(De Volkskrant, 5 november 2022)

Van 2010-2012 was Halbe Zijlstra staatssecretaris van Cultuur, opgevolgd door drs. Sander Dekker In die periode is het aantal openbare bibliotheekvestigingen afgenomen van 843 naar 744. Met ingang van januari 2022 is mevrouw dr. Gunay Uslu staatssecetraris van Cultuur en Media. Gekonstateerd is dat 14 gemeenten in Nederlnd vanwege bezuinigingen overe geen volwaardige bibliotheekvoorziening eer beschikken. Mede op basis van een motie van Tweede Kamerleden Mohammed Mohandis (PvdA), Lucille Werner (CDA) en KLisa Westeveld (GroenLinks) gaat de nieuwe staatssecretaris een wet indienen die gemeentes verplicht een volwaardige bibliotheek te onderhouden. Vanaf 2025 ontvangen de geeenten hiervoor jaarlijks 58,7 milhoen euro extra gefinancierd uit de rijksbegroting.

Op 25 maart 2022 bracht staatssecretaris dr. Gunay Uslu een werkbezoek aan de Bibliotheek in Forum Zoetermeer. Op 4 november zei mw. Uslu in NPO Op1 dat bibliotheken naar haar mening de meeste democratische plaatsen zijn in onze samenleving.

MIJN 26 MEEST FAVORIETE NEDERLANDSE OPENBARE BIBLIOTHEKEN

In de loop van meer dan en halve eeuw bezocht ik een paarhonderd bibliotheek in Nederland en nog eens vele honderden in het buitenland , zowel openbare als wetenschappelijke bibliotheekinstellingen. Een en ander leidde tot een collectie ‘librariana’ ofwel bibliothecariana’, documentatie en voorwerpen betrekking hebben op bibliotheken.

BOLSWARD – Koning Willem-Alexander tijdens de opening 7 september 2021 van het Cultuur Historisch Centrum De Tiid. Het centrum is gevestigd in het voormalig stadhuis van Bolsward. ANP ROYAL IMAGES POOL WESLEY DE WIT

Op een longlist van circa 80 openbare leeszalen en bibliotheken stel ik een overzicht samen met ten slotte 1 afbeelding per bibliotheek van 26 instellingen die vanwege exterieur dan wel inpandig het meeste indruk hebben gemaakt. Op deze aanvankelijke longlist van komen in alfabetische volgorde voor:  Alkmaar, Almelo, Almere, Amstelveen, Alphen aan den Rijn, Amersfoort, Amsterdam,  Apeldoorn, Appingedam, Arnhem, Barneveld, Bergen op Zoom, Bolsward, Boskoop, Breda, Budel, Bussum, Delft, Den Helder, Deventer, Diemen, Doetinchem, Dokkum, Doorn, Dordrecht, Ede, Emmen, Enschede, Franeker, Goes, Gouda, ’s-Gravenhage, Groningen, Haarlem, Haarlemmermeer, Harderwijk, Haren, Harlingen, Heemstede, Heerhugowaard, Heerlen, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Hilversum, Hoogeveen, Hoogezand, Hoorn, Huizen, IJmuiden/Velsen, Kerkrade, Krommenie, Leeuwarden, Leiden, Lelystad, Maastricht, Middelburg, Nijmegen, Nijverdal, Noordwijk, Oldenzaal,  Oosterhout, Purmerend, Ridderkerk, Roermond, Roosendaal, Rotterdam, Schiedam, Sittard, Spijkenisse, Stadskanaal, Terneuzen, Tilburg, Uithoorn, Utrecht, Veendam, Venlo, Vlieland, Vught, Wageningen, Zeewolde, Zevenaar, Zoetermeer, Zutphen, Zwolle.

Interieurfoto nieuwe bibliotheek van Goes, 2021, waar men rustig kan lezen en chillen (TMC Project)
In 2018 is de openbare bibliotheek van Den Helder , School 7, geheten, door de International Federation of Library Associations (IFLA) uitgeroepen tot de ‘Best Public Library of the Year’.
Gevel School , tegenwoordig bibliotheek in Den Helder
Boekentrap bibliotheek Den Helder
Interieurfoto bibliotheek Den Helder
================================r

In 2022 is de openbare bibliotheek van Hoogezand, provincie Goningen, door Bibliotheeblad, uitgeroepen tot beste openbare bibliotheek van Nederland

Feest in bibliotheek Hoogezand (foto Biblionet)

In alfabetische volgorde: Almelo, Almere, Alphen aan den Rijn, Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Delft, Deventer, Franeker, Gouda, ’s-Gravenhage, Groningen, Haarlemmermeer (wijk Floriande), Helmond, Hengelo, Maastricht, Middelburg, Rotterdam, Schiedam, Sittard, Spijkenisse, Tilburg, Utrecht, Vught, Zutphen, Zwolle.

De volgende uiteindelijk 26 verkozen favoriete bibliotheken  bevinden zich in de volgende provincies: Groningen 1, Friesland 1, Overijssel 5 Gelderland 1, Flevoland 1, Utrecht 2, Noord-Holland 2, Zuid-Holland 7, Zeeland 1, Noord-Brabant 3, Limburg 2.  (1)

Als minst inspirerend bibliotheekgebouw vermeld ik ten slotte de Bieb Zaandam (Zaanstad)

De meest indrukwekkende bibliotheek is thans naast de hoofdbibliotheken van Amsterdam, Rotterdam en Tilburg:  Utrecht. Nadat nieuwbouw aan het Smakkelaarsveld politiek afviel, is gekozen voor inwendige verbouwing met behoud van het monumentale karakter van het voormalig postkantoor aan de Neude in het centrum van de stad.

