litho Willem Snitker
Ruiter en Paard: het gevecht; door Willem Snitker, 1976
Paard in duinlandschap. ets van Willem Snitker uit 1976.
Litho van paarden door Willem Snitker, 1975
‘Vrouw en paard’ olieverfdoek door Willem Snitker, 1976
Ets van ‘Te paard naar Bergen’ door Willem Snitker
Prinses Beatrix bezocht in 1976 de tentoonstelling van Mark Kolthoff (1901-1992) in galerie De Bleeker
Pilaaretsen door Willem Snitker, 1978
Deel van affiche tentoonstelling van PRO8 in De Bleeker Heemstede met Baas, Jaspers, Metselaars, Prins, Schepers en Snitker
Deel affiche van galerie De Bleeker, tentoonstelling Gerrit Achterberg in Beeld; 35 kunstenaars over huis.
Willem Snitker aan het werk bij het bevestigen van door hem uitgesneden figuren uit sprookjes, strip- en kinderboeken in de bibliotheek Heemstede, Kerklaan 61 in 1975. Voor de lezende jongen stond zijn zoon Michaël model.
Toelichting op het houten wandpaneel voor bibliotheek Heemstede, geschreven en verzonden vanuit zijn vakantiadres in het Franse Bourbon-Lancy, 15 september 1975.
Ontwerp van Willem Snitker voor wijnetiketten Chateau Toutigeac 1978 Bordeaux
Omstreeks 1980 vond jaarlijks op het weiland aan de Vrijheidsdreef een voetbalwedstrijd plaats van Blekersvaartbewoners. In 1978 vloog de bal tweemaal in de sloot en elf keer in het net. De jongeren wonnen met 7-4 van de ouders. Voorste rij van links naar rechts: Joop Visser, Willem Snitker, H.Smit, Cees Juffermans, Marcel van Houten, Paul Koning, Jan Willem Post. Staande: J.Kleinhorst, Gerard van Houten, de dames Coby Riemersma en Lies Visser als ‘verzorgsters’, Herman Bardeloos, Theo Siemerink, Lout Post en scheidsrechter Gerard Ree.
Willem Snitker (links) in 1976 bij de opening van een tentoonstelling in de Heemsteedse bibliotheek. Hij was een groot liefhebber van de humor van deze schrijver, vervaardigde een ‘Pieter Bas’ in was naar tekeningen van Harry Prenen en las zijn kinderen niet ‘Jip en Janneke’ voor, maar ‘Erik of het klein insectenboek’ en overhoorde hen later daarover. Meest rechts journalist Arie Kramer in gesprek met wethouder Cees Sprangers
Beeldproject van Willem Snitker, in 1983 door Willem Snitker geschonken aan de gemeente Heemstede voor plaatsing bij het sportcomplex, hij was lange tijd een dagelijks gebruiker van het zwembad. Sculptuur van cortenstaal, bestaande uit twee gekruiste platen, waarvan de ene de mens en de andere het water symboliseert. Binnen is dezelfde sculptuur nog eens herhaald, maar kleiner.
Willem Snitker bij een van zijn schilderijen, geïnspireerd door een reis naar Egypte, waarbij een bezoek aan de piramide van Sakkara als een katalysator werkte en hem op het idee bracht van het vergroten van een klein beeld.
Willem Snitker achter de etspers aan het werk (uit Elegance, november 1978, foto Harm Botman)
Atelier De Bleeker. (Elegance, november 1978, foto Harm Botman)
Kleurenets Toscane door Willem Snitker
Kerk in Toscane tussen twee cypressen, gouache uit 1978 door Willem Snitker
Eén van de onbetwiste hoogtepunten van galerie de Bleeker was de viering van het 15-jarig bestaan van atelier en galerie eind 1987-begin 1988 met liefst 500 kunstenaarsboeken, vervaardigd door ongeveer 75 kunstenaars uit de provincie Noord-Holland.
De deelnemers aan 500 kunstenaarsboeken uit Noord-Holland
Een persoonlijk hoogtepunt voor Willem Snitker was het ontvangen van een tekening van zijn favoriete jazzmusicus Miles Davis tijdens het North Sea Jazz Festival in Scheveningen (Haarlems Dagblad, 16 juli 1990)
Onderstaand: pagina uit kunstboek ‘To Miles’ (1987) bij tekst van Bert Schierbeek: ‘Steeds groter voor hen beneden tot hij groeit (…)’. 
In het boek ‘Kennemerland in tekst & Beel, 1983, zijn twee etsen opgenomen van Willem Snitker
Inleiding Willem Snitker, uit: Kennemerland in tekst & beeld
Willem Snitker: Watertoren en restant van een valkuil in duinlandschap. 1979. ets 19,6 x 24,4 cm.
Willem Snitker: restanten van palissade in duinlandschap. 1979. kleurenets, 19.6 x 24.6 cm.
