Tags
Zakenman, diplomaat en 26e Heer van Berkenrode
‘ Liever sores in Heemstede of Moksou dan de rust van het Meer van Genève’ (E.H.van Eeghen, in: Elseviers Mgazine, nr.6, 1991)
IN MEMORIAM E.H. VAN EEGHEN (1920-2007)
Op 15 januari 2007 overleed op 86-jarige leeftijd in Interlaken, Zwitserland, de heer Ernst Henri van Eeghen. De begrafenis heeft intussen plaatsgehad in het graf van zijn in 1984 overleden echtgenote op de Algemene Begraafplaats in Heemstede.
E.H. van Eeghen is na het overlijden van zijn kinderloos overleden tante, die weduwe was van Hendrik van Wickevoort Crommelin, door erfenis in 1954 eigenaar geworden van het landgoed Berkenrode. Hij was op dat moment consul in Tanzania (het toenmalige Tanganyika) en is na zijn terugkomst in 1962 op Berkenrode gaan wonen in de eerder verbouwde stallen en koetshuis van de Van Wickevoort Crommelins Dat waren in hun tijd vermaarde paardenliefhebbers (1).
Begrafenis van de heer Samuel Pieter van Eeghen (1853-1934) in Doorn. Nestor van de Amsterdamse kooplieden en oud-voorzitter der Kamer van koophandel. Aan de groeve sprak o.a. mr.L.J.A.Trip, president der Nederlandse Bank. n(De Prins, 1934). S.P.van Eeghen was de vader van Olga Ernstine Henriëtte van Eeghen (1889-1954), die in 1924 trouwde met Aarnout Hendrik van Wickevoort Crommelin en na diens overlijden (1939) hertrouwde met jonkheer Quirijn Johan van Swinderen, o.a. oud-burgemeester van Loosdrecht
Overlijdensbericht van Olga Ernestine Henriëtte van Eeghen. ambachtsvrouwe van Berkenrode van 1939-1954 (Algemeen Handelsblad, 18-2-1954)
Het brede wit gepleisterde herenhuis aan de Herenweg was al vanaf 1933 verhuurd, eerst aan de familie Bomans en na de oorlog kreeg het een andere bestemming als kantoor en atelier van het luxe handschoenenbedrijf Laimböck, tegenwoordig in eigendom van M.J.H.Winnubst.
De overplaats, het ‘overbos’, is door Van Eeghen in 1959 aan de gemeente verkocht en daar is toen acht jaar later verzorgingshuis Het Overbos neergezet.
E.H. van Eeghen stamde uit een oud Amsterdams koopmansgeslacht. Een verre voorvader startte in 1632 een winkel in wol en kleding en diens zoon staat sinds 1662 aan het begin van de nog altijd bestaande handelsfirma.
Handelshuis Van Eeghen in Amsterdam
Ernst Henri van Eeghen werd op 13 april1920 in de hoofdstad geboren en was afstammeling van de in de literatuur als Appie en Ampie bekend staande Van Wickevoort Crommelin in de zesde generatie. In 1942 huwde hij met jonkvrouw Erica Ernestine van Panhuys en enkele jaren na na haar overlijden met mevrouw Jutta Fischer.
Van Eeghen fungeerde 12 jaar als honorair consul van Nederland in Dar-es-Salaam in Tanzania en vervolgens 10 als jaar honorair consul-generaal van dat Afrikaanse land in Nederland.
De enige dochter Erica van in totaal zeven kinderen zag op Berkenrode het levenslicht en daarna zijn hier nog twee zonen geboren.
(1) Oorspronkelijk omstreeks 1845 gebouwd naar een ontwerp van architect H.H.Dansdorp (1788-1873), bouwer ook van o.a. de St. Josephkerk in Haarlem.
Berkenrode
De oorsprong van het buiten gaat terug tot graaf Floris de Vijfde die het op Sinterklaasavond 1284 Berkenrode in leen gaf aan zijn knaap [= nog niet tot ridder geslagen] Jan van Haerlem. Van de oude burcht die op Berkenrode stond resten thans slechts de fundamenten vlak onder de waterspiegel in de grote vijver.
Sinds Jan van Haerlem, stamvader van de Van Berkenrode’s, wordt Van Eeghen gerekend als de 26ste ambachtsheer van Berkenrode, ook al heeft deze functie sinds de Franse Tijd geen betekenis meer en werd de gemeente Berkenrode in 1857 bij Heemstede gevoegd.
Monumentaal toegangshek naar landgoed Berkenrode
In 1956 hadden opgravingen plaats naar de restanten van het vroegere slot en de vondsten zijn vervolgens aan een museum geschonken, maar een enkele slingerkogel bleef ter plaatse bewaard.