Drie betoverende bibliotheken Uit: Mezza, boekenweekspecial 9 t/18 april 2022

Terwijl uiteindelijk alle Nederlandse postkantoren gesloten zijn hebben de openbare bibliotheken zich weten te handhaven. Weliswaar zijn in een decennium als gevolg van bezuinigingen, verminderde uitleencijfers e.d. – ondanks terechte omschakeling tevens naar vernieuwingen zoals verdere automatisering, digilabs, opvoering van literaire en culturele activiteiten, sfeerverbeteringen in het het gebouw e.d. – met ongeveer 100 vestigingen. Veelal filialen in buitenwijken  die uit het straatbeeld zijn  verdwenen, in o.a. Eindhoven, Den Haag en Rotterdam. Wat dat betreft heeft Amsterdam zich ook na opening van de OBA als centrale bibliotheek aan het Oosterdok wat de wijken betreft voortreffelijk weten te handhaven, met bovendien vernieuwingen in diverse wijkbibliotheken. Van de steden is na 2011 vanwege dreigende begrotingstekorten substantieel bezuinigd op de bibliotheek in Vlissingen (waar Annie M.G.Schmidt tijdens WOII directrice was). Ik heb daarover geschreven op Librariana Deel 26 (2011) Vlissingen. Zijn veel bibliotheken naar de maatstaven de huidige tijd ingericht, modern en publieksvriendelijk dat wil zeggen uitnodigend en gastvrij ingericht. Blijkens de Miljoennota voor 2023 zijn door de rijksoverheid in de begroting van Onderwijs en Wetenschappen voor de komende jaren structurele investeringen opgenomen ten gunste van verbetering digitale geletterdheid. In 2023 komt 35,7 miljoen euro beschikbaar, oplopend tot 62,7 miljoen euro in 2025. Een zwak punt acht ik -de goede niet te na gesproken – dat de informatiebureaus soms matig zijn bemenst door personeel met weinig bibliotheektechnische kennis. Slechts twee voorbeelden van wat ik meemaakte.  Op een vraag naar een afbeelding vaneen bezochte bibliotheek in een middelgrote bibliotheek werd gezegd dat deze niet bestaat. Tien meter verder werd mijn wens via een folderrek bevredigd. Elders vroeg ik naar de naam van de huidige bibliotheekdirecteur. De dienstdoende inlichtingenfunctionaris, een flexwerker, wist dat niet, zelfs niet of sprake is een man of vrouw (2). Door op het internet drie trefwoorden in te tikken: naam van de plaats, bibliotheek en directeur, bleek mij dat  de naam eenvoudig te vinden is.   Mijn ervaring is ook dat de leuze information is our business meer van toepassing is op Angelsaksische libraries. dan op ons land. Wanneer ik schriftelijk een vraag stuur naar een bibliotheek in de Verenigde Staten is mijn ervaring dat de kans op een reactie vandaar aanzienlijk groter is, vergeleken met met een openbare bibliotheekinstelling in Nederland.

Wereldwijd bezocht ik in circa 60 landen in 4 werelddelen (niet in Australië) minstens 2.000 wetenschappelijke en openbare bibliotheken, ook in kloosters en kastelen, en inclusief een aantal archiefinstellingen.

In België als voorbeeld minstens 15 keer de erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience èn de openbare bibliotheek (tegenwoordig Permeke). Mijn favoriete openbare bibliotheken bij de Zuiderburen zijn te vinden in  o.a. Aalst, Brugge, Geel, Genk, Harelbeke, Kortrijk, Leuven, Oostende, veurne, Waregem en vooral Gent en Mechelen. Meest gewaardeerde bibliothecarissen in Vlaanderen ooit ontmoet zijn dr. Ger Schmook (3) (Antwerpen) en André Verberckmoes (Beveren-Waas) , beiden intussen overleden. Het meest voel ik mij verwant aan dé literaire en bibliofiele bibliothecaris, onderzoeker en verzamelaar bij uitstek van België: Jan van Herreweghe, bijgenaamd ‘Jan Bib’ (4) , sinds 1 juli 2021 met pensioen als bibliothecaris van Harelbeke.

Jan van Herreweghe met proefmateriaal tijdens een lezing met demonstratie over bibliofagie: het eten van boeken

Een dochter van mij, werkzaam als stewardess bij KLM, bezocht voor mij voorts tientallen bibliotheken in o.a. Australië, Amerika en China om van daaruit documentatiemateriaal mee te nemen. Kortgeleden bezocht ze de vernieuwde openbare bibliotheek van Edmonton in Canada

De naar een lokale filantroop vernoemde Stanley A.Milne Library in Edmonton doet sommigen denken aan een cruiseschip, anderen aan een tank.

Wat de Verenigde Staten betreft valt haar steeds op dat in de openbare bibliotheken overdag zoveel zwervers en daklozen verblijven. Een ‘hot item’ is in de USA de zich steeds meer verspreide censuur onder bestuursleden en conservatieve burgers met als gevolg  ‘banned books’. In sommige Texaanse bibliotheken is bijvoorbeeld het dagboek van Anne Frank uit de collecties van bibliotheken en scholen verbannen onder  meer vanwege expliciete seksuele opmerkingen door een pubermeisje.

