BIBLIOFIEL EN GRAFISCH GENOOTSCHAP ‘HET BESCHREVEN BLAD’ (HBB) EXIT / nieuw genootschap van Boekenvrienden DESIDERATA / Mira Feticu: Lofzang op boeken en bibliotheken

Tags

Beschreven Bladen, Democriet, Dik van der Meulen, Garrelt Verhoeven, Het Beschreven Blad, Mira Feticu, Nop Maas, Stichting Desiderata

BIBLIOFIEL EN GRAFISCH GENOOTSCHAP HET BESCHREVEN BLAD (HBB) DECEMBER 2022 TER ZIELE

15 december 1983 is in Haarlem bibliofiel een grafisch genootschap Het Beschreven Blad (HBB) opgericht, met als eerste leden en voorlopig bestuur: Bert Veen (voorzitter), Bubb Kuyper (secretaris) en Cees van Steijnen (penningmeester). Het allereerste initiatief, daterend van 19 november 1983, ging overigens uit van Ab van der Steur. Een gezelschap bedoeld voor margedrukkers, beeldend kunstenaars, ontwerpers/vormgevers, schrijvers, uitgevers, boekhandelaren, bibliothecarissen, antiquaren en liefhebbers van het mooie boek/ bibliomanen. In mei 1991 is bovendien gestart met het leden-tijdschrift Beschreven Bladen, een initiatief van Nop Maas.

Het logo van Het Beschreven Blad (HBB) werd ontworpen door kalligraaf en grafisch ontwerper Pieter Wetselaar

Eind 2022, nog net voor het robijnen jubileum van 40 jaar zou worden bereikt, heeft de opheffing plaatsgevonden. Deze had plaats tijdens een informele uitvaartplechtigheid met oud-leden ten huize van Bert Sliggers, o.a. dichter van Democritische tafelredes, die tijdens het tiende diner op zaterdag 10 december 1994 gebundeld en vormgegeven door Sander Pinkse destijds zijn uitgereikt. De rouwdienst werd geleid door de immer creatieve Pauline van Wensveen, geassisteerd door Bubb Kuyper (laatstgenoemde als mede-oprichter van HBB) via het deponeren van 1 zwart lintje voor elk lid in een houten kistje van wijnkoperij Okhuysen anno 1867. In totaal met de namen van ongeveer 75 oud-leden, inclusief postuum in herinnering aan 17 personen die intussen het tijdelijke voor het eeuwige hebben verwisseld, als laatsten Cees van Steijnen (die een kroniek bijhield) in 2021 en drukker/verzamelaar Leo Vos in 2022 (1). Onder de pseudoniemen Mevrouw Hoed en mijnheer Petje, hielden de 2 voornoemde leden een dialoog, welke na afloop van de dienst als druksels van respectievelijk De Vette Venus Pers en Lojen Deur Pers aan de aanwezigen in een blanco enveloppe werden uitgereikt in plaats van het traditionele bidprentje. De leden begaven zich vervolgens naar de salon om herinneringen op te halen, museale trofeeën uit India en van elders in de wereld te bewonderen en tevens kreeg men de gelegenheid een blik te werpen op de privébibliotheek in twee bovenvertrekken. Eén van de intussen oud-leden suggereerde in afgeslankte vorm verder te gaan, desnoods illegaal van wel digitaal. De ervaring uit het verleden leert nochtans dat dergelijke wensen en ideeën gedoemd zijn te mislukken. Als voorbeeld: toen Bomans op 22 december 1971 overleed zijn de Teisterbant-leden nog eenmaal op 11 maart 1972 bij elkaar in de Ruïne van Brederode gekomen, maar alle pogingen de sociëteit nieuw leven in te blazen mislukten jammerlijk, omdat de ziel van het gezelschap was ontslapen (2).

Enkele van de aanwezige oud-HBB-leden V.l.n.r. Wim Cerutti, Hans Krol, Jan Keyser, Niek Smaal, Sander Pinkse, Jan Schnerr, Ewoud Sanders, Alexander Reeuwijk (foto Dik van der Meulen)

Achter de uitvaarttafel Pauline van Wensveen en Bubb Kuyper. Helemaal links Guus Schut

Gemiddeld bedroeg het aantal leden tussen de 23 en 33. Zelf ben ik vanaf maart 1984 lid geweest, destijds tegelijk met voornoemde oprichters, professor Christel van Boheemen en Harry Prenen, en verzamelde circa 300 bibliofiele uitgaven van marginale drukkers-HBB leden: de Augustijn Pers (Hans Rombouts), Avalon Pers (Jan Keijser), Bleeker Pers (Willem Snitker), Mercator Pers (Willem Kramer), Maretak Pers (Jan Snoep), Kalamos Pers (Dick Jalink) , Phoenix Editions/Productions (David Simaleavich), Blauwe Maandag Pers (Huib van Krimpen), Houtpers (Niek Smaal) , de Uitvreter (Kees Thomassen) , de Zingende Zaag (George Moorman) , Condor Pers (Peter Hendriks), Lojen Deur Pers (Bubb Kuyper), Korenmaat/Hof van Jan (Nop Maas, Thomas van Grafhorst), The Obscure Press of Johan de Zoete, Leo Vos, IJs & Weder Produkties (André Olgers/Arie Lenoir), Luuk Wilmering, Vette Venus Pers (Pauline van Wensveen) , Hof van Johannes (firma Enschedé/Flip Mayer). Voorts publicaties van onder meer Harry Prenen, Ab van der Steur, Sak van den Boom (vdBJ/Communicatie Groep), Joke Linders (Uitgeverij Schaep14), Harm Botman, Wim Vogel (Uitg.Vogelperspectief), Ewoud Sanders

Grafisch ontwerpster en lid van HBB Debbie Saul wijdde een boek aan de ontwerpen van haar grootvader Reinier Saul (1910-1977) en droeg de in 2 koffers bewaard gebleven collectie op 22 april 2010 over aan Bijzondere Collecties , Universiteit van Amsterdam

Bij gelegenheid van de overdracht verscheen bovenstaande heruitgave voor het Beschreven Blad in een oplage van 35 exemplaren

Van handboekbinder Erik Schots collectioneerde ik een dertigtal door hem ontworpen miniatuurboekjes.

Miniatuur *‘Het Bertboekje’* voor voorzitter Bert Sliggers; door Erik Schots en Pauline van Wensveen (Beschreven Bladen, jaargang 10, nummer 8, november 2000)

Erik Schots met een selectie van zijn miniatuurboekjes (foto Jan Dekker)

Voorts kalligrafische drukwerken van graficus Pieter Wetselaar, van wie ik onlangs nog 80 door hem ontworpen ex libris gravures kon toevoegen bij de najaarsveiling 2022 van Bubb Kuyper, intussen op een blog van ilibrariana als scan opgenomen. Bij een aantal HBB-bijeenkomsten was een gastspreker uitgenodigd. Om enkele namen te noemen: Hans Asselbergs (in studio Grasland), Dick Dooyes, Th. Laurentius, Arie van de Berg, Hens Gottmer, René Stokkelkoren, Erik Fens, H.Vogelesang, Harry G.M.Prick, Jan Tholenaar, Ko Sliggers, Gerard Groeneveld, Bies van Ede, G.J.Jaspers, Jan Fontijn, Karel Bostoen, Erik de Jong, Johan Polak, Jan de Jong, Frido Troost (in diens fotoantiquariaat ICM = Instituut voor Concrete Materie), en Joost Veerkamp (o.a. bij de jaarlijkse bijeenkomsten rond het best verzorgde boek in drukkerij LenoirSchuring, eerst in Haarlem later in Amstelveen).

Op 19 september 2022 sprak Paul van Marissing over het Grafisch Atelier Haarlem

Via HBB-lid Arie Lenoir ontvingen de deelnemers menig drukwerk, o.a. in 1999 in het kader van INDRUKKEND een map met een scala aan papieren drukwerken

Johan Polak, 24 maart 1988 in de Hoofdwacht getekend door Willem Snitker

Altijd had ook ook een rondvraag plaats waarbij leden hun aanwinsten konden tonen, dan wel over hun activiteiten vertelden. De meeste keren was Veilinghuis Bubb Kuyper de plaats van samenkomst.

Als laatste editie kwam in 2022 het tijdschrift ‘Beschreven Bladen’, jaargang 32, nummer 2 uit (3).

De grootste bloei van HBB was gedurende de eerste twee decennia. Met als resultaat onder meer in 1995 een boek over het Haarlemse kolderiek en dichtlevend genootschap Democriet dat in de 19^e eeuw floreerde. en waarvan het archief zich bevindt in de bibliotheek van Teylers Museum.

