Twee dagen achtereen de Haarlemse stadsbibliotheek positief voorpaginanieuws n het Haarlems Dagbla
Op woensdag 10 mei 2023 een uitvoerig artikel in het Haarlems Dagblad, regio 3: ‘Bibliotheek Centrum – deels virtueel gemeentelijk monument – duurzaam verbouwd. Nooit meer puffen in de bieb’, Een dag later op donderdag 11 mei een paginagroot artikel in het Haarlems Dagblad, regio 3: ‘Tieners lopende deuren van de studiezalen plat. In examentijdtopdrukte in Haarlemse bieb’.
Lofdicht op boeken van de Stadsbibliotheek Haarlem door George Moormann
In 1596 is het geboortejaar van de Libry ofwel stadsbibliotheek van Haarlem en in de begintijd is voornamelijk het bezit van (opgeheven) kloosterboekerijen naar de toen nieuwe bibliotheek gegaan. In 1625 volgde de volledige boekencollectie van de Commanderij van St. Jan. Het oudste bezit dat na meer dan vier eeuwen resteert is intussen door dr. Gerard Jaspers onderzocht en in 2 boekwerken samengevat: 1) De zestiende eeuw in de stadsbibliotheek Haarlem. 1997, 2) De blokboeken en incubabelen in Haarlems Libry. 1998.
In de loop van de eeuwen zijn talrijke gedichten aan de bibliotheek gewijd. Het oudste is van kronikeur Samuel Amzing die in zijn boek over Haarlem het volgende schreef:
“En sulk geneygd gemoed ter konst van onse Heren
Kan ook seer duydelijck en overvloedig leren
Ons Stedes Libarij, en rijke Boeken-kas,
Die daeglijkx meerder word door merkelijk gewas,
En dat op haer meer acht en opsicht sij genomen
En dat daer meer en meer de nutste boeken komen
En datze rijcklijk sij van alles opgetast
So word op haer van twee gedurig wel gepast.”
[Die eerste opzichters van de bibliotheek waren Henricus Geesteranus en Nikolaes van Krabbenmorsch].
Na het Haarlems Beleg vervielen in 1577 de Haarlemse kloosters met hun bezit aan de stad. Daarmee ontving Haarlem een omvangrijke collectie boeken uit de kloosterbibliotheken. Toen is besloten de oude librije van het predikherenklooster, achter het stadhuis, in te richten tot stadsbibliotheek, gesticht in 1596. In 1708 verhuisde de bibliotheek naar de zolder van het Prinsenhof.
In 1946, bij het 350-jarig bestaan van de bibliotheek verwoorddde Guda Ratelband haar herinneringen aan de leeszaal, het jaar daarop gepubliceerd in een gedenkgeschrift. Nog ouder dan de 317 jaar jonge bibliotheek is het gebouw van de Stadsdoelen ofwel Kloverniersdoelen aan de Gasthuisstraat, naar welke locatie de bibliotheek vanuit het Prinsenhof, tussen stadhuis en stedelijk gymnasium, 37 jaar geleden verhuisde.
Het Prinsenhof Haarlem op een prent uit 1720 door A.Rademaker
Prentje van de entree van de stadsbibliotheek Haarlem aan het Prinsenhof
Exlibris van de stadsbibliotheek Haarlem dat midden 19de eeuw in gebruik was.
Portret van Adriaan van der Willigen (geb. Rotterdam in 1761 en overleden te Haarlem in 1841), getekend door J.E.Marcus in april 1815. Hij was o.a. drossaard van Tilburg van 1795-1802. van Tilburg. Een belezen man met een grote privébibliotheek en lid van het in 1179 opgerichte leesgezelschap, schrijver van o.a. toneelstukken. In 1841 liet hij zijn collectie boeken over toneel en van dichters na aan de stadsbibliotheek van Haarlem.
Adriaen van der Willigen geportretteerd door Wybrand Hendriks (uit: Tilburg, stad met een levend verleden, 2001)
Adriaan van der Willigen as in Haarlem lid van het Democritisch gezelschap DEMOCRIET. Onderstaand een tekening en beschrijving uit: De verborgen wereld van Democriet; een kolderiek en dichtlievend genootschap te Haarlem 178901869. Redactie: Bert Sliggers. Schuyt & Co, 1995.
Adriaan van der Willigen, door P.Langendijk
Uit: De verborgen wereld van Democriet’, pagina 153.
Leeszaal van de stadsbibliotheek Haarlem aan het Prinsenhof. Tekening uit stads-editie van Oprechte Haarlemsche Courant van maandag 14 oktober 1901.
Geschiedenis stadsbibliotheek Haarlem (1901)
Vervolg stadsbibliotheek
Slot stadsbibliotheek Haarlem (1901)
Tekening van de Boekenzaal op het Prinsenhof Haarlem. Tekening uit Oprechte Haarlemsche Courant van 14 oktober 1901.