Actieweek in USA tegen ‘verboden boeken’ 18-24 september 2022 (foto New York Public Library)

China is op bibliotheekgebied met een inhaalslag bezig. Nadat tijdens de culturele revolutie veel boeken zijn verbrand, en enige tijd slechts ‘het rode boekje’ met citaten van de grote leider als leidraad voor ontwikkeling gold, is ondanks bestaande censuur-maatregelen onder de huidige president Xi Jinping aan bibliotheken als instituten voor volksontwikkeling een hogere prioriteit gegeven. De ene bibliotheek nog groter dan de andere verrijst daar in de Chinese miljoenensteden.

Indrukwekkend is de Tianjin openbare bibliotheek, ontworpen door architectenbureau MVDRV in Rotterdam in samenwerking met Tianjin Planning and Design Institute (TUPDI).In 2023 komt MVDRV als winnaar uit de bus bij een architectenwedstrijd voor de nieuwe openbare bibliotheek in Wuhan, welke 140.000 vierkante meter groot is gepland.

Vertraagd als gevolg van covid-19 wordt het binnenkort op te leveren  centrale gebouw van de bibliotheek in Shanghai, ontworpen door het Deense architectenbureau Schmidt Hammer Lassen. Met 9 verdiepingen, waarvan 2 ondergronds, en een oppervlak van 115.000 vierkante meter wordt het de verreweg grootste openbare bibliotheekinstelling ter wereld (5) Ter vergelijking: OBA 28.000 en public library Birmingham 31.000 vierkante meter).

De binnenkort te openen nieuwe bibliotheek van Shanghai in China, gelegen in een park en waarbij de afbaouw o.a. als gevolg van covid is vertraagd.

Binnenkort zal ik aan de openbare bibliotheek van Edmonton, Canada, onlangs door Angelique bezocht, aandacht besteden.

Zelf bezoek ik nog regelmatig Nederlandse bibliotheken. Kortgeleden in Zaandam en Alkmaar, het Centre Ceramique in Maastricht en afgelopen week in Twente: de openbare bibliotheken van Almelo, Enschede Hengelo en Oldenzaal.

Noten

(1) Enkele nieuwe bibliotheken, zoals de bibliotheken van Boskoop in het voormalig raadhuis, Flevomeer (Dronten, Zeewolde), Sliedrecht, Terneuzen, Vlieland en Uithoorn moet ik nog bezoeken.

De op 3 september 2022 geopende nieuwe openbare bibliotheek van Uithoorn met interieurontwerp door Aat Vos

(2 Het voorval deed me denken aan een anekdote die ik ooit van een betrouwbare bron vernam. Een vroegere directeur van de bibliotheek in Amsterdam ging in 1970 onaangekondigd een filiaal bezoeken in een stadswijk. Hij belde aan, maar omdat de bibliotheek voor publiek gesloten was werd niet open gedaan. Vanachter het raam werd door een aanwezig personeelslid, bezig met administratief werk met gebaren aangeven dat de bibliotheek pas over een uur open zou gaan. Daarop is de directeur naar een nabijgelegen restaurant gegaan om telefonisch mede te delen wie hij was en is hij uiteraard direct daarna binnengelaten.

(3)De memoires van Ger Schmook  zijn gepubliceerd in en dik boekwerk van 700 pagina’s: Stap voor stap langs kronkelwegen. Antwerpen/Amsterdam, De Nederlandsche Boekhandel,  1976.

(4)De boeken over bibliofilie van Jan van Herreweghe zijn vermeld op het librarianablog De boekenwurm van Carl Spitzweg.

(5) In de volksrepubliek China enkel overtroffen door de Nationale Bibliotheek in Beijng met een oppervlak van 280.000 vierkante meter en een bezit van meer dan 42 miljoen items (in 123 talen): boeken, manuscripten, kranten, tijdschriften, toneelstukken, geluidsdragers, patenten, kaarten, prenten etc.

Overzicht van de nieuwbouw der Nationale Bibliotheek van de volksrepubliek China in Beijing

Mijn 26 Nederlandse favoriete bibliotheken naar gemeente in alfabetische volgorde:

De bibliotheek van Almelo (ontworpen door Henk Döll van het in 1983 door hem, Roelf Steenhuis en Francine Houben opgerichte architectenbureau Mecanoo (foutje in gedrukte tekst) op pagina 1 van een gids als uitgangspunt voor een wandelroute Erfgoed Almelo (N.B. De metalen gevelwanden zijn er in de loop van de jaren niet fraaier op geworden)

De nieuwe bibliotheek van in het winkelcentrum van Almere, 27 maart 2010 geopend, architecten: Meyer en Van Schooten.