Vooromslag van het boek *De verborgen wereld van DEMOCRIET, een kolderiek en dichtlievend genootschap te Haarlem 1789-1869*.

Een bijdrage met vers *Genootschap Democriet* van Adriaan Loosjes Pz., gedrukt door Hans Rombouts op de Augustijn Pers in Driehuis

Tekening in pen en penseel in kleuren van Jacob de Vos (1774-1844) , voorstellende een Democritisch Ridderfeest in 1801 (Teylers Museum)

Gedicht door Hoogeveen (Adriaan van der Willigen) vervaardigd bij vooraf opgegeven rijmwoorden en op 19 juli 1831 voorgedragen tijdens een Democtitische bijeenkomst ten huize van Crous (Jan van Walré). Het vers werd getranscribeerd door Nop Maas en op 18 februari 1995 aangeboden door het bibliofiel en grafisch genootschap Het Beschreven Blad aan de aanwezigen bij de opening van de Democriet-tentoonstelling in Teylers Museum

Jacob de Vos. Lourens Janszoon Costerfeest door Democriet op de binnenplaats van Teylers Museum, 1923 (Teylers Museum)

Vooromslag van verzamelde liederen uit het archief van DEMOCRIET. In februari 1995 gezongen door een koor, uitsluitend bestaande uit leden van Het Beschreven Blad bij de opening van de tentoonstelling in Teylers. Peter Hendriks vervaardigde bovendien bij die gelegenheid een uitgave op zijn Condorpers in relatie ook tot Gouda,

Democriet-archief geopend voor een boek en een tentoonstelling (De Haarlemmer, 2 september 1995)

Feestrede ter gelegenheid van de 90ste verjaardag van boekhandel H.de Vries te Haarlem door Nelleke Noordervliet 25 maart 1995 gehouden. Illustraties Joost Swarte; drukwerk Lenoir Schuring *(Dolf de Vries hield van boeken. Dit boekje is van hem en voor hem – overleden 21 november 1996)*

Op 19 mei 1988 is in de Hoofdwacht een *Liber amicorum A.G.van derSteur* gepresenteerd, waarvoor ook veel HBB-leden een bijdrage leverden.

Harry Prenen dichtte een vers op de man die Abraham zag. Het gedicht is in 2 exemplaren door de Houtpers gedrukt op Japans papier en aangeboden aan Ab van der Steur en Harry Prenen.

Het streven naar een Nederlands Fotografisch en Grafisch Centrum (NF&GC) in Haarlem leed weliswaar schipbreuk – het Spaarnestad Fotoarchief verhuisde naar het Nationaal Archief in ’s-Gravenhage – maar de bewaarcollectie: bedrijfsarchief en museum van de Kon. Drukkerij Enschedé heeft voornamelijk dankzij de intussen gepensioneerde gepensioneerde archiefdirecteur een plaats gekregen in de Janskerk van het Noord-Hollands Archief.

Inleiding van brochure *Naar een Nederlands Foto-en Grafisch Centrum te Haarlem; een verslag van de planontwikkeling voor het Enschedé-complex* [de Appelaar], 1985. In de initiatiefgroep en het bestuur van de stichting zaten de volgende HBB-leden : H.Botman, P.Hendriks, H.Rombouts, J.L.Snoep en C.van Steijnen. Zoals bekend is de fotocollectie van de voormalige uitgeverij ‘Spaarnestad’ overgedragen aan het Nationaal Archief te Den Haag en de de grafische museumcollectie verhuisd naar het Noord-Hollands Archief in Haarlem.

Een in mei 1986 gemaakte groepsfoto met o.a. Marianne Andriessen-Canoy, professor Christel van Boheemen, Harm Botman, Henk van Galen, Astrid Hammond, Peter Hendriks, Bertil Arends, Clemens Hoevenaars, Theo Hopman, Jan Keijser, Willem Kramer, Hans Krol, Huib van Krimpen, Bubb Kuyper, Harrie Prenen, Pieter Proost, Hans Rombouts, Bert Sliggers, Niek Smaal, Willem Snitker, Jan Snoep, Cees van Steijnen, Ab van der Steur, Bert Veen, Maarten Veen, Leo Vos en Pieter Wetselaar. In zijn kroniek noteerde Cees van Steynen op 3 juli 1986; ‘*(…) Harm Botman benutte* het rondje om een door hem gemaakte groepsfoto rond te delen, gemaakt op een bijeenkomst toen zo’n 25 leden aanwezig waren, en een enkele gast. De fotograaf staat er zelf op naast het gezelschap, en met een blik van “ik weet waar het vogeltje vandaan komt”. Boven alles en iedereen uittorend Willem Snitker als god de vader, terwijl enkelen het glas in de rechter hand presenteerden, zoals Hans Krol en natuurlijk ook Leo Vos. Zelf zit ik er onderuit gezakt en ontspannen bij, evenals Harry Prenen. Op de tafel de werken van Dulac, het kostbare bezit van Astrid Hammond (…)’..

Alle toenmalige leden van 1988 op de achterzijde van de hartenaas van een spel speelkaarten (bijdrage van Pieter Proost)

Drukker Leo Vos van de Bakenessergracht verraste de leden in 1988 met een fraai boekwerkje van Ton van Deel, getiteld *Bewoonbare prenten’, waarin bovenstaande ansichtkaart is geplakt.* Over poëzie en beeldende kunst bij de letterkundige Willem van Toorn, met interviewfragmenten.

Bijdrage in 1988 van het artistieke lid Astrid Hammond (Jubileum-jaaruitgave 1888 met 27 bijdragen)

Deel van een leporello waarin Gouwenaar Peter Hendriks (Condor Pers) in samenwerking met de Augustijn Pers aandacht vraagt voor de Goudse drukker Gheraert Leeu, die tussen 1145 en 1450 boeken in Gouda drukte en in 1492 te Antwerpen overleed. (Jaaruitgave, 1988)

Banderol en vooromslag van *Eten volgens de School van Salerno.* Knuppelversjes geschreven in het begin van de twaalfde eeuw door Johannes de Mediolano. Gedrukt door de Augustijn Pers te Driehuis (Jaaruitgave *Gastronomie*, met 22 bijdragen 1991)

Vooromslag van een in 1992 van HBB-lid Harm Botman ontvangen uitgave met gomdrukken van de Amsterdamse Waterleidingduinen (De Vrieseborch)

Peter Hendriks (Condorpers / Gouda) streefde naar milieuvriendelijk papier ten aanzien van de fabricagemethode van het papier. In 1991 drukte hij daarom een recept voor kruutmoes op ouwel papier in combinatie met inkten die eetbaar zijn. Pauline van Wensveen (Vette Venus Pers) drukte bij voorkeur op zuurvrij papier en initieerde Nepalees papier, waarbij de opbrengt ging naar de slachtoffers getroffen door de zware aardbeving in Nepal van 2015.

In september 2022 bezocht ik in het kader van festiviteiten rond het Coornhertjaar, 1522-1950, het 500ste geboortejaar van graficus, geleerde, theoloog, gemeentesecretaris van Haarlem en publicist D.V.Coornhert, de stad Gouda. Behalve een tentoonstelling in de Sint Janskerk de zogeheten chocoladefabriek met openbare bibliotheek en archief Midden-Holland. In het pand is tevens het atelier van de Drukkerswerkplaats Gouda gevestigd, in 2012 opgericht door Ger Kleis (Sub Signo Libelli) en Peter Hendriks (Condor Pers). Laatstgenoemde is in 2015 overleden, maar bij de aanwezige margedrukkers in Gouda bekend gebleven. Bij mijn bezoek gelegenheid ontving ik diverse op de handpers vervaardigde voorbeelden. Van 9 januari tot 26 maart 2023 vindt in Gouda een expositie plaats van *Mooi Marginaal* met 48 bekroonde uitgaven.

Bijzondere vooromslag voor Jaaruitgave GLAS 1992 door Theo Hopman

Groepsfoto op 4 november 1993 gemaakt in de hal en op de trap van het Hofje van Staats met voor het eerst, aangebracht door Wim Vogels, als nieuw lid Joke Linders met het kinderboek als voornaamste werkterrein en aangebracht door Wim Vogel.