De stadsbibliotheek Haarlem opgericht in 1596 was vanouds aan het Prinsenhof nabij raadhuis en gymnasium gehuisvest. In 1921 tevens openbare leeszaal is de bibliotheek in 1974 verhuisd naar het Doelenplein. Foto uit begin 1900 van het Prinsenhof. (NHA)
Entree van stadsbibliotheek in het Prinsenhof op een foto uit 1905.
Het Leesmuseum van Haarlem op het Prinsenhof, gevestigd in wat nu de antichambre heet, gezien naar het noordoosten. Foto uit circa 1900. Deze en volgende foto’s uit: W.G.M.Cerutti, ‘Het stadshuis van Haarlem; Hart van de stad’, 2001.
Band van ‘Catalogus Librorum Bibliothecae Harlemianae’. Haarlem, W.van Kessel, 1716.
Catalogus Bibliothecae Publicae Haarlemensis 1848.
Voorbeeld van 1 van de talrijke in de 20e eeuw verschenen gestencilde catalogi, in dit geval van Franse, Duitse en Engelse romans der R.K.openbare leeszaal en bibliotheken Haarlem
Pagina uit het reserveringsregister van het Leesmuseum Haarlem (Noord-Hollands Archief)
Opheffing Leesmuseum Haarlem (Maandblad voor Bibliotheekwezen, 1914, pagina 31)
intermezzo: VINCENTIUSBIBLIOTHEKEN IN HAARLEM
Ook de nutsbibliotheek als eerste in ons land in 1794 door Jan van Nieuwenhuizen gesticht was aanvankelijk in het stadhuis gevestigd. De r.k. St. Vincentiusbibliotheek (bovenstaande foto) was evenals de kokerij aan de Nieuwe Groenmarkt gehuisvest.
Uit: Liefdewerk in het hart van Haarlem, 2011
‘Tijdens de crisistijd is het liefdewerk van de bibliotheken der St.Vincentiusvereniging in de taal van die dagen “de geestelijke spijskokerij” genoemd. De getallen zijn bescheidener dan haar stoffelijke zuster. Ter verontschuldiging wordt aangegeven dat de geestelijke maag veel spoediger aan overlading lijdt en dat men, waar het geestelijk voedsel betreft, niet tellen moet, maar wegen. Toch ging er in 1938 ruim 75.000 keer een boek uit de rekken (…). Na de Tweede Wereldoorlog is geprobeerd de bestaande activiteiten weer op de rails te krijgen. De bibliotheken die in de oorlog zwaar hadden geleden door papiergebrek en het door de bezetter verbieden van bepaalde boeken, werden weer opgetuigd. Maar ook deed hier de nieuwe tijd voelen, want eind jaren vijftig kwam de klad in het aantal uitgeleende boeken. De komst van televisie, meer aandacht voor sport en spel, de barsten in de verzuiling waardoor openbare bibliotheken in antrekkingskracht wonnen, zijn als oorzaken te noemen. De 6000 boeken van de Vincentius hadden hun aantrekkingkracht verloren. In 1975 ging de eerste bibiotheek dicht, in 1978 volgden drie andere en in 1980 is ook de bibliotheek aan de Nieuwe Groenmarkt gesloten. Na het opheffen van de bibliotheken hebben de boeken nog jaren in de kelder van het restaurant gelegen en vervolgen nog enige tijd gediend als “ankleding” van de eetzaal teneinde deze een warme en huiselijke uitstraling te even’.
advertentie voor de Sint Vincentiusbibliotheek in de Hagestaat 49 Haarlem
reclame voor vijf katholieke bibliothekenvan Vincentius (uit: Vincentius 150 jaar vrijwilligerswerk Haarlem (De Vrieseborch, 2000)
Affiche van de St. Vincentiusbibliotheken uit 1934
================
De hal van de stadsbibliotheek op de verdieping van het Prinsenhof, gezien naar het westen. Links van de gang de bibliotheekkamer en rechts de leeszaal. (Wim Cerutti, Het stadhuis van Haarlem).
Leeszaal van de stadsbibliotheek, gezien naar het noorden. De leeszaal was hier gevestigd van 1876 tot 1917. Foto uit omstreeks 1900. (W.M.G. Cerutti)
Personeel van stadsbibliotheek Haarlem in 1925 (NHA)
Boekenmagazijn van de stadsbibliotheek, ziende naar het noorden. Eerder was hier de leeszaal. Foto uit circa 1957 (W.M.G.Cerutti)
Gang in de stadsbibliotheek tussen de bibliotheekkamer en de leeszaal, gezien naar het westen. Foto uit circa 1955.
De lees- en studiezaal van de stadsbibliotheek aan het Prinsenhof in 1958 (Monumentenzorg Haarlem)
De Prinsenkamer, in gebruik las krantenzaal. Foto uit