De bibliotheek van Alphen aan den Rijn. 2020. Architectenbureau Common Affairs
Het Eemhuis met bibliotheek, archief en Kunsthal moderne kunst KADe in Amersfoort. 15.000 vierkante meter. Ontwerp Neutelings Riedijk Architecten. 2014
DE OBA Centrale Openbare Bibliotheek Amsterdam, naar een ontwerp van Jo Coenen en 7-7- 2007 geopend
Rozet, de openbare bibliotheek met volksuniversiteit, kunstbedrijf en erfgoedcentrum in Arnhem. Architectenbureau Neutelings Riedijk
Het DOK, openbare bibliotheek van Delft, vooral tot stand gekomen dankzij jhr. Eppo van Nispen tot Sevenaer, tegenwoordig directeur van het museum en archief Beeld en Geluid in Hilversum. Ontwerp DOK Architecten: Liesbeth van der Pol, interieur Aequo [= Aat Vos].
De nieuwe openbare bibliotheek van Deventer, in welke gemeente ook een wetenschappelijke Atheneum-bibliotheek aanwezig. Architectuur Bierman Henket
De moderne bibliotheek van Franeker, gehuisvest een fraai historisch gebouw uit 1909, gerenoveerd door Adema Architecten te Dokkum
De bibliotheek van Gouda in vm. Chocoladefabriek, tevens huisvesting voor archief Midden-Holland, werkplaats voor marginale drukkers en restaurant. Ontwerp Hanratharchitect. 2003
Centrale openbare bibliotheek ‘s-Gravenhage naast het stadhuis. 1998 Architects: Richard Meijer, USA
Vooraanzicht van de centrale Haagse bibliotheek aan het Spui
de Roemeens-Nederlandse schrijfster Mira Feticu (*1973) werkte zo’n tien jaar in de Haagde openbare bibliotheek. Haar ervaringen publiceerde ze in een prachtig geschreven boek: Geheugen, geschiedenis, beschaving: Lofzang op de bibliotheek’ (Uitgeverij de Geus, 2023)
Gezicht op het Forum: openbare bibliotheek en cultureel centrum in Groningen, ontwerp: NL Architects.
Wijkbibliotheek Floriande in de gemeente Haarlemmermeer. 2004. Architectuurbureau Thomas Rau & Partners.
Openbare bibliotheek in Helmond, ontworpen door Bolles + Wilson
Bibliotheek van Hengelo (Mas architectuur)
Centre Céramique in Maastricht, 14.500 vierkante meter, ontworpen door architect Jo Coenen, met bibliotheek, muziekschool en tentoonstellingsruimte
De Zeeuwse bibliotheek in Middelburg bij avond gefotografeerd. Architect P.S.Dekker, 1985-2003
De centrale openbare bibliotheek van Rotterdam in Blaak. 1983 Architectenbureau Van den Broek en Bakema. Enkele bijnamen: Centre Pompidou, IJstaart, Stofzuiger, Gasfabriek, Waterval, Buisbaby, Sneeuwberg. Deze bibliotheek wordt komende jaren vernieuwd

Onderstaand jubileumboek uit 2020 over honderd jaar de bibliotheek Schiedam bevat foto’s door John Middelkoop en bijdragen van Abdelkader Benali, Jan van Bergen en Henegouwen, Nico Dijkshoorn, Maarten ’t Hart, Sanneke van Hassel, Frank Huysmans, Raoul de Jong, Cor Lamers, Peter de Lange, Geert Medema, Ester Naomi Perquin, Jeroen Schilthuizen en Hans van der Sloot

Vooromslag boek: honderd jaar open voor cultuur; de Bibliotheek Schiedam sinds 2020 gehuisvest in de monumentale Koopmansbeurs.
Achteromslag van boek honderd jaar open voor cultuur. de Bibliotheek Schiedam, De Koopmansbeurs is in 1792 gebouwd als koopmansbeurs onder architectuur van de Italiaan Giudici (1746 -1819)
Binnentuin van de openbare bibliotheek Schiedam in de voormalige Korenbeurs. Architect: Hanratharchitect i.s.m. gideonpeele.architect
Brochure De Korenbeurs Bibliotheek Schiedam
Voorzijde van Programmaboekje Korenbeurs Bibliotheek Schiedam
Plattegrond Korenbeurs Schiedam, Lange Haven 145
Ansichtkaarten Groeten uit Schiedam!
Grootformaat kaart de bibliotheek Schiedam
Op 6 maart 2023 berichtte Schiedam24 dat de openbare bibliotheek Schiedam zo veel mogelijk relevante informatie probeert te verzamelen van en over Oekraïense vluchtelingen.

========

De openbare bibliotheek van Sittard. RAPP Architecten Amsterdam in samenwerking met Jonathan Penne Architecten Rotterdam
De openbare bibliotheek van Spijkenisse, bijgenaamd de Boekenberg, ontworpen door het architectenbureau MVDRV. 2013 In piramidale vorm, naar het voorbeeld van o.a. de Stadsbibliotheek van Ulm in Duitsland
Interieur LocHal bibliotheek in Tilburg, geopend in 2019. Metamorfose van een een voormalige werkplaats voor locomotieven. Architecten team van CIVIC Architects, Braaksma & Roos architecten, Arup en Inside Outside.
Interieurfoto van openbare bibliotheek Utrecht aan de Neude in het voormalig postkantoor. ontworpen door Joseph Crouwel (1917-1924). Omvorming naar bibliotheek Rijnboutt en Zecc architecten. Officiële opening in coronatijd op 13 maart 2020.
Omdat en in Utrecht geen enkel risico van besmetting wilde nemen gingen na de opening in 2020 teruggebrachte boeken drie dagen ‘in quarantaine’ in een container (De Volkskrant, 13 mei 2020)
In 2022 verschenen 9 verschillende ansichtkaarten met ‘Groeten uit bieb Neude’. Bovenstaand 3 afbeeldingen daarvan.
In maart 2023 wordt het veelbesproken (verlichte) kunstwerk van Maarten Baas geïnstalleerd aan de voorgeven van de centrale openbare bibliotheek aan het Neude
Interieur openbare bibliotheek Vught in een voormalig 19e eeuws r.k kerkgebouw. Renovatie bureau Molenaar & Bol & Van Dillen. Inrichting door Jan David Hanrath i.s.m. Eromesmako
Het internationale succes van de Petruskerk in Vught. Uit: 2019, 1, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Interieur openbare bibliotheek Zutphen in de voormalige Broederenkloosterkerk 1983. omgevormd tot bibliotheek. Interieurwerp door: InVorm architecten.
Stadkamer openbare bibliotheek Zwolle (JHK architecten)

Ten slotte: mijn minst inspirerende bibliotheekgebouw bevindt zich in Zaandam gemeente Zaanstad .