Op 10 oktober 1990 brachten de leden van HBB een bezoek aan de Koninklijke Firma Joh. Enschedé en Zonen. Op het Klokhuisplein, slechts vijf dagen voordat de persen van de historische drukkerij naar de Waarderpolder zouden verhuizen. Een bewaker noteerde zorgvuldig alle namen en adressen. Vrijwel alle leden waren aanwezig, benevens enkele medewerkers van het Spaarne stad-fotoarchief. Als gastheren traden op Pieter Proost en conservator Jan-Willem Enschedé ( op de foto linksboven). We bezochten o.a. het kantoor, de drukkerij, lettergieterij en hoogtepunt was de schatkamer, het Enschedé-museum. Enkel op de graveerafdeling van de heer Nijhuis, waar voorheen Jan van Krimpen, Sem Hartz en Pieter Wetselaar hadden gewerkt mocht niet worden gefotografeerd. In de lettergieterij ontvingen we een proeve van bekwaamheid mee.

De drukker, in bijdrage Karin voor speciale Peter Hendriks-uitgave, 1994

In 1994 ontvingen de leden een doos *Sterke verhalen.* Vormgegeven door Studio André Olgers en gedrukt en verzorgd door Lenoir/Schuring in opdracht van PTT Post Pakketservice. [Een voortzetting van de doos ‘*Wereldberoemd in Nederland’.* in 1993 gemaakt voor PTT Pakketservice].

Februari 2003 verscheen als nummer 100 een speciaal jubileumnummer meteen overzicht van de jaren 1983 tot 2003 Het omslag verzorgde André Olgers, teksten Cees van Steijnen en beelden Jan Dekker. Nop Maas voor de 100ste keer zijn ‘Begint eer ge bezint’. N.B. Jaargang 20 slaat op HBB, het huisorgaan Beschreven Bladen betrof jaargang 13.

Colofon van *Verzamelingen* door Leo Vroman. Hans Rombouts (Augustijn Pers), journalist en margedrukker onderhield behalve met kunstschilder Kees Verwey ook goede contacten met de in Verenigde Staten woonachtige dichter Leo Vroman (1915-2014)

De map van 14 februari 2004, jaargang 14 nummer 2, die in een oplage van 200 exemplaren verscheen, kan beschouwd worden als een gezamenlijke uitgave van De Zingende Zaag en Het Beschreven Blad. Bevat literaire teksten van Bernlef, Elburg, Ferron, Bastet e.a. gedrukt op de volgende handpersen: de Uitvreter, Avalon Pers, Lojen Deur Pers, Augustijn Pers, Kalamos Pers, Vette Venus Pers, Mercator Pers en Houtpers.

Van het artistieke HBB-lid Michèle Baudet ontvingen wee een exemplaar van het boek *Heimwee, een anatomie van het verlangen naar elder*s; een Haarlems emo-project uit 2004.

Fragment uit *Het Schandaal door Conny Braam.* Utgeverij Augustus. Druk Vette Venus Pers i.s.m. de Augustijn Pers. 2004

In 2006 ontving Hans Rombouts bij zijn 75ste verjaardag een doos met een 40tal felicitatie-druksels, o.a. van de volgende HBB-leden: Marianne Andriessen, Jan Dekker, Peter Hendriks (Condorpers), Dick Jalink (Kalamos Pers), Jan Keijser (Avalon Pers), Willem Kramer (Mercator Pers), Bubb Kuyper (Lojen Deur Pers), Joke Linders, Nop Maas, George Moormann (de Zingende Zaag), Karin Ottenhoff, Debbie Saul, Erik Schots, Cees van Steijnen, Kees Thomassen (de Uitvreter), Wim Vogel, Pauline van Wensveen (Vette Venus Pers)

In 2006 is in herinnering aan André Olgers (21 maart 2005 overleden) op initiatief van Joost Veerkamp en met medewerking van Dorien Hak, Bert Jalink, Joan Eisema, Bubb Kuyper, Arie Lenoir en Ferry Tromp, een doos uitgebracht met allerlei ontwerpen uit de nagelaten collectie Van IJs & Weder Producties, Haarlem,.

Vooromslag boek *André Olgers Alles is altijd al geweest.* IJs & Weder Producties, Haarlem en Uitgeverij De Buitenkant Amsterdam Fotografie: Chris Hoefsmit, Haarlem. 2006.

Achteromslag boek *André Olgers. Alles is altijd al geweest.* 2006

Vooromslag bijdrage Sander Knol. Jaaruitgave HBB, in *Beschreven Bladen,* jaargang 19, nummer 2, 2008.

Aan verscheidene leden is in de loop van de jaren een speciaal nummer of katern gewijd: o.a. Bubb Kuyper, Bert Sliggers, Marianne Andriessen, Erik Schots, Nop Maas, Cees van Steijnen, Peter Hendriks, Jan Schnerr en in 2012 aan Joost Swarte met een omslag gedrukt op de Uitvreter-pers

Album als huldeblijk aan Nop Maas op
gedragen. Het Beschreven Blad, 2009

Twee vriendenboeken voor Nop (Haarlems Dagblad, 20-12-2009)

Vooromslag *Mag ik je voorzichtig op mijn bestaan wijzen. Een vriendenboek voor Nop Maas.* Haarlem, uitgeverij Vogelperspectief, 2009

Vooromslag Joost Swarte editie van Beschreven Bladen, 2012

De laatste jaren weliswaar nog met 30 leden, kwam HBB aan het infuus en is het genootschap dankzij vooral Sak van den Boom en Joke Linders in leven gehouden. Het gegeven dat 6 leden vanwege gevorderde leeftijd dan wel om een andere reden opzegden gaf de doorslag voor het bestuur op 29 september 2022 om het genootschap HBB bij Brinkmann op de Grote Markt te heffen. Nota bene op het adres alwaar een verbitterde Willem Bilderdijk op 18 december 1831 zijn laatste adem uitblies, en Godfried Bomans met enkele vrienden in memorie de zelf benoemde ‘ graaf van Teisterbant’ december 1949 de sociëteit Teisterbant oprichtte, aan welk genootschap van kunstminnenden feitelijk als gevolg van zijn overlijden op 22 december 1971 een einde kwam .

Bijdrage van Maarten Dessing in Jaaruitgave HBB 2019 met als thema *Wonen in Haarlem*

*Brinkmann Passage* door Peter van Zonneveld (Beschreven Bladen, jaargang 16, nummer 8, december 2006) Wageningen, Houtpers

Colofon en vooromslag van *Feuilles Mortes* door Marjoleine de Vos 2022

Dankzij de Kalamos Pers is een toepasselijk vers gedrukt en op 2 december aan de aanwezigen uitgedeeld: ‘Feuilles mortes’, geschreven door Marjoleine de Vos.

22 februari 1998: bezoek van leden van Het Beschreven Blad aan het Spaarnestad Fotoarchief aan het Groot Heiligland in Haarlem. Vooraan gehurkt: gepensioneerd en gepassioneerd foto-archivaris Jan Bomans. Eerste rij v.l.n.r. Jan Keijser, Huib van Krimpen, Flip Mayer, Peter Hendriks, Astrid Hammond, Tessel Andriessen. Eerste rij staande: Leo Vos, Gert Roozendaal (voorzitter NF&GC), Ab van der Steur, Harm Botman, Bert Sliggers, Jan Dekker, Jan Snoep, Erik Schots, Peter Hendriks. Bovenaan: Henk van Galen, Clemens Hoevenaars, Pieter Proost, Cees van Steijnen, Hans Rombouts, Hans Krol en Theo Hopman. [Secretaris Christel van Boheemen ontbrak vanwege een op de Kennemer golfbaan op gelopen beschadigde wervel.]. Cees van Steijnen noteerde in zijn journaal:*‘ (…) Applaus en een dankwoord van Pauline van Wensveen, de organisator achter deze avond, bloemen en een fotoboek voor de spreekster, de kunsthistorica mevrouw Dufour’.*

Vooromslag van feestlied uit 1853 *Hoezee! Voor onze Heeren Enschedé* (Augustijn Pers, 2007)

*Feestlied* Voor onze Heeren Enschedé (1853 – Augustijn |Pers 2007)

Verder een paar HBB-uitgaven, zoals van de leden En Profil in silhouet getekend door Pieter Wetselaar (die ook het HBB-logo ontwierp), 10 jaar Het Beschreven Blad (1993) met wereldwijd ontvangen felicitaties bij het tienjarig jubileum, XXIX & LV, een gedichtenbundel met het mooiste vers van 29 leden, aangevuld met een door speciaal door Leo Vroman in Brooklyn vervaardigde ode: Onder de punt. In 1993 is hij het twintigjarig bestaan een tentoonstelling georganiseerd in de Hoofdwacht. Bij het 25 jarig bestaan verscheen een boek met de vooromslagen van alle tot 2008 verschenen vooromslagen van HBB vanaf jaargang 1, nummer 1, mei 1991. Van de jaarlijkse uitgaven, een idee van wijlen Willem Snitker met in 1988 een eerste Okhuysen-kistje, nadien meestal een doos met gemiddeld 23 tot 30 bijdragen over een bepaald thema, is een overzicht vervaardigd. Een bibliografie met uiteindelijk vele honderden ledenbijdragen is nog niet gerealiseerd.

