TEEUWEN’S KOLEN- EN OLIEHANDEL IN HEEMSTEDE (1897-1970)

Tags

Teeuwen Heemstede

TEEUWEN’S KOLEN- EN OLIEHANDEL AAN DE HAVEN IN HEEMSTEDE (1897-1970)

Zicht op de in 1897 gestichte kolenhandel van Teeuwen aan het haventje van Heemstede. Deze zogeheten zwaaihaven, via het Heemsteeds Kanaal verbonden met het Spaarne, is in de jaren 20 van de vorige eeuw gegraven voor het vervoer van kolen naar de gasfabriek. Achter de kolenhandel staat de gashouder van het gemeentelijk gasbedrijf.

De loodsen van Teeuwen’s Kolen- en oliehandel met een vloeroppervlak van 3.200 vierkante meter die in 1937 in de plaats kwamen van de oude opslagplaats aan de Haven van Heemstede

De eens zo bloeiende kolenhandel van de Gebroeders Gerrit en Henk Teeuwen was door hun vader, Gerrit Teeuwen (overleden in 1928) in 1897 gesticht aan de Voorweg.

Advertentie van G.Teeuwen, handelaar in brandstoffen (Haarlem’s Dagblad 31-12-1909)

Met kantoor op het adres Raadhuisstraat 23 zijn de oude loodsen aan de Haven in 1937/1938 vervangen door een grote, geheel overdekte opslagplaats met een frontbreedte van 50 meter en een vloeroppervlak van 3.200 vierkante meter. De hal was ontworpen naar plannen van architect S.Switzar jr.

Overlijdensbericht van de oprichter van het bedrijf Gerardus (Gerrit) Teeuwen. Zijn echtgenote Maria Martha Ruijsenaars stierf 24-1-1939. De zonen H.M. en G.P.Teeuwen hebben in 1928 de zaak overgenomen.Henk Teeuwen trad in 1945 uit de firma en ging zelfstandig verder. Hij kwam in 1951 op 51-jarige leeftijd bij een noodlottig ongeval om het leven. Het Heemsteeds Kolenbedrijf is toen door de weduwe A.S.P.M.Teeuwen-van Dril nog voortgezet  (De Maasbode, 18-9-1928)

Advertentie van Teeuwen’s Kolenhandel n.v., 1955

Aan de haven van Heemstede met links de loods van Teeuwens’ brandstoffenhandel

Op dezelfde plaats is in 1982 het in utiliteitsbouw opgetrokken kantoor van het Ziekenfonds  ‘Spaarneland’ naar een ontwerp van architect J.W. Du Pon –, later als  vermoedelijk in 2018 af te breken voor nieuwbouw geïnitieerd door Huib Bakker Bouw (HBB) in het kader van het woningbouwproject Havendreef, met als vreemde eend in de bijt een grote winkel + parkeerterrein voor dierenspeciaalzaak Heems. Dankzij de overdekte opslag kon men destijds gegarandeerde droge brandstof leveren, wat bij vooral bij cokes van belang was. De kwaliteitskolen waren afkomstig uit de mijnen van Limburg, België en Wales. Aanvankelijk werden de schepen met zak en schop gelost in het ruim en vervolgens liep men met gemiddeld 63 tot 67 kilo op de rug naar de opslagloods. Ook zijn kolen aangevoerd via station Vogelenzang

Kolen via station Vogelenzang met een transportband  overgeladen op een vrachtauto van brandstoffenhandel Vernooy in Bennebroek

Adv. van G.Teeuwen & Zonen, brandstoffenhandelaars, Raadhuisstraat 21 Heemstede

Bouw van kantoor en garage Teeuwen aan de Raadhuisstraat 21/23

De beide directeuren sjouwden even hard mee. Later is men machinaal overgegaan op een elevator met transportbanden, wat een verlichting van de werkdruk betekende. Een automatische zeef-installatie zuiverde de brandstof snel en grondig van stof e.d., nadat deze elektrisch uit het schip was gelost. In de zomer, bij weinig werk, reed men de eerste decennia van deze eeuw tevens voor de bollenkwekers in de regio, herinnert zich een oud-werknemer. In het boek ‘Oud Heemstede in Beeld’ is een foto van het gezamenlijk personeel en wagenpark opgenomen, met de directeuren Henk en Gerrit Teeuwen en medewerkers Jan en Louw v.d. Putten, Henk en Arie de Vos, Henk Broekhof en Landwehr Johan, allen intussen overleden.