De huidige bibliotheek van Zaanstad, genaamd de Bieb blijkt gevestigd op de bovenverdieping van een oud Verkade-gebouw. Mijn bezoek enige tijd geleden begon al weinig florissant toen ik op het station aankwam en en aan twee Boa’s vroeg waar de bibliotheek is gevestigd. Na minstens tien minuten zoeken op hun i-phone kon men het adres van ‘de bieb’ aanwijzen. Daar aangekomen rond het gebouw gelopen omdat de entree niet direct te vinden was. Men zou op dat punt een voorbeeld kunnen nemen aan het nabijgelegen Dorcas, een kringloopwinkel met duidelijke aanduiding. Van Zaandam herinner ik me de jarenlange plannen voor een biblioboot die er ten slotte nooit kwam. Om toch ook iets positiefs van Zaanstad te melden zijn de moderne bibliotrucks en de bibliotheek in Krommenie. Overigens was mijn bezoek aan Zaandam toch de moeite waard vanwege het niet eerder bezochte Zaans museum Czaar Peterhuisje
Afgezien van de naam, vooraanzicht van de fraaie bibliotheekvestiging in Krommenie

Toevoeging van mijn beste bibliotheken: ‘s-Hertogenbosch. Sinds 2000 heb ik zeker 5 keer de bibliotheek in Den Bosch bezocht, de laatste maal op 17 maart 2023 en de aantrekkelijke inrichting en serviceverlening van wat heet HUIS73 bevalt me steeds beter.

In 2015 verscheen bij het honderdjarig bestaan van de Bossche bibliotheek een jubileumuitgave

Exterieur openbare bibliotheek Den Bosch in de Hinthamerstraat 73 (72-74)
Boekenleggers van Huis73
Interieur bibliotheek Den Bosch
Studieruimte in de bibliotheek

Een van de twee restaurants in bibliotheek ‘s-Hertogenbosch

Selectie van literatuur ten aanzien van voormelde favoriete bibliotheken

ALMELO

Bibliotheek Almelo bij avond. In: Architectuur in Nederland, jaarboek 1994-1995 (Van Hoek)

ALMERE De nieuwe bibliotheek (door Marga Kleinenberg en Eimer Wieldraaijer), in: New library buildings in the Netherlands5, 2010, p.9-12; De Nieuwe Bibliotheek. Door Chris Wiersma, Meyer en Van Schooten architecten e.a. 144 pagina’s. 2010; De nieuwe bibliotheek open huis op 27 & 28 maart 2010. Etalage, cadeautje van de nieuwe bibliotheek, nummer 3 -2010.

Interieur De Nieuwe Bibliotheek Almere

AMERSFOORT Het Eemhuis geopend. Kroniek tijdschrift historisch Amersfoort, jrg.16,nr.2, juni 2014; Analyse. Eemhuis Amersfoort Schitterend volkspaleis. In: Architectuur 204, 4/14, p.44-47.

Interieur bibliotheek in Eemhuis Amersfoort

AMSTERDAM De nieuwe centrale bibliotheek van Amsterdam. In: Creating Public Paradise. Biblion, 2004, p. 63-6; Bibliotheek Amsterdam, door Jan Krol. In: New library buildings in the Netherlands 4, 2003, p. 10-14; Jo Coenen & Co. Openbare Bibliotheek Amsterdam. 2007.; 07-07-07 Start nieuwe Bibliotheek Amsterdam. Bibliotheek Special 13/14 7 juli 2007; Jo Coenen. Housing the book, 7 libraries. Aedes, 2002,OBA Amsterdam, p. 52-57.

ARNHEM De Munnik – De Jong Architecten

Rozet bibliotheek Arnhem

DELFT Bibliotheek Delft -DOK (door Rieke Overbeeke), in: New library buildings in the Netherlands 4, p.24-27.

[GOUDA. Een tempel des vredes; 50 jaar openbare bibliotheek Gouda 1929-1979]

Bibliotheek Gouda in voormalige chocoladefabriek van Steenland (tot 1972). Zeven dagen per week open van 9.00 uur tot 21.00 uur

‘S-GRAVENHAGE Stadhuis / Bibliotheek; the city hall/librarycomplex. By Richard Meier inThe Hague. DenHaag, NAi Publishers, 1995;Van Bilderdijkstraat naar het Spui: de geboorte van een nieuwe centrale openbare bibliotheek.(+ Engelse tekst). Den Haag, Gemeente, 1988; een eeuw informatie, educatie en inspiratie; Openbaar Bibliotheekwerk in Den Haag 1906-2005 – door Paul Schneiders. Den Haag, 2006.