Een culinair HBB-tuinfeest in het Florapark nabij de Haarlemmerhout

Willem Kramer was docent klassieke talen en Engels op het gymnasium Felisenum in Velsen. In 1981 richtte hij de Mercator Pers waarop talrijke uit de Oudheid overgeleverde teksten zijn gedrukt, maar ook Nederlandse verzenbundels, waaronder van Saul van Messel – na een bundel Priapeeën op de Carlina Pers van C.van Dijk- twee vervolgen erotisch getinte gedichten door Saul van Messel (= dr. Jaap Meijer), in 1987 geïllustreerd door Lex ter Braak

Vooromslag van de voorzijde van het menu bij het jaardiner in het huis van architect Nico Andriessen en echtgenote/ HBB-lid Marianne Andriessen-Canoy. Opgenomen in een map met enkele druksels die betrekking hebben op het Haarlems Dagblad, verzorgd door de Augustijn Pers van oud-journalist van het HD Hans Rombouts. Op mijn exemplaar van de menubrochure tekende Willem Snitker een schets van “Heemsteeds cultuurcentrum”, het bibliotheekgebouw

Voorzijde fotobijlage door Jan Dekker bij Bibliotheeknummer van november 1994 (4)

Vooromslag van de leden van Het Beschreven Blad EN PROFIL, 1995, met silhouetten door Pieter Wetselaar getekend van Marianne Andriessen-Canoy, Jeffrey Bosch, Wim Cerutti, Jan Dekker, Peter Hendriks, Clemens Hoevenaars, Dick Jalink, Jan Keyser, Willem Kramer, Hans Krol, Bubb Kuyper, Arie Lenoir, Joke Linders, Nop Maas, Flip Mayer, Karin Ottenhoff, Pieter Proost, Hans Rombouts, Ewoud Sanders, Erik Schots, Guus Schut, Bert Sliggers, Niek Smaal, Jan Snoep, Ab van der Steur, Cees van Steijnen, Wim Vogel, Dolf de Vries, Pauline van Wensveen, Pieter Wetselaar en tekstbijdragen van o.a. Bert Sliggers, Wim Vogel e.a.

Silhouet van Ab van der Steur (1938 – 2012), in 1983 initiatiefnemer tot oprichting van HBB, en profil door Pieter Wetselaar, 1993.

Voorzijde van jubileumuitgave Tien jaar Het Beschreven Blad HBB. Haarlem, 27 november 1993 bevat enige tientallen felicitaties van bibliofielen all over the world. Onderstaand als voorbeeld een bijdrage uit Izmir (Smyrna), Turkije

De in 2018 op 88-jarige leeftijd in Ankara overleden schrijver Mahmut Makal, die voornamelijk over het dorpsleven in Anatolië schreef.

Vooromslag van XXIX & LV (HBB, 1996, bevat de mooiste of treffendste gedichten van 29 leden van Het Beschreven Blad. Alsmede een vers, dat Leo Vroman componeerde voor het genootschap Mét de uiteindelijke tekst zond hij uit de USA de handgeschreven kladblaadjes mee, waaruit de groei van het gedicht “Onder de Punt” gelezen kan worden. Deze blaadjes zijn door Hans Rombouts in de bundel opgenomen.

Expositie jubilerend Beschreven Blad bij Vereniging Haarlem (Haarlems Dagblad, 3 mei 2003)

Hoofdwacht exposeert uniek drukwerk (Haerlem Nieuwsbrief, mei 2003) Op de foto v.l.n.r. André Olgers, Hans Rombouts, Wim Vogel en Maarten Veen

De tentoonstelling bij het twintigjarig bestaan van Het Beschreven Blad in 2003 leidde tot een nieuw initiatief: de oprichting van *Mooi Marginaal’,* ondergebracht in de Stichting Laurens Janszoon Coster. Een deskundige jury verkoos tweejaarlijks de mooiste op handpersen vervaardigde drukwerken. Bovenstaand de eerste twee catalogi van 2002-2003 (2004) en 2004-2005 (december 2006). In 2012 verscheen de vijfde editie, Na een stilstand heeft een geheel nieuw bestuur in 2017 besloten het initiatief van HBB voort te zetten. In 2018 verscheen *Mooi Marginaal 2012-2018′* en in 2022 de achtste catalogus. Apart hiervan is op 13 april 2012 door Het Beschreven Blad een boekhandelarendebat georganiseerd bij Boekhandel H.de Vries in Haarlem

Voorzijde van het eerste hoofdstuk van de roman *Mijnheer Lichtervelde* door de Vlaming Eugeen Zetterman uit 1848., naar de editie uit 1923. Met een nawoord door Clemens Hoevenaars. In serie InDRUKwekkend door Clemens Hoevenaars en Erik Schots. Drukkerij Gravé (Maarten Veen), 1999.

Bennebroeker Jan Snoep was accountant van beroep en is actief geweest als bestuurder bij zowel HBB als NF &GC. Een liefhebberij was het drukken op zijn Maretak Pers. Hoogtepunt uit zijn kleine oeuvre is een Dagboek…Duitse ervaringen 1944-1945 in Rotterdam, dat in 1999 uitkwam en 57 pagina’s omvat.

Vooromslag van *Het visioen van Edward Bellamy; de gouden eeuwen liggen voor ons en niet achter ons’* door W.M. Ruigrok. Het jaar 2000, bezien vanuit 1887 door Bellamy die internet al in 1887 bedacht. Samenstelling en productie / redactie en coördinatie Peter Hendriks, Gouda. HBB-bijdrage in het lader van de serie inDRUKwekkend. 2000

Eind vorige eeuw en in het eerste decennium van het derde millennium is door HBB een serie InDRUKwekkend verschenen. Bovenstaand de voorzijde van een FeestRede door Jan Blokker, uitgesproken ter gelegenheid van de 75ste verjaardag van Harry Mulisch in 2002, een initiatief van Clemens Hoevenaars en Erik Schots. (Tevens verschenen als Nieuwjaarsuitgave van boekhandel Blokker in Heemstede).

HBB 25 november 2000 op bezoek bij vdBJ Communicatiegroep in ‘Groot Hartenlust’ Bloemendaal. Vooraan v.l.n.r. Wim Cerutti, Wim Vogel, Bubb Kuyper, Jan Keyser. Daarachter: Marianne Andriessen-Canoy, Flip Mayer, Cees van Steijnen, Pauline van Wensveen. Staande: Nop Maas, Willem Kramer, Erik Schots, Jan Dekker, Hans Krol, Sak van den Boom, Jeffrey Bosch, Bert Sliggers, Dick Jalink, Joke Linders, Hans Rombouts en Jan Schnerr. (foto Jan Dekker)

Voorzijde van een in het jaar 2000 in groot formaat uitgegeven Calendarium Het Beschreven Blad waaraan behalve Jan Dekker 8 privé-HBB-drukkers van genootschap meewerkten.

Een van 13 bladen: de maand februari 2000

Bij Querido verscheen van Joke Linders *Doe nooit wat je moeder zegt.* Exclusief voor de HBB-leden in 2000: *Doe nooit wat je professor zeg*t

De Haarlemse liefde voor papier en letters; door Ko van Leeuwen (Haarlems Dagblad, 6 december 2005)

Vervolg van *De Haarlemse liefde voor papier en letters* (Haarlems Dagblad, 6-12-2005)

Vooromslag van 25 jaar grafisch en bibliofiel genootschap Het Beschreven Blad. 2008 Bevat foto’s van de gedrukte omslagen van *Beschreven Bladen* vanaf nummer 1 dat in mei 1992 verscheen tot en met 2008

Colofon van jaaruitgave 2008

Jaaruitgave HBB 1998. Clubdossier Afgevoerd Confidentieel No.28-11-1998. Bevat 28 bijdragen rond het thema verenigingsleven van de leden in verleden en heden. In karde omslagkaft [+ een beschrijving van *De laatste steen* door Hans Rombouts over de sloop van het Triniteits Lyceum met twee stenen in een enveloppe toegevoegd].