Teeuwen’s Kolenhandel in 1937 met van links naar rechts de directeuren Henk en Gerrit Teeuwen, Jan van den Putten (in auto), Henk Vos, J.W.C.Landwehr, L.van den Putten, Henk Broekhoff en Arie Vos.

Bovenstaande foto is in 1937 gemaakt bij gelegenheid van de heropening van Teeuwen’s Kolenhandel n.v. aan de Haven. Van links naar rechts zien we de heren Henk Teeuwen, W.Landwehr Johan, J.van den Putten, Jan Oudshoorn, Henk de Vos, Jaap Beers, Gerrit Teeuwen en L. van den Putten.

Innovatie bij Teeuwen’s Kolenhandel (Eerste Heemsteedsche Courant, 13-1-1938)

Tijdens de bezettingsjaren werden in Haarlem uit een schip, afkomstig uit Friesland, zakken met aardappelen geruild voor kolen. Wegens gebrek aan benzine vervoerde men tijdelijk met paard en wagen van Van Schagen en zijn ook kolen bezorgd met handwagens. De loods lag vol cokes, maar de duurdere antraciet was in dubbele wanden verstopt. Toen met vrachtwagens voorzien van gasreservoirs gereden kon worden, zijn daarop spreuken aangebracht met teksten als: “We blijven rijden, ook nu, want Teeuwen is er voor u”, ‘Wij blijven u bedienen, ook zonder benzine’ en “Met de gaszak op de rug, Teeuwen’s kolen tijdig en vlug”. Na de oorlog gingen beide broers uit elkaar. De heer Gerrit Teeuwen zette het bedrijf voort onder de oude naam. Tijdens 2 branden in juni en juli 1948 is het bovenste deel van de loods afgebrand en daarna herbouwd. De heer Henk Teeuwen startte een nieuwe zaak met kantoor op het adres Binnenweg 9 naast de toenmalige Twentse Bank en een loods op het terrein van de voormalige Gasfabriek.

Adv. van de nieuwe Kolenbon, Haarlem’s Dagblad 28-8-1946. Tijdens de bezettingstijd werd op 1 maart 1945 ingebroken bij Teeuwen’s Kolenhandel, Havenstraat 65-71. Er werden 30 mud anthraciet vermist en een platte wagen op luchtbanden en verder was uit de stal een paard meegenomen, eigendom van Stalhouderij Van Schagen. Later op de dag zijn het paard en een lege wagen ‘teruggevonden’ op de Spanjaardslaan.

Overlijdensbericht H.M.Teeuwen (Haarlem’s Dagblad 5-1-1951)

Bericht van voortzetting van Heemsteeds Kolenbedrijf na het overlijden van Henk Teeuwen (Haarlems Dagblad 13 januari 1951)

Vignet van Heemsteeds Kolenbedrijf van Henk Teeuwen (1950)

Overlijdensbericht van Gerardus Petrus  (Gerrit) Teeuwen, uit de Telegraaf van 13 augustus 1982

De heer W.Landwehr Johan die in 1935 op 17-jarige leeftijd in dienst was gekomen, heeft tot 1951 bij het Heemsteedse Kolenbedrijf gewerkt, welke onderneming begin jaren 70 is opgeheven nadat aardgas als warmte- en energiebron de functie van kolen en stookolie had overgenomen. Voor de opheffing leverde men aan wasserijen, bakkerijen, kwekerijen, instellingen en particulieren en op het hoogtepunt hadden beide zaken ongeveer 3.000 klanten elk.

Kolen scheppen in jute zakken, bovenstaand door kolenhandelaar J.A.Zwarter (links) en naast hem medewerker Jan Kabel.

Na instorting van de kolenmarkt zijn verscheidene brandstoffenhandelaren, waaronder Teeuwen,  nog op olie overgeschakeld en na invoering van het aardgas als huisbrandstof in 1963 volgde de teloorgang voor vrijwel alle kolenhandels in de regio, in Heemstede ook van Dirk de Graaf (Molenwerfslaan 62)  en Gijs de Rooij (Kerklaan 27) met uitzondering van J.A.Zwarter in de Raadhuisstraat.