GRONINGEN Forum Groningen verkozen tot beste gebouw van Nederland. In: Bibliotheekblad, 23-10-2020

Interieurfoto Forum Groningen bibliotheek

HAARLEMMERMEER bibliotheek Floriande. In: New library buildings in the Netherlands, doorRiekeOverbeeke. Biblion, 2006, p. 27-31.

HENGELO. bibliotheek. In; New library buildings in the Netherlands, door Jan Krol Biblion, 2006. 32-36

MAASTRICHT Bibliotheek Maastricht (Centre Céramique), in: New Libraries in the Netherlands 1, door Jan Krol, 2003, p.37-40; Centre Ceramique; een nieuw informatiecentrum in Maastricht, 1999; Jo Coenen. Housing the Book;7 libraries. Aedes, 002, p.36-47.

MIDDELBURG. Zeeuwse Bibliotheek 150 jaar. In: Zeeuws tijdschrift, 59- 5/6, 2009.

ROTTERDAM Gemeentebibliotheek Rotterdam 1974-1994; door Judith Keyser. 1994; Een vindplaats: de openbare bibliotheek in Rotterdam. Door Ineke Schwartz. In: Archis, 12, 2000. p.54-57; Aan de lezer en de stad. Bibliotheek Rotterdam sinds 1604. Rotterdam, Bibliotheek, 2002; Centrale bibliotheek Rotterdam 25 jaar. Door Irma Thoen. Uitg. Stad en Bedrijf, 2008.; Bibliotheek Rotterdam, in: Creating Public Libraries. Biblion, 2004, p. 81-86.; Van den Broek en Bakema 1948-1998 Architectuur en stedenbouw. Door Hans Ibelings. Nai uitgevers Rotterdam, 2000, Centrale bibliotheek Rotterdam, p.192-195. (Opdrachtgever gemeente Rotterdam; ontwerper: J.Boot). Nota Bene: eerder ontwierp Van den Broek en Bakema tussen 1964 en 1975 saneringsplan Koningswei Tilburg, inclusief de openbare bibliotheek omstreeks 1971.

SCHIEDAM Honderd jaar open voor cultuur. Schiedam, de Bibliotheek, 2020.

Achteromslag boek Bibliotheek Schiedam uit 2020, gevestigd in de monumentale Korenbeurs, in 1792 gebouwd als koopmansbeurs onder architectuur van de Italiaan Jan Giudici (1746-1819)

SPIJKENISSE

Nicole Baartman Boekenberg Spijkenisse, biografie vaneen gebouw. MVRDV Rotterdam, nai010 uitgevers. 2013.

TILBURG LocHal Tilburg Beste Bibliotheek in Nederland. In: Bibliotheek 3 november 2020

LocHal bibliotheek Tilburg1932 werkplaats treinen / reconstructie 2017- officIële opening 24 januari 2019 (CIVIV architects )
Interieurfoto van LocHal bibliotheek

UTRECHT Neude; Hart van Utrecht. Hoofdstukken in boek: Verleden, heden en toekomst van de bibliotheek; door Ton van Vlimmeren. WBooks, 2020. [71: Van Bieb++ naar Bieb op de Neude ; 72 Van postkantoor naar bibliotheek; 73 De bibliotheek een waardevolle plek;74 Huiskamer van de stad.

Voormalig postkantoor tegenwoordig als bibliotheek aan de Neude in Utrecht (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2, 2020.
en kasten opende die voor anderen gesloten bleven. En dan, ineens realiseer je je dat je ook een bibliotheek hebt. De verzameling titels zit niet alleen vol herinneringen , maar vertelt ook wie ik ben en welke keuzes ik gemaakt heb. In een boek van Paul Biegel dat ik, te oordelen naar de staat waarin het verkeert, meerdere keren gelezen heb, vond ik een stempel van de gemeentelijke bibliotheek in Park Oog in Al [column van Lex Jansen, uitgever bij Magonia, gepubliceerd in Boekenkrant van 8 maart 2023]
.
De Utrehtse filiaalbibliotheek in Oog in Al.

VUGHT Openbare bibliotheek als dorpskamerhuis in voormalige Sint Petruskerk

(Sint Petruskerk Vught Dorpskamerhuis (De Volkskrant, 15 januari 2021)

ZUTPHEN Wee den mensch die maar één boek leest; de openbare bibliotheek Zutphen. Door Cor Witbraad. 2019.

De Broederenkerk in Zutphen

Creating Public Paradise; building public libries in the 21st century (Biblion, 2004, 168 bladzijden)

Op vooromslag boek: Glaspaleis Schunck in Heerlen met bibliotheek en museum, p. 70-73. Architect van oorspronkelijk gebouw als warenhuis in 1932 door Frits Peutz (1896-1974). Reconstructie door ABBC/info in 2003.
In het boek ‘Classical Library Buildings in the World’ door Wu Jianzhong (destijds directeur van de openbare bibliotheek in Shanghai en sinds 2019 van de Universiteitsbibliotheek van Macao), is bij de 47 geselecteerde bibliotheken wereldwijd ook het Glaspaleis, openbare bibliotheek van Heerlen opgenomen in de Chinese en Engelse editie).
Wu Jianzhong: Classical Library Buildings in the world. page 100.
Wu Jianzhong. Classical Library Building in the World: Glaspaleis Heerlen, pagina 103

Andere Nederlandse bibliotheekgebouwen die in het boek Creating Public Paradise (Biblion, 2004) worden beschreven zijn: Amstelveen, pagina 62; de nieuwe centrale bibliotheek van Amsterdam (2007 architect Jo Coenen, p.63-65; Groenlo (2003 interieur Van Velzen la Feber Bonneur, p.66-69; Heerlen (1932 Frits Peutz / 2004 ABBC, p. 70-73; Huizen 2001 Aat Vos, p. 74; Lisse 2000 exterieur Han van Egmond Architecten, interieur: Klein Architecten: Frank Meijer, p. 75-77; Purmerend 203 exterieur: Graeber & Partners, interieur; Ingeborg Kleinjan en Ellen Wagenvoort / Bureau Ruim 3 Amsterdam, p. 78-80; Rotterdam 1983 exterieur Van den Broek & Bakema, interieur Van Velzen Lafeber Bonneur, p. p.81-86.