Begin december 2004 waren Bert Sliggers en Andrea de Wilde als vertegenwoordigers van Nederland eregasten bij het internationaal bekende Hornbill Festival in Kohima, Nagaland, noordoost India (Northeast Herald, 2-12-2004, Jaaruitgave HBB Reizen 2006)

In *Flarden van reisherinneringen* Jaaruitgave HBB 2009) beschrijf ik enkele ervaringen van mijn reizen als lifter in de jaren zestig van de vorige eeuw door en naar Midden, Zuid- en Oost-Europa (Italië, Griekenland, Oostenrijk, Hongarije, Joegoslavië [Slowenië, Kroatië. Bosnië, Servië, Macedonië], Bulgarije en verder naar Turkije en het Nabije Oosten (Libanon, Syrië, Jordanië, Irak, Egypte). De eerste ‘liftreis’ in 1962 was een leerproces. Aangekomen in Chioggia, bijgenaamd Klein Venetië aan de Adriatische Zee, plaatste ik mijn tas met bagage op een onbewaakte plaats en trof deze na de stad te hebben bezocht niet meer aan. Vandaar naar het politiebureau gegaan, waar de dienstdoende agent mij adviseerde te zeggen dat daarin ook mijn geld zat – wat niet waar was – waarna ik op kosten van de gemeente kost en inwoning kreeg in een plaatselijk hotel. Na een week ging ik informeren bij voornoemd bureau en bleek mijn tas daar gewoon te staan bij de gevonden voorwerppen; – Naar Ljubljana kreeg ik vanaf Villach een lift van de uit Parijs afkomstige kunstschilder Karel Appel; – tussen Belgrado en Zagreb van een minister in Joegoslavië in een Russische Lada, die zijn chauffeur onderweg 2 keer liet stoppen om zijn seksuele driften te verzadigen op jonge (zigeuner)meisjes); – in Sofia bezocht ik de broer van een naar Nederland gevluchte anti-communist, als bibliothecaris Slavische talen werkzaam op de catalogusafdeling bij UB-Amsterdam en werd ik in de Bulgaarse hoofdstad vervolgens door agenten van de Geheime Dienst gevolgd; – In Sofia interviewde ik de directeur van de universiteitsbibliotheek en bij mijn vermelding over een Bulgaarse collega in Amsterdam was zijn resolute antwoord: “we are not interested in him”; vluchtelingen werden namelijk als fascisten beschouwd; – In 1969 maakte ik met een klasgenoot van de Frederik Muller Akademie een reis langs bibliotheken in Europa. Die vriend ontmoette een knappe Bulgaarse met wie hij in Nederland trouwde en een kind kreeg, maar het huwelijk hield uiteindelijk geen stand; – Een In Boekarest werd ik in de gemeentelijke openbare bibliotheek als VIP ontvangen door de directie en het bestuur van de instelling, die vol lof spraken over Nicolae Ceaucescu en diens echtgenote Elena, en in de Nationale Bibliotheek kreeg ik diverse fotoboeken van Roemenië mee; welke instelling tijdens de Roemeense Revolutie in 1989 grotendeels is verwoest; – Buitengewoon goede herinneringen bewaar ik aan een familie Dimitrov in Haskovo, waar ik meermaals logeerde; – In Istanbul -mijn favoriete stad – verloor ik geld als 17-jarige met balletje-balletje/fak-fak in de smerige hoerenwijk tussen Pera en Taksim; – In een hostel werd me in 1964 3.000 dollar aangeboden om vanaf de Amerikaanse vliegbasis in Ankara drugs naar Istanbul over te brengen, maar omdat mij intussen van horen zeggen genoegzaam de omstandigheden van gevangenissen ter plaatse bekend waren liet ik dat aan anderen over; – In Athene kwam ik bij een lift van Thessaloniki naar Athene in de auto van een Amerikaanse hoogleraar in de kunstgeschiedenis in de Griekse hoofdstad aan midden in rellen en demonstraties ten gunste van de linkse politicus Georgios Papandreou die de auto belaagden, waarbij we gelukkig via een cordon door aanhangers van her toenmalig kolonelsregime in bescherming zijn genomen; – in Beiroet zag ik achter ramen dames van een omvang, die ik nadien enkel nog ben tegengekomen in Disney-parken van de Verenigde Staten; – in Syrië werd mijn fotocamera gestolen, ben ik door jongeren die me voor Amerikaan hielden met steentjes bekogeld; – De chauffeur van een bestelauto in reed in Hama een kip dood en omstanders gooiden met stokken, lege flessen e.d. richting onze auto, maar door plankgas te geven konden de boze omstanders worden afgeschud.; – In de Bazaar van Damascus kwam het meermaals voor dat ik door gesluierde vrouwen in mijn dij werd geknepen, maar ik ben er niet achter gekomen wat de reden daarvan is geweest; – In Ankara sliep ik in een jongerenhotel waar ondanks waarschuwingen een Engelse student een gevaarlijke wijk van een geheime sekte die geen politie of buitenlanders zou dulden toch bezocht en niet meer is teruggekeerd; – In Turkije zag ik op weg naar Adana onderweg meerdere ongelukken soms met dodelijke afloop, doch de meeste indruk maakte een ongeval nabij Baalbek, Libanon, waarbij een Arabische sjeik met vrouw en kinderen in een Amerikaanse limousine in een ravijn stortte en bij dat ongeluk niemand overleefde; – Zelf maakte ik een keer mee dat mijn chauffeur als gastarbeider uit Charleroi die in één ruk reed naar zijn familie in Belgrado op de saaie Pioniersweg tussen Zaghreb en Belgrado in slaap viel, en ik hem nog juist op tijd kon wekken en daarmee voorkwam dat hij in een sloot reed; – In Bulgarije kon ik 5.000 mark verdienen door een Duitser – via zijn uit Duitsland overgekomen vriend – te helpen omdat het paspoort door de Bulgaarse autoriteiten was ingenomen als gevolg van een veroorzaakte botsing. Met die vriend maakte ik een treinreis naar Thessaloniki om vandaar na ontvangst van het geboden bedrag me bij het Nederlands consulaat aldaar te kunnen vervoegen, echter voor het zover was trok ik bij nader inzien tijdig terug een moest die Duitser trachten een nieuw ‘slachtoffer’ te vinden; – De jeugdherbergen in Egypte waren soms broeinesten van kakkerlakken en ander ongedierte; – Bij zeer hoge uitzondering mocht ik een ondergrondse fabriek in de woestijn bezoeken waar replica’s van oudheden werden vervaardigd en bovendien certificaten van echtheid meegeleverd;. – Op de boot van Alexandrië naar Piraeus bleken verschillende jongeren een goedkope fles whisky te hebben gekocht, die achteraf bleek gevuld met Nijlwater; – In Jericho vond ik een kommetje van aardewerk waarvan de ouderdom is geschat op minstens 5.000 jaar; – In Bethlehem kreeg ik hooglopende ruzie met een priester van de Syrisch-orthodoxe kerk die na een door mij geplaatste handtekening van bezoek aan de Geboortekerk van Jezus Christus een belachelijk hoog bedrag vroeg en ik hem enkel een klein bedrag wilde geven, waarna de pope het certificaat op de grond smeet (en ik het als als souvenir heb meegenomen); – In de jaren 60 was het nog mogelijk antiquiteiten vanuit Turkije mee te nemen, waarbij het goed uitkwam dat de douane geen verstand had van antieke panelen of manuscripten; – Vijf maal bezocht ik Mustafa Güzelgöz, bibliothecaris in Ürgüp, en daarnaast directeur van een wijnfabriek. Hij werd bekend vanwege zijn zogeheten ‘ezelbibliotheken’: kisten met boeken op ezels waarmee bewoners van 36 dorpen in Capadocië van boeken werden voorzien Later kwamen hiervoor vanuit de Verenigde Staten gedoneerde bestelauto’s in de plaats. Overleden in 2005 is hij wereldwijd de enige bibliothecaris die ik ken met liefst drie standbeelden, in Ürgüp, Nevsehir en Istanbul.

Het eerste bezoek aan Mustafa Güzelgöz in zijn bibliotheekmuseum was in 1963 en het laatste in 2001 (op bovenstaande foto)

Voor de jaaruitgave ‘*Terug naar de natuur*‘ (HBB 2005) verraste B.C.Sliggers de leden met een door hem verworven kistje met een vlindercollectie uit India, aangelegd door R.Niehaus in de periode 1948-1950, bestaande uit 543 verschillende soorten, verdeeld over 1900 exemplaren en geplakt op 650 systeemkaarten. Zelf ontving ik van de altijd gulle Bert een gedroogd exemplaar van mijn sindsdien favoriete vlinder: *de Erionota thrax thrax, L*.