(Kees de Raadt, 19 juli 1993)
‘Berkenrode-overleg’
E.H. van Eeghen, telg uit een doopsgezind geslacht, was na de dood van zijn broer vanaf 1962 directeur van de Belegging en Handel maatschappij Van Eeghen en is intussen opgevolgd door een zoon als veertiende firmant sinds de zeventiende eeuw.
Met andere bekende handels- en bankiershuizen was het pand gelegen in de zogeheten Gouden Bocht van de Herengracht met op nummer 256 de familie Van Lennep-de Neufville (zijdelakenfabrikeurs), 266: bankiershuis Clifford in de 18e eeuw, 272: Van Eeghen, en 274: bankiershuis Teixeira de Mattos in de 19e eeuw. Personen uit deze koopliedenfamilies zijn via buitenplaatsen op de een of andere wijze met Heemstede verbonden geweest, respectievelijk Meer en Berg, de Hartekamp, Berkenrode en Hertenduin. Tegenwoordig is de hoofdvestiging van Van Eeghen International bv gevestigd op Herengracht 462 en worden allerlei producten van vruchten tot chemicaliën verhandeld in ongeveer 60 landen.
Gezegd wordt dat het handelshuis Van Eeghen vrijwel nimmer een winst hoger dan 10 tot 15% bedong, want dat vond hij ongepast en beschouwde hij als woekerwinst. Hij leidde een zuinig maar tegelijkertijd ook kleurrijk leven en gold als een onkreukbaar persoon. In het laatste oorlogsjaar sloot hij zich aan bij de Canadese bevrijders, vocht in Indië, stimuleerde de zending en het missiewerk op Nieuw-Guinea, pleitte voor de vrijlating van Christelijke dissidenten in Russische gevangenissen en handelde in Afrika. Begin jaren 80 van de vorige eeuw is op zijn initiatief het zogeheten ‘Berkenrode-overleg’ geboren, waarbij tijdens de Koude oorlog op het gebied van oorlog en vrede, informeel overleg plaatsvond tussen Nederlandse zakenlieden, maar ook bijv. oud-minister van Defensie Henk Vredeling en polemoloog Hylke Tromp. Voorts met Russische deskundigen, waaronder maarschalk Semion Ivanov en generaal Radomir Bogdanov. In 1981 maakte hij met o.a. Frinking, De Vries en Neumann deel uit van een parlementaire defensiedelegatie die in Moskou gesprekken voerde over veiligheidszaken met de Russische minister van Algemene Zaken Tolstikov. Uit onverdachte (Russische) bron wist hij ooit te melden dat de Sovjets twintig SS-20 raketten op Nederland hadden gericht, waarop Van Kooten en De Bie prompt de term ‘doemdenken’ introduceerden.
Woonhuis – tot villa verbouwde stal – op het het landgoed Berkenrode
Al sinds de zestiende eeuw reisden Nederlandse kooplieden en diplomaten naar Rusland. Nicolaas Witsen, koopman te Amsterdam, ging in de Gouden Eeuw E.H.van Eeghen voor. Het levensmotto van de heer Van Eeghen was “Een christen moet aan de vrede werken.” Overlegd werd toen over de militaire en economische betrekkingen tussen Oost en West. Voor de periode 1980-1986 zijn vele persoonlijke ontboezemingen van Willem Oltmans vastgelegd in diens boek ‘Zaken doen’ (1986). Hij was binnen het CDA lid van de werkgroep Christen-Radicalen en internationaal van de Conference of European Churches in Genève en smokkelde niet zonder gevaar koffers vol bijbels naar Moskou en Leningrad. In 1991 nam hij het initiatief tot de ‘Stichting Voedselhulp aan Russen’, wat niet in goede aarde viel bij IKV-secretaris Mient-Jan Faber, die het risico groot achtte dat de hulpgoederen bij de KGB en het Sovjetleger terecht zouden kunnen komen. Meer recent heeft Van Eeghen zich ook nog beziggehouden met het streven naar betere contacten tussen joden en arabieren, en in die hoedanigheid ontmoette hij president Arafat.
Illustere gasten
Ontvangst president Nyerere op Berkenrode (De Tijd de Maasbode, 26-4-1965)
De Afrikaanse leider Nyerere logeerde op Berkenrode, waar Van Eeghen na zijn loopbaan in het bedrijfsleven enkele honderden Barnevelder kippen en varkens hield. Tot de talrijke bezoekers behoorde ook prins Bernhard. De Amerikaanse presidentsvrouw Rosalyn Carter en de echtgenote Anne-Anymone van de Franse president Valérie Giscard d’Estaing logeerden op het landgoed. De heer Aart Buiter, die aan aantal jaren in een bungalow op het landgoed woonde, herinnert zich dat bij het joggen binnen de afrastering de aanwezige lijfwachten moeite hadden beide dames bij te houden. Ook de Russische wereldkampioen schaken Anatoli Karpov was een geziene gast en hield van vissen in de vijver om tot rust te komen.