Bibliotheek Amstelveen aan het Stadsplein 2003, architect Hans Ruijssenaars (foto ROBIN UTRECHT)

Nota Bene Beschrijving van ‘New Libraries in the Netherlands’/ Nieuwe Bibliotheken in Nederland’, uitgegeven door Vereniging van Openbare Bibliotheken in 4 publicaties, uitgeven in 2003, 2006, 2008 en 2010

1.2003: Alkmaar, Amstelveen, Den Helder, Ede, Eindhoven, Haren, Huizen, Kerkrade, Maastricht, Nijmegen, Roermond, Schiedam Sint Oedenrode, IJmuiden/Velsen, Vlissingen.

Stadsbibliotheek Roermond en Historiehuis (opening 2000, architect: H.Westerlaken / Architectenbureau aan de Maas)

2. 2006: Amsterdam (filiaal Bos en Lommer), Barneveld, Den Haag (filiaal Moerwijk en filiaal Segbroek), Haarlemmermeer (filiaal Floriande), Hengelo, Huizen, Leeuwarden, Nieuwerkerk a.d.IJssel, Raalte, Rijswijk, Ter Apel, Utrecht (filiaal Hoograven), Utrecht universiteitsbiblioteek (architect Wiel Arets), Wageningen. Voorts: Antwerpen Permeke centrale openbare bibliotheek.

3.2008: Amsterdam, Bleiswijk, Breda Avans Hogeschool, Delft, Den Haag (filiaal Ypenburg), Den Haag nieuwe bibliotheek Vredespaleis, Doorn, Hardinxveld-Giessendam, Heerhugowaard, Krimpen a/d IJssel, Krommenie, Leeuwarden, Nijverdal, Roosendaal, Zeewolde, Zoetermeer, Zwolle (filiaal Stadshagen. Voorts: bibliotheek Bree, in Vlaanderen

4.2010: Almere, Apeldoorn, Den Bosch (filiaal Rosmalen,) Ewijk, Malden, Ten Boer, Heerlen (filiaal Heerlerheide), Hoogeveen, Lelystad, Rotterdam (filiaal Nesselande), Utrecht (filialen Tuinwijk en Vleuterweide), Zwolle (filiaal Zwolle Zuid). Voorts in Vlaanderen: Genk, Ieper en Veurne

Openbare Bibliotheek Genk, België opening 1 september 2009., architecten: Claude Vasconi – Aries – Gedas.

Interieur bibliotheek Genk
Interieurfoto van een 17e eeuw klooster omgevormd tot een hypermoderne openbare bibliotheek: Het Predikheren in de Vlaamse stad Mechelen
De openbare bibliotheek aan de Krook bij avond gefotografeerd in Gent, Vlaanderen (Schoeck)

===========================================================

Het monumentale Forumgebouw in Groningen als drukbezochte cultuurinstelling

De Volkskrant publiceerde woensdag 13 mei vier pagina’s aan nieuwe architectuur in Groningen, met nadruk op Cultuurgebouw Forum, waarin behalve de openbare bibliotheek, het filmhuis, stripmuseum Storyworld en horeca onder één dak zijn gebracht, georganiseerd rond een metershoog atrium en o.a. uitzicht vanaf het dak. Bericht wordt dat na de opening in 2019 binnen drie maanden 1 miljoen bezoekers werden geregistreerd.
De bibliotheek is in het Forum verdeeld over meerdere etages. Op bovenstaande verdieping met een biljarttafel.
Foto van de entree het voorlaatste openbare bibliotheekgebouw aan de Boteringestraat te Groningen. In 1990 gebouwd op een voormalige locatie van uitgeverij Wolters Noordhoff onder architectuur van de Italiaan Giorgio Grassi. Die toonde met zijn zorgvuldig ingepaste bibliotheek hoe je kunst voortborduren op de bestaande bakstenen stad. Na de verhuizing naar het Forum is het gebouw aangekocht door de universiteit, die het gaat herbestemmen als faculteit.