Gekromde geluiden (Bijdrage Jaaruitgave 2006 rond het thema Reizen

Uit de bundel *Gekromde Geluiden,* P.Fermi (Vette Venus Pers, 4 maart 2006)

Voorzijde *De Petomaan* (B.Sliggers) + 3 andere bijdragen in de Jaaruitgave van 2007 gewijd aan het thema WIND

Thema van 2010 was HET WILDE WESTEN. Bovenstaand vooromslag van *Overpeinzingen van een indiaan z*oals beschreven door Jeffrey Bosch en vormgegeven in samenwerking met Rob Visscher van Pont’s + Files Visuele Communicatie.

Boekuitgave in het kader *‘Het wilde Westen; een Haarlemse Familievertelling’*, opgetekend door Kees van Dansik (1943-2006) en samengesteld door Cees van Steijnen. Kenzavril, Dennecy, 2010.

*Het wilde westen en het wilde oosten* door Karin Ottenhoff. Jaaruitgave 2010

Anonieme bijdrage in de HBB-jaaruitgave 2017 met als thema CHAOS (bij een teveel aan boeken)

Vervolg: *de chaos wordt geordend* (HBB 2017)

Met thema’s als gastronomie, glas, black box, reizen, wind, woord in beeld, letters, de zee (water), zomertijd, kunstmatige intelligentie etcetera zijn tussen 1988 en 2016 circa 750 creatieve bijdragen geproduceerd in zo’n 25 jaaruitgaven

Bijdrage van Sak van den Boom in de Jaaruitgave 2019 met als thema *Wonen in Haarlem’.* 2019. In deze beknopte uitgave zijn de huizen getekend en beschreven van Renate Dorresteyn, Willem Bilderdijk, Conrad Busken Huet, Jan Jacob Slauerhoff, Bert Sliggers, Nicolaas Beets, Fréderic Bastet, Midas Dekkers, Harry Mulisch, Godfried Bomans, L.H.Wiener en Pieter Merkman.

Wim Vogel, schrijver, boekhandelaar en HBB’r meen boek van L.H.Wiener in zijn handen vereeuwigd in openbare bibliotheek Plein1 Heemstede

Vooromslag doos jaaruitgave van Het Beschreven Blad in 2020 met als thema MIJN MUSEUM met 28 bijdragen van HBB-leden.

Joost Swarte *Museum* (Bijdrage voor Jaaruitgave HBB 2020) (5)

In 2007 werd aan alle toenmalige leden gevraagd hun mening over Het Beschreven Blad op 1 A-4tje op papier te zetten. Mijn wens was toen dat HET BESCHREVEN BLAD in navolging van DEMOCRIET 80 jaar zou mogen worden. Die wens is niet uitgekomen, wèl hoop ik persoonlijk in 2023 mijn 80ste levensjaar te bereiken.

Van HBB-lid Sander Knol, tevens succesvol uitgever onder de naam Xander van de boekenreeks *De zeven zussen,* ontving ik in 2022, door hem meegebracht van de 32ste *Salone del Libro di Torino,* een bibliofiele uitgave *Tra le pagine – Ritratti di scrittori* met cartoontekeningen in de vorm van boekenleggers van internationaal befaamde letterkundigen zoals Steinbeck, Camus, Sartre, Gide, Céline etc. door de kunstenaar Ezio Bartocci, met tekst door Claudio Piersanti postuum opgedragen aan de Italiaanse uitgever en schrijver Valentino Bompiani (1898-1992)

Bibliofiele cartoonachtige boekenleggers door Ezio Bartocco van de Italiaanse schrijvers v.l.v.r. Cesare Pavese (1908-1950), Alberto Moravia (1907-1990) en Umberto Eco (1932-2016)

===========

Sinds december 2020 is bibliofiele stichting Desiderata, genootschap van Boekenvrienden, succesvol, in het leven geroepen door 3 Tilburgse bibliofielen: Peter IJsenbrant, Martin Hulsenboom en Ed Schilders met enkele prachtvolle publicaties. Door mij evenals door George Moorman van harte aanbevolen!

Logo van de stichting Desiderata

Ewoud Sanders. *Een feestmaal voor arme straatboekhandelaars. Parijs, 1892.* Stichting Desiderata, 2021. Bevat losse ansichtkaart met aquatint van Eugène Louis Véder in diepdruk vervaardigd door Leblanc & Trautmann. Parijs, circa 1925. De locatie is de Quai de Montebello (Collectie Rijksmuseum)

Meest recente boekuitgave van de Stichting Desiderata: Charles Asselineau *De hel van de bibliofiel, 2022.* (5)

==========

NOTEN

(1) Overzicht van overleden leden van genootschap Het Beschreven Blad: Harrie Prenen (20-10-1992), Dolf de Vries (21-11-1996), Pieter Wetselaar (27-11-2000), Huib van Krimpen (2-2-2002), Jan Snoep (12-1-2004), Flip Mayer (11-11-2004), André Olgers( 21-3 -2005), Marianne Andriessen-Canoy (17-4-2008), Ab van der Steur (14-11-2012), Harm Botman (23-12-2012), Hans Rombouts (11-3-2013), Peter Hendriks (16-5-2015), Kees Thomassen (8-12-2015), Willem Snitker (16-12-2015), Astrid Hammond (9-3-2019), Cees van Steijnen (19-12-2021), Leo Vos (20-7-2022).

Leo Vos (1938-2022), drukker van beroep en uit liefhebberij was de eerste jaren van HBB een actief lid, tevens lid van Drukkers in de marge (1983).

Boekhandelaar Dolf de Vries (52) overleden. Necrologie door John Oomkes (Haarlems Dagblad, 22 november 1996)

Grafsteen in de vorm van een boek van de Haarlemse boekhandelaar Dolf de Vries op de Algemene Begraafplaats in Heemstede

Cees van Steijnen (mede-oprichter van ‘Het Beschreven Blad’) voor het raam kijkend in zijn huis *Emerhade* aan de Bloemendaalseweg hoe een calamiteitendienst aan het werk is nadat een verrotte oude kastanjeboom uit 1900 bij een novemberstorm is omgewaaid en tegen het huis gevallen + de eerste alinea van een bijdrage daarover in *Beschreven Bladen*, jaargang 25, nummer 5, 2015.

**(2)** Harry Prenen zei ooit in 1987 dat hij de bijeenkomsten van ‘Het Beschreven Blad’ zo genoeglijk vond vanwege de ruimte die geboden werd om anecdotes te vertellen. Volgens hem was Teisterbant indertijd ook één en al anecdote geweest, en als ze er niet waren werden ze verzonnen Eén van de Teisterbant-leden, de classicus en schrijver Barend Rijdes noteerde in zijn ‘Literair Dagboek op 11 maart 1972: Wat mij opviel waren drie dingen:1e. dat er wel veel, bijna geheel en alleen over Godfried gesproken werd, maar zonder enig spoor van droefheid in de hele vergadering; 2e dat noch Pietsie, noch de dochter van Godfried en Pietsie aanwezig waren; 3e dat Harry [Mulisch] vrijwel alleen en langdurig het woord voerde, het was een gloriedag voor hem. Van niemand anders ging een woord uit ter nagedachtenis van Godfried. Het was dus een gezellige middag. Veel oude bekenden – we waren zo’n 30 – 40 bekenden – en korte gesprekjes van de voor de hand liggende aard (…)’. [Literair Dagboek 1966-1975, uitgave Lenie Peetoom 1988, pagina 66]. Enige tijd heeft nog wel een Nieuw-Teisterbant bestaan, een initiatief van de Haarlemmers Ziggy Klazes en Marc van der Aart, doch dat was onvergelijkbaar met Bomans’ creatie,

De HBB-Jaaruitgaven zijn opgeborgen in twee kistjes, links 1988 en rechts 1991. Van andere jaren in dozen

Eerste van in totaal 18 cassettedozen met ‘Beschreven Bladen’ van 1991 tot 2006 en verder losse uitgaven, tevens gedrukte nieuwjaarswensen e.d. van HBB-leden, merendeels vervaardigd in het atelier van boekbinder en restaurateur Erik Schots te Krommenie

Cees van Steijnen publiceerde een kroniek van het HBB van 19 november 1983 tot 4 november 1993

In 1998 volgde een Journaal van 3 januari 1994 tot en met 29 november 1998

Als bijlage bij *Beschreven Bladen* XIII, nummer 7 is op 9 augustus 2003 in boekvorm verschenen: *100 x Van de Redactie uit het brein van Nop Maas*, vergaard door Cees van Steijnen. (Omslag en tussenladen: Augustijn Pers en Vette Venus Pers, samengevoegd door Erik Schots). Cees van Steijnen interviewde voor *Beschreven Bladen* de meeste leden van de eerste twee decennia (*) Een gesprek met hem is bovendien gepubliceerd door Sak van den Boom. Zelf heb ik voor *Beschreven Bladen* een aantal leden bibliografisch doorgelicht, zoals o.a. Willem Snitker, Cees van Steijnen, Hans Rombouts, Nop Maas, Jeffrey Bosch, Jan Keijser, Willem Kramer, Bubb Kuyper, Erik Schots, Ab van der Steur en Joost Swarte, welke bijdragen veelal op het blog van ilibrariana zijn opgenomen. A.G.van der Steur publiceerde een serie over historische Nederlandse portretprenten uit de collectie van zijn antiquariaat.
Uitgaven van genootschap Het Beschreven Blad zijn zeer beperkt ontsloten en toegankelijk aanwezig in het Noord-Hollands Archief, de Koninklijke Bibliotheek te ‘s-Gravenhage, en de Universiteitsbibliotheek Leiden.