=============================================
Chet Baker’s Fall 111, Houtgravure van Willem Snitker, 1988
Ets van Willem Snitker met Rembrandt van Rijn en Toulouse-Lautrec, circa 2010. Aanwezig in het Rijksmuseum Amsterdam. Andere etsen in de collectie van het Rijksmuseum: – Ongeborene (1965), – Rembrandt – Picasso (1965), – Steigerend circuspaard (1976), – Marcel Marceau (1965) en de cyclus rond om de stad (1972).
Houtgravure van de door Willem Snitker bewonderde Engelse graveur Thomas Bewick (1753-1828)
Een van de abstracte etsen die Willem Snitker vervaardigde naar aanleiding van de hougravures, vooral van vogels, van de Britse kunstenaar Thomas Bewick
Bedrukt briefpapier van galerie de Bleeker, op de blanco achterzijde schreef hij zijn bericht
In 2015 gaf Inger Loopstra (1955) een fraai fotoboek uit ‘Werk in uitvoering’ met portretten van 49 Heemsteedse kunstenaars in hun atelier of werkomgeving, zoals Vera de Backker, Gerlach van Beinum, Lucia Bezemer, Jook Boll, Vera Bruggeman, Jeannette de Bruin, Greetje Cuiper, Fer Daniëls, Fernande Daniëls-Laas, Astrid van Donselaar, Yvonne van Dreven, Jacqueline Emmens, Fokelien Faber, Jur Fortuin, Sytske van Gilse, Mieke de Groot, Griet Halbertsma, Guusje Hamelynck, Ineke Hoekstra, Marjan Jaspers, Kees Juffermans, Olga van der Klooster, Henk Koelemeijer, Charles Koopmans, Margreet Lemm, Henk-Claire Loeffen, An Luthart, Francis van der Meer, Hieke Meppelink, Henk Metselaar, Ellen Meuwese, Marianne Meuwese, Gonny Nierman, Rian Peeperkorn, Mariska Pisam, Jack Prins, Jacintha Reijnders, Albert Röllich, Gemma van Schendelen, Barbara Schröder, Rob Slooten, Annemarie Sybrandy, Christine van der Velden, Karola Veldkamp, Marianne Vrijdaghs, José van Waarde, Rosita van Wingerden, Ellen Wolff en op bovenstaande foto Willem Snitker die in zijn galerie is afgebeeld.
Aankondiging van de laatste co-productie van Joost Zwagerman en Willem Snitker (Bleeker Editie, 2015)
Joost Zwagerman en Willem Snitker brengen 8 september 2015 een ode aan de 17e eeuwse Spaanse kunstschilder Francisco de Zurbaran (foto Ton van den Brink)
Willem Snitker met zijn laatste literaire kunstproduct ‘Vol van Leegte'(foto Ellen Toledo)
Het laatste artikel bij leven over Willem en zijn galerie de Bleeker verscheen in de nieuwe Heemstede-glossy ‘Heemstede in kaart’, nummer 2, december 2015
Willem Snitker en zijn grootste liefde met wie hij 52 jaar lang lief en leed deelde, vastgelegd in 2015
Typoscript gedicht door Bert Schierbeek, 11-11-1986, ‘voor Willem Snitker’ , in 2015 postuum verschenen met houtsneden van Willem Snitker als laatste Bleeker Editie.
Een memorabele herinnering an envaan Willem Snitker: een door Hans Krol ontvangen zilveren boekenleggerprijs, Bibliofiel en grafisch genootschap Het Beschreven Blad, 1994
Enkele leden van bibliofiel en grafisch genootschap Het Beschreven Blad in Haarlem geschetst in Het Hofje van Staats op 27 februari 1986 door Willem Snitker met van links naar rechts: Hans Krol, Bubb Kuyper, Harry Prenen, Bert Sliggers en Jan Snoep
=====
Jan Keijser (Avalonpers) en Willem Snitker
============
Dankkaart familie Snitker
=====================================================
Zoon Michaël Snitker trad als grafisch vormgever in de voetsporen van zijn artistieke vader. Zo verzorgde hij in 2011 o.a. de boekuitgave (concept, typen, reorganisatie, ontwerp) van de boekuitgave ‘Trilvensters en onderkasttypografie; een persoonlijke en onvolledige bibliografie van het boek DE ANDERE NAMEN (1952) van Bert Schierbeek. Een uitgave van het fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst (BKVB), verschenen met medewerking van LenoirSchuring, Calff & Meischke, Prioost en Brand en het Fonds voor de beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst en waarbij o.a. gebruik is gemaakt van het archief Han de Vries.