===========================================================

Een droom van een bibliotheek in Utrecht alsnog gerealiseerd

Vooromslag van publicatie Een droom van een bibliotheek in 2004 uitgegeven door de gemeente Utrecht met tekst van Ton van Vlimmeren over een mooie nieuwe en ruime centrale bibliotheek van 15.000 vierkante meter in het Stationsgebied op het Smakkelaarsveld.
Ontwerp van niet gerealiseerde bibliotheek door bureau Rapp + Rapp architecten. Na jaren van voorbereiding achtte de GroenLinks fractie het financiële risico van het 62 miljoen euro kostende nieuwbouwproject op het Smakkelaarsveld te groot. Na eerdere goedkeuring door de gemeenteraad in 2011 is 14 januari 2014 alsnog met 23 tegen 22 stemmen gestemd tegen de nieuwbouwplannen. Met name toenmalig directeur bleef volhardend en onder zijn leiding is een andere nieuwe droom werkelijkheid geworden. Na een inwendige renovatie door Rijnboutt en Zecc de in 2019 geopende centrale bibliotheek in het voormalig monumentaal postkantoor aan de Neude.
Vooromslag van nieuw boek: Imagination & Participation. Next steps in Public Library Architecture. Door Joyce Sternheim & Rob Bruijnzeels. Rotterdam, Nai10, 2022. Laatstgenoemde auteur publiceerde in eerder in samenwerking met Nicoline van Tiggelen de publicatie: Bibliotheken 2014, de toekomst in uitvoering. (Biblion, 2001).
In 2010 gaven net Nederlands Architectuur intituut en NaAi uitgevers en boek uit: The architecture of knowledge /de architectuur van kennis / The library of the future/de bibliotheek van de toekomst. Met medewerking van o.a. Huib van der Werf, Daniël van der Velden e.v.a. Het bevat toekomstgedachten evenals illustraties en beschrijvingen van o.a. de Bibliotheca Alexandrina, de bibliotheek van de Technische Universiteit Delft (Mecanoo) en Seattle Public Library (OMA (Rem Koolhaas) en LMN.
In voornoemde publicatie ook een opmerkelijk maar weinig realistisch project voor een Brabant Bibliotheek, in 2002 als studie ontworpen door bureau MVRDV, p.96-99. Bovenstaand een impressie van het exterieur.
Project Biebboot/-bus. Illustratie afkomstig uit voornoemd boek, p.20-23. Niet als biblioboot, wèl vergelijkbaar als bibliotruck gerealiseerd door de openbare bibliotheek in Zaanstad. Ontworpen door Jord den Hollander.

====================

Selectie van boeken over bibliotheekgebouwen wereldwijd

Anthony Thompson. Library buildings of Britain and Europe. London, 1993.

Architektur Wettbewerbe; Bibliotheken und Museen. Stuttgart, 1964
Michael Brawne. Bibliotheken – Libraries. Architecture and Equipment. Stuttgart, 1970
Detail Bibliotheken Konzept Serie2005
Wu Jianzhong Classical libraries of the world. Beijing, 2006
Anthony Hobson Great Libraries. 1970.
Candida Höfer. Bibliotheken. Essay von Umberto Eco. Schirmer/Mosel. 2005
The most beautiful libraries in the world. Photographs by Guillaume de Laubier; text by Jacques Bosser., foreword by James H.Billington, the librarian of Congress. Harry N. Abrams Publishers. 2003

=========================================

Boom groeiend in jeugdbibliotheek van Wlltingford, USA
In sommige Amerikaanse en Ierse, maar talrijke Engelse plaatsen bevinden zich pubs/ restaurants met benaming ‘The Library’ De slogan If mom calls, tell her I’m at the Library‘ mag uitsluitend via een betaald patent gebruikt worden. Trademark serial number #78769209
In Haarlem stond in de jaren 90 van de vorige eeuw een grand café op het Houtplein 43 met benaming the library. (NHA/De Boer)

====

Citaat uit Het Martyrium van Elias Canetti
Afscheid van een gewaard hoofd frontoffice van de openbare bibliotheek in Katwijk in een column door Maaike van der Plas, die het geluk heeft dochter van die bibliothecaresse te zijn (Haarlems Dagblad, 30 september 2022)
Erik Boekesteijn in Storyhouse enthousiast over bezoek aan bibliotheken in Nederland en elders. 2022

=====

Vooromslag van boek La Revange des bibliothécaires. (Revenge of the librarians) Editions 2024 Tom Gauld. 2022.
Achteromslag van boek La Révange des bibliothécaires. Editions 2024 Tom Gauld, 2022.

=============================

EX LIBRIS

Camerata Trajectinas uit Utrecht duikt de bibliotheek in! Om precies te zijn, de muziekbibliotheken van Constantijn Huygens, Cornelis Schut en Amsterdams stadsmuzikant Anthony Pannenkoeck. Deze illustrere verzamelingen puilen uit van de hoogtepunten uit het Europese muziekleven. De Nederlanders hadden smaak. Madrigalen van Marenzio, Motetten van Palestrina, Air de Cour van Guedron, Missen van Josquin Deprez en zelfs de late werken van Monteverdi. Wat toonaangevend was in de rest van Europa kwam terecht in de boekenkasten van de liefhebbers. De inventarissen van deze verzamelingen geven een blauwdruk van de smaak van de elite die genoeg geld had om dit soort kostbare boeken aan te schaffen.

Met vijf zangers duikt Nico van der Meel in de krochten van deze schatkamers. Al gravend komen de mooiste parels aan het licht, bekend en onbekend. Zingen in het Nederlands speelt, zoals u van ons gewend bent, een grote rol.

10 november – Broederkerk bibliotheek in Zutphen

11 november Centrale Bibliotheek Den Haag.

Voor informatie Camerata Trajectina info@camerata-trajectina.nl

=====

Binnen het Koninklijk Huis is prinses Laurentien bij uitstek de promotor van boeken, het lezen en van bibliotheken. Eén van haar uitspraken is: ‘Mij droom is dat iedereen zegt: wij kunnen niet zonder de biblotheek’ (21 mei 2921). Bovenstaande foto uit VNG-Magazine, 12 augustus 2005.