(*) In 1991 verschenen gesprekken van Cees van Steijnen met Bert Veen, Ab van der Steur en Harm Botman; in 1992 met Niek Smaal, Flip Mayer, Erik Schots, Bert Sliggers, Hans Rombouts, Bubb Kuyper en Jan Keijser; in 1993 met Karin Ottenhoff, en Henk van Galen; in 1994 met Wim Vogel, Jan Dekker, Hans Krol, Dick Jalink en Peter Hendriks; in 1995 met Dolf de Vries; in 1996 met Clemens Hoevenaars en Pieter Wetselaar; in 1997 met Wim Cerutti, Pauline van Wensveen, Sak van den Boom en Joke Linders. Interviews met derden: 1992, nummer 1, in gesprek met zijn (tweeling-)broer Bob, januari 1993 met L.H.M.Cornelissen uit Heemstede, die na zijn pensionering enige tijd werkzaam was bij antiquariaat C.Hovingh en Zn. in Haarlem; februari 1993 met mevrouw Hovingh-Okkenburg (echtgenote van wijlen de antiquaar C.Hovingh), augustus 1993 ook met mr. J.W.Groesbeek (oud-rijksarchivaris van Noord-Holland). [In de jaren 1991-1999 zijn 65 nummers van ‘Beschreven Bladen’ uitgekomen met in totaal – zonder bijlagen – 4.119 bladzijden, waarvan 418 bladen zijn beschreven door Cees van Steijnen].

(3) Met als thema ‘tactiliteit’, onder redactie van Marlies Visser en een omslag van Niek Smaal met bijdragen van Nop Maas, Sak van den Boom, Ewoud Sanders, Joke Linders, Sander Knol, Pauline van Wensveen, Michèle Baudet, Hans Oldewarris, Sabien Bosman, Dik van der Meulen, Leontine van den Bos, Jan Schnerr, Arno Koek, Marlies Visser, Karin Ottenhoff, Jeffrey Bosch, Bert Sliggers, Jan Dekker, en een bijzondere bijlage van de laatste gast op 29 september 2022 vervaardigd door Paul van Marissing, de drijvende kracht achter Grafisch Atelier Haarlem.

NOTA BENE De opheffingsvergadering van HBB vond plaats op donderdagavond 19 september 2022 onder voorzitterschap van Sak van den Boom. Omdat secretaris Dik van der Meulen pas later arriveerde zijn de notulen gemaakt door Hans Oldewarris. Aanwezig waren 15 leden (Michèle Baudet, Sak van den Boom, Leontine van den Bos, Jeffrey Bosch, Jan Dekker, Arno Koek, Sander Knol, Hans Krol, Joke Linders, Dik van der Meulen, Hans Oldewarris, Karin Ottenhoff, Niek Smaal, Marlies Visser, Pauline van Wensveen). Negen leden hadden zich vooraf schriftelijk afgemeld. Liefst 6 leden hadden om uiteenlopende redenen hun lidmaatschap opgezegd. Reden voor het bestuur de voorgenomen opheffing aan te kondigen Als één van de belangrijkste reden werd de dramatische terugval gesteld van het aantal (marge)drukkers als gevolg van opzegging vanwege gevorderde leeftijd dan wel overlijden, daaronder Hans Rombouts, Kees Thomassen, Willem Kramer, Sander Pinkse, Jan Snoep, Peter Hendriks, Jan Snoeks, en nu ook Bubb Kuyper en Jan Keijzer Opheffing werd als onvermijdelijk gezien en het staat uiteraard iedereen vrij, in welke vorm dan ook, door te gaan met iets nieuws’. Jan Keijzer dankte schriftelijk voorzitter Sak van den Boom voor het feit dat hij de laatste jaren het genootschap bij elkaar had weten te houden. Achteraf protesteerde 1 niet aanwezig lid tegen de opheffing omdat deze vooraf niet schriftelijk was gecommuniceerd aan alle leden. Michèle Baudet zond op 3 oktober 2002 een afscheidsvers dat hieronder volgt inclusief de allerlaatste punt.

De laatste HBB-bijeenkomst op 19-9-2022 in de bovenzaal van etablissement Brinkmann in Haarlem(foto Michèle Baudet)

De laatste gast Paul van Marissing toont werk van het Grafisch Atelier Haarlem (Michèle Baudet)

Tijdens de laatste rondvraag toont Joke Linders het laatst verschenen boek van Aidan Chambers over het schrijven voor jongeren, door haar vertaald en uitgegeven bij Schaep14 in Bloemendaal. Achter het boek zien we boekadelaar Arno Koek van Boekhandel Blokker in Heemstede (Michèle Baudet)

(4) In de Jaaruitgave 1994 het Bibliotheeknummer, (met op afzonderlijke fotobijlage) zijn de privéboekerijen van de volgende 32 leden beschreven: Marianne Andriessen-Canoy, Jeffrey Bosch, Harm Botman, Wim Cerutti, Jan Dekker, Peter Hendriks, Clemens Hoevenaars, Dick Jalink, Jan Keyser, Willem Kramer, Hans Krol, Bubb Kuyper, Arie Lenoir, Joke Linders, Flip Mayer, Karin Ottenhoff, Pieter Proost, Hans Rombouts, Ewoud Sanders, Erik Schots, Guus Schut, Bert Sliggers, Niek Smaal, Jan Snoep, Ab van der Steur + Theo Hopmans, Cees van Steijnen, Wim Vogel, Dolf de Vries, Pauline van Wensveen, Pieter Wetselaar.

Tijdens een HBB-bijeenkomst op 27 februari in het Hofje van Staats door Willem Snitker getekende schets van Hans Krol, Bubb Kuyper, Harry Prenen, Bert Sliggers en Jan Snoep

(5) Overige bijdragen voor de Jaaruitgave Mijn Museum 2020 zijn van Sak van den Boom, Houtpers, Arie Lenoir, Nop Maas, Bert Sliggers, Leontine van den Bos, Hans Oldewarris, Arno Koek, Joke Linders, Sabien Bosman, Hans Krol, Ewoud Sanders, Alexander Reeuwijk, Dik van der Meulen, Pauline van Wensveen, Vette Venus Pers, Karin Ottenhoff, George Moorman, Wilfred Takken, Marlies Visser, Jan Schnerr, Bubb Kuyper, Sander Knol, Wim Vogel, Jan Dekker en Jan Keijser

Vooromslag met bijdrage door Sak van den Boom met tekst en foto’s die zijn genomen in de volgende musea: Gripsholm Slott Zweden, Kunsthal Rotterdam, Kunstmuseum Den Haag, Louvre Parijs, Museum Voorlinden Wassenaar, Museum of Ice Cream New York, Museum of Selfies Glendale, Museo Marino Marini Florence, Nasir Al-Mulk Mosque Shiraz, National Museum Stockholm, Prins Eugens Waldemarsudde Stockholm, Rijks Museum Amsterdam, Sandgrund Lars Lehrin Museum Karlstad, Stedelijk Museum Amsterdam, Sven Harrys Konstmuseum Guldhuset Stockholm, Van Gogh Museum Amsterdam, Wondr Amsterdam en Youseum Amsterdam.

(5) Eerder verschenen uitgaven van de Stichting Desiderata betreffen: De Bibliomaan (2021) [met bijdragen door Martin Hulsenboom, Ed Schilders en Peter IJsenbrant], Hayward Ho! of Ethiek van de boekensneuper [Hans Heesen & Harry Jansen en met illustraties van Thomas Rowlandson en Charles Williams] (2021); Gerrit Komrij De crisis in de bibliofilie. Met een epiloog door Paul van Capelleveen (2022).