===============================================
BIJLAGE: I.M. AGNèS SNITKER (1944-1994)
In 1994 publiceerde ik een in memoriam in het tijdschrift Concept onder redactie van Ton Luiting en Roger Wastijn gewijd aan Agnès Snitker, zuster van Willem. ‘Ruim één week voor haar vijftigste verjaardag kwam tengevolge van een noodlottig ongeval in de golven van El Hierro (Canarische eilanden) een eind aan het leven van Agnès-Marie Snitker.Zij was een dochter van de vrijwel even jong gestorven R.K.journalist, dichter, schrijver van lekenspelen en vertellingen Wim (Willem) Snitker (12901-1950) en is 20 januari j jl. bijgezet in het familiegraf op de Rooms-Katholieke begraafplaats Berkenrode in haar geboorteplaats. Agnès Snitker deed 12 jaar lang para-medisch werk in een ziekenhuis en was sinds 1972 lerares Nederlands aan een school in Amsterdam, doch vòòr alles was zij dichteres, als zodanig vermeld in rouwbrief en overlijdensbericht. Bereikte zij niet het niveau van Ida Gerhardt of Jacqueline van der Waals, haar dichtwerk is wèl van een constante kwaliteit. Traditionele en toegankelijke poëzie, waarin menselijke situaties aandacht krijgen en de natuur in sfeervolle beelden wordt geschetst. In 1973 verschenen haar eerste bundel ‘Een zon die voor vogel speelt’, een decennium later gevolgd door ‘Wolken tussen zon en vogel’ en in 1990 ‘Woorden van wind en water’. In 1992 gaf zij in eigen beheer een vriendenboek uit met tekeningen, verhalen maar vooral gedichten van 28 personen, welke bundel ten doop werd gehouden in het Cultureel Centrum van haar woonplaats Amstelveen. Voorts verschenen ansichtkaarten en boekenleggers met haar verzen. Poëzie schreef Agnès, zoals ze zelf ooit zei in ‘crisistijd’, naast reisimpressies (naar o.a. Lesotho, Zambia, Curaçao en India), evenals reacties op nieuwsberichten en gebeurtenissen die in haar omgeving plaatsvonden. Zij had woorden nodig om verder te leven, zoals in het gedicht ‘Overleven’ tot uitdrukking gebracht. Vermoedelijk geen gemakkelijk leven leidend zocht zij voortdurend naar troost en levenslicht in haar creatieve werk. Karakteristiek als een soort ‘logo’ was het zonnetje dat ze boven haar naam tekende. Een bezoek aan ‘El Hierro’, ‘het land van de moedergodin’, in het voorjaar van 1992 makte grote indruk op haar. Als bibliofiele uitgave ontstond ‘Uit Steen’, bestaande uit zeven gedichten met zeefdrukken van foto’s. “Ik wil ontzettend graag terug naar dat mythische eiland, terug o.a. in retraite in die grot te gaan.’ Op haar (laatste) nieuwjaarskaart eind december 1993 ontvangen is gedrukt: ’In januari a.s. staan er 6 planeten bovenop mijn zon. Volgens de astrologie schijnt het voor mij een bijzonder jaar te worden (…)’ Agnès Snitker was actief binnen o.a. de Literaire Instuif in Haarlem, ‘Passe Partout’ en ‘De Reizigers’, was bovendien alle keren present op de jaarlijkse poëzieavond in de Heemsteedse bibliotheek en ook in de kring van ‘Concept’ een gewaardeerd medewerkster. Zij laat een leegte achter, enkel gevuld door herinneringen en “woorden van wind en water”.’
Vooromslag van in 1992 onder redactie van Agnès Snitker uitgegeven dichtbundel met gedichten van Jana Beranová, Fekke Bijlsma, Peter Borgwat, Jaco Brons, Theo Buysman, Willeke Christiaans, Jan de Cler, Geertje de Graaff, Thérèse Grimberg, Bernard Huijbers, Alex Kalverboer, Jacques Klöters, Nicoloeschja Kniese, Annelou Koens, Yvonne Koldewijn, Truke Korpershoek, Mariet Lems, Anneke Lohman, Til Mallee, Karin Ottenhoff, Marianne van Raalt, Rinske Schoen, Bert Schoonhoven, Michaël Snitker, Theo Vesseur en Mariëtte F.van Wamel.
De laatste kaart eind december 1993 ontvangen. Tekst en illustratie: Agnès Snitker, drukwerk: Paswerk Haarlem
===================================================
Bronnen in ‘Heemstede-collectie’ van het Noord-Hollands Archief:
Wim Snitker (1902-1950 ), doos 238; Agnès Snitker (1944-1994), doos 314; Willem Snitker (1938-2015), doos 165. [Voor Wim Snitker, zie ook mijn bijdrage op het internet: ‘Bibliofiele herinneringen van een bibliothecaris/lekenspelen en bruiloftsverzen’].
=====================================================
Willem Snitker: making a sculpture, 2008 (YouTube)
Librariana 
Dank Jullie wel.