In 1937 gemaakte foto bij gelegenheid van de opening van Teeuwen’s Kolenhandel n.v. aan de haven. V.l.n.r.: Henk Teeuwen, W.Landwehr Johan, J.v.d.Putten, Jan Oudshoorn, Henk de Vos, Jaap Beers, Gerrit Teeuwen en L.v.d.Putten

De groei in 40 jaar met een modern bedrijf aan de haven van Heemstede (Eerste Heemsteedsche Courant, 18-11-1937)

Advertentie van Teeuwen’s Kolenhandel (Haarlem’s Dagblad, 2-3-1938)

Advertentie van Heemsteeds Kolen Bedrijf (HKB) uit 1958

Tijdens de oorlogstijd kwam turf  terug als brandstof (Eerste Heemsteedsche Courant 25-7-1940)

Heemsteeds Kolenbedrijf van Henk Teeuwen, Binnenweg 9 en loods aan de haven  (Adresboek Haarlem, 1949)

Teeuwen’s Kolenhandel van Gerrit Teeuwen,  Raadhuisstraat 23 en Havenstraat 65-71 (Adresboek Bloemendaal 1958)

Voor brandstoffen: Teeuwen’s Kolenhandel

Advertentie van Teeuwen kolen en olie (Haarlem’s Dagblad, 7 februari 1959)

Bericht van een brand bij kolenopslagplaats van Teeuwen (Haarlems Dagblad 15 juni 1948)

Een maand later had nog een brand plaats bij Teeuwen’s Kolenhandel (Haarlems Dagblad 19 juli 1948)

Luciferdoosje met reclame voor Heemsteeds Kolenbedrijf

Advertentie nieuwe kolenbonnen, 1946

Luchtfoto uit 1953 met zicht op Teeuwen’s Kolenhandel op de hoek van de Kanaalstraat (rechts, parallel aan het Heemsteeds Kanaal) en de Havenstraat (parallel aan de Haven)

Briefhoofd Heemsteeds Kolenbedrijf, 1962

Reclame van Heemsteeds Kolenbedrijf op voorzijde stratenboekje Heemstede 1958

Kort na de bevrijding werd het gouden jubileum van Heemsteeds Kolenhandel bescheiden gevierd (Haarlem’s Dagblad, 15-11-1947)

Het laatste bedrijfsjubileum, het 60jarig bestaan, dat gevierd werd op 18 mei 1957 in Nieuw Berkenrode (Haarlems Dagblad, 15 mei 1957)

Haarlem’s Dagblad 21 mei 1957 (1)

Vervolg bericht viering zestigjarig jubileum Teeuwen (Haarlem’s Dagblad, 21 mei 1957)

Foto uit 1930 met zicht op de haven en daarachter de Heemsteedse Dreef. De  naakte gronden van de Componistenwijk, vroeger de Schouwbroekerpolder, moeten nog bebouwd worden, evenals de huizen aan de Dreef. Op de achtergrond de pas gereed gekomen Dreefschool.In de Havenstraat staan al enkele huizen en rechts daarvan de grote brandstoffenhandel van ‘Teeuwen en Zonen [=Gerrit en Henk]’. Verder enkele bedrijven, zoals veevoederfabriek ‘Roest’ langs de Kanaalweg, waar tegenwoordig (nog) dierenspeciaalzaak ‘Heems sinds 1822’ is gevestigd. In het gebied begrensd door de Heemsteedse Dreef, Zandvaartkade, het Heemsteeds Kanaal en de havenkomt  in 2017-2018 het woningbouwproject (+ Heems) ‘Havendreef’ tot stand, te bouwen  door de firma Huib Bakker Bouw.

Op de plaats aan de haven op de hoek van de Havenstraat en Kanaalstraat waar de loodsen van Teewens’s kolen- en oliehandel stonden is na afbraak tussen 1980 en 1982 een kantorencomplex gebouwd waar aanvankelijk ziekenfonds ‘Spaarneland’ was gevestigd.

Bronnen:  delpher  (Koninklijke Bibliotheek) + Noord-Hollands Archief: beeldbank en krantenviewer. Met dank aan de heer W.Landwehr Johan uit de Iepenlaan voor ontvangen informatie (1991)