NOTA BENE Van de medewerkers uit de grafische sector die werkzaam waren voor HET BESCHREVEN BLAD worden de volgende personen en hun pers beschreven in het boek ‘Lood en oud ijzer; 15 jaar Drukwerk in de Marge 1975-2000’: Augustijn Pers (Hans Rombouts), Avalon Pers (Jan Keijser), Condorpers (Peter Hendriks), Houtpers (Niek Smaal), Kalamos Pers (D.Jalink), Maretakpers (Jan Snoep), Mercator (Willem Kramer), De Uitvreter (Kees Thomassen). DE meeste komt ook voor in Bibliografie van marginale uitgaven 1981-1994, samengesteld door Marieke van Delft & Kees Thomassen. Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 1996. Expliciet komen in deze uitgave slechts 3 uitgaven in relatie tot HBB voor, te weten: 2715 Johannes de Mediolano. Eten volgens de school van Salerno; vertaald uit het Italiaans: P.Tuinman. Driehuis – Augustijn Pers – 1991 – 10-. , ill. 18x22cm. Oplage van 100 genummerde exemplaren, waarvan XI-XXXVI voor de leden van Het Beschreven Blad. Druktechniek: Boekdruk; 4322 Prenen, Harry. Op heter daad (tek. Pieter Wetselaar) Driehuis, Augustijn Pers, 1990. 16p. 17cm. Jaaruitgave 1990 van Het Beschreven Blad. Oplage van 50 genummerde exemplaren. Druktechniek: Boekdruk – Niet in de handel; 5136 Tien jaar Het Beschreven Blad: HBB / [samengesteld met medewerking van PeterHendriks…et al.] Titelgravure Pieter Wetselaar. Haarlem, Het Beschreven Blad, 1993 43p. 24x17cm. +6 krt + 1 pamflet gebonden in tweelingblad. Uitg. t.g.v.. het tienjarig bestaan van het genootschap Het Beschreven Blad, 1983-1993. –Teksten in verschillende talen met de Nederlandse vertaling, waarvan 35 exx. genummerd I-XXV, voor de leden.

Als bijlage een ontvangen felicitatiekaart uit Marokko

Ontvangen gelukwensen van de Koninklijke Marokkaanse Bibliofiele Vereniging

In de publicatie Het ideale boek; honderd jaar private press in Nederland, 1910=2010. Door: Paul van Capelleveen, Marieke van Delft, Sjoerd van Faassen, Lisa Kuitert, Ellen van Oers, Reinder Strom, Kees Thomasse en Clemens de Wolf. Van Tilt, in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek en Museum Meermannoo Westreenianum, 2010 zin beschrijvingen opgenomen van o.a. de AVALON PERS, p.168; MERCATOR, p.168-169 en DE UITVRETER, p.169-170.

Vooromslag van *Hayward Ho! of Ethiek van de boekensneuper*

Voorzijde van Kerstuitgave van de Stichting Desiderata. Tilburg, 2022 *Het was de avond voor het kerstfeest in de bieb.* Een parodie door Martin Hulsenboom op rijm naar het vermaarde kerstgedicht *A Visit from St.Nicholas ,* geschreven door de Amerikaan Clement Clarke Moore (1779-1863) De afbeelding ‘*Merry Old Santa Claus’* is in 1881 vervaardigd door Thomas Nast (1840-1902)

===========================================================================

2023

Dik van de Meulen – Prins Bernhard – Alexander Reeuwijk (J/P.Teengs)

Voordracht over het nieuwe boek van Dik van der Meulen betreffende prins Bernhard in oorlogstijd bij boekhandel Blokker Heemstede op 14 januari 2022, geïnterviewd door Alexander Reeuwijk en met rechts boekhandelaar Arno Koek (foto J.P.Teengs)

Boven: titelblad van miniatuurboekje *Een bouquetje Bloomers* ontvangen van Clemens Hoevenaars uit Amsterdam [+ vers *Kinderen praten over de dood’* door de jiddische dichteres Rivka Basman. Onder: voorzijde dialoog tussen Ral900 en Pantone 724 met gelukwensen voor 2023van Pauline van Wensveen namens de gehele Vette Venus Pers. Voorts zijn bibliofiele nieuwjaarswensen ontvangen van de volgende oud HBB privépersen: Lojen Deur Pers *Bladspiegel* (gedicht uit 1978 van Arie Visser (1944-1997); *Troost,* briefragment op 19 december 2022 gedrukt op de honderdste geboortedag van Hanny Michaelis, Haarlem, Korenmaat en van de Avalon Pers: N.E.M.Pareau, pseudoniem van professor Herman Jan Scheltema 1906-1981 *Aan de ganzen –* met een persoonlijke wens van Kitty en Jan Keijser, *Moge in 2023 ganzen over een vredig Oekraïne vliegen*.

In Januari 2023 verwierf ik 13 uitgaven van Stichting De Roos via veilingsite Catawiki. O.a. Stichting De Roos. Catalogus 1991-2000; met een beknopte aanvulling 1945-1990. Utrecht, 2002 Met een ten geleide door het bestuur (Chris Leeflang), ‘Het amusement in de typografie, door Harry Sierman, en een toespraak gehouden door Wim Schouten. Voorts o.a. Wenken voor het bezitten van een bibliotheek. In vertaling van G.Naudé. Seconde édition, 1644. Stichting De Roos, 2011. Nummer 151, almede ‘In beperkte oplage; Archief Stichting De Roos 1945-2005, een keuze’. Aangeboden door ‘sneuper’ dacht ik aanvankelijk dat deze publicaties afkomstig waren van de op 9 september 2022 op 89-jarige leeftijd overleden archeoloog, stadshistoricus van Amersfoort en verzamelaar van boeken over boeken J.A. (AYOLT)BRONGERS, auteur van o.a *ABCDarium voor de boekensneuper* . 1989 en *Boekwoorden woordenboek* (2011). [Op 17 november 2022 overleed ook de bekende boekhistoricus professor Piet J.Buynsters, samensteller van de standaardwerken: ‘Geschiedenis van het Nederlandse Antiquariaat (2007), ‘Geschiedenis van de Nederlandse Bibliofilie; boek- en prentverzamelaars’, 2010; en Geschiedenis van antiquariaat en bibliofilie in België (1830-2012), 2013]. Ik vond echter een minieme geschreven vermelding in 1 van de aanwinsten ***‘Juffermans’,*** een verwijzing naar de bekende Utrechtse kunsthandelaar en kunstcriticus Jan Juffermans (1944-2011)].

Citaat uit inleiding van Stichting De Roos, Catalogus 1991-2000 etc. door “De Kloof’ door Hub. Hubben (*1946) , journalist en bibliotheekdocent. Schrijver ook van ‘Boekengek’ (1995) en ‘Laatste Loodjes’ (2007)

Vooromslag van *In beperkte oplage. Archief Stichting De Roos 1945-2005. Een keuze.(door Matthieu Lommen). 2006.*

Achteromslag van *In beperkte oplage. 2006.*

Overige aanwinsten: – Tien jaar ‘De Roos’. Utrecht, Stichting De Roos, 1955.; – Catalogus Stichting De Roos 1956-1960: – Catalogus. Stichting De Roos 1961-1965. Utrecht, 1966; – Catalogus Vijfenentwintig jaar stichting De Roos 1946-1970. Utrecht, 1974; – Catalogus vijfentwintig jaar Stichting Stichting De Roos Utrecht 1971-1975 ; met beknopte aanvulling 1946-1970. Utrecht, 1976; – |Catalogus Stichting De Roos. Utrecht, 1971; – Utrecht 1976-1980. ; met beknopte aanvulling 1946-1975. Utrecht, 1981; – Honderdvijfentwintig Rozen; een vleugje geschiedenis, wat belevenissen en overpeinzingen door Chr. Leeflang bij het verschijnen van de 125e uitgave van de Stichting De Roos. 1983; – Stichting ‘De Roos’ 40 jaar / 1946-1986; catalogus bij de tentoonstelling in het Singer Museum,, Laren N.H. 15 maart y/m 27 april 1986. , Utrecht, 1986; – Catalogus Stichting De Roos. Utrecht 1981-1990. ; met beknopte aanvulling 1946-1980. Utrecht, 1991; -Catalogus 1991-2000 Stichting De Roos; met een beknopte aanvulling 1945-1990. Utrecht, 2002.

NIEUWE UITGAVE: VAN GARRELT VERHOEVEN. IK ZOEK GELUK IN DRUK TE VINDEN. Zutphen, Walburg Pers, 2023