Deel uit artikel in de Telegraaf van 27 maart 1985
E.H.van Eeghen op Berkenrode in overleg met de Russische diplomaat Zagladin, 12-2-1990, over voedsel-leveranties aan de Russen
(de Telegraaf van 31-12-1985)
In 1990 inititieerde Van Eegen een particulier intitiatief voor voedsel- en medicijnenhulp aan de Russen. Ondanks wrevel bij de meeste nationale hulporganisaties bracht een VARA-televisieactie 24,3 miljoen gulden op, welk bedrag begin 1991 ongezet in voedselpaketten aan behoeftige Russen is uitgedeeld (Persbericht 4-12-1990)
(Haarlems Dagblad, 14 december 1990)
(Haarlems Dagblad, 21 december 1990)
Onvermoeibaar en eenvoudig
Van Eeghen was een harde werker en altijd duidelijk in zijn opvattingen. Ondanks zijn status bleef hij gewoon en zonder kapsones. Toen we in 2002 een boekuitgave schreven over het historisch landgoed Berkenrode stond hij weliswaar een interview toe, maar een portretfoto vond hij niet nodig. Regelmatig zag ik hem in het verleden op de Binnenweg boodschappen doen, niet in een limousine maar een eenvoudig autootje.
Het archief van Berkenrode schonk de heer E.H. van Eeghen aan de gemeente Heemstede, intussen overgebracht naar het Noord-Hollands Archief in Haarlem. Verscheidene malen was hij gastheer voor leden van de Vereniging Oud Heemstede-Bennebroek, wanneer oud-voorzitter Gerard Schuitemaker op het particuliere landgoed excursies leidde.
Raadsstukken Heemstede, 23 februari 1956
Het landgoed Berkenrode is ondergebracht in een beheersstichting, waarin de zeven kinderen zitting hebben. De hoop is gewettigd dat Berkenrode, sinds jaren als parkbeheerder bestierd door Johan Buiter, in de toekomst behouden blijft en aldus een historie van meer dan zeven eeuwen kan voortzetten.
Hans Krol
Paul Witteman interviewt Ernst van Eeghen in Achter het nieuws over de economische situatie van de Sowjet-Unie in 1990
Nota Bene. Een interview met Ernst Henri van Eeghen is gepubliceerd in het boek: Berkenrode Heerlijkheid Landgoed en Huis; samengesteld door Hans Krol en Ted van Turnhout. 2002, blz. 49-53.
Journalist Har Wolthuis interviewde Ruslandkenner Van Eeghen voor de Heemsteder, gepubliceerd in de krant van 23 augustus 1981. Van Eeghen sprak toen over een gouden trio: Jeltsin, Gorbatsjov en Shevernadze.
De heer Ernst van Eeghen in de tuin van zijn huis op Berkenrode (foto Har Wolthuis)
Uit een artikel van Wim Wenekes in NRC-Handelsblad van 18-5-1989 onder de titel: ‘Een koopman in knoflook, uien en bijbels
Van Eeghen. Uit: Haarlems Dagblad van 23 februari 1987.
Een kantoor is Moskou is niet meer voldoende (NRC Handelsblad, 24-12-1991)
vervolg uit NRC-Handelsblad, 14-12-1991
Artikel over Ernst van Eeghen, uit de Koerier Kombinatie van 27 augustus 1997
E.H.van Eeghen, de krant lezende (Spaarnestad Fotoarchief)
Overlijdensbericht Ernst Henri van Eeghen 15 januari 2007 (Haarlems Dagblad)
Haagse Post publiceerde in het nummer van 9 november 1985 een uitvoerig artikel van Daan Dijksmanen Gijs van Weastelakenover ‘Zaken doen in het Kremlin; , een interview met Van Eeghen. (Aanwezig in Heemstede-collectie van het Noord-Hollands Archief).
Twee citaten van E.H.van Eeghen + 1 van dr.Voorhoeven en 1 van Mient-Jan Faber
‘Ik heb gezegd: 378, ’t kan best. Je neemt in feite geen risicio zei ik, the security of the Soviet Union is not at stake’. (E.H.v.E.)
‘Arbatov is een echte man van vrede. Dat heb ik zo duidelijk kunnen merken, en hij steekt zijn nek er ook voor uit (E.H.v.E.)
Voorhoeve: ‘Wat me bij Van Eeghen zo opvalt is dat hij zo weinig kritisch staat tegenover wat hem in Moskou wordt vertelt’.
J.M.Faber: ‘Hij heeft een hoop klaar gemaakt, meer dan welke diplomaat of politicus ook inzake het 1 juni ’84 besluit’.
In Heerlijkheden, zomer 2018, nummer 177 is een artikel opgenomen van Marc de Bruijn over ‘Ernst van Eeghen, p.11-15.
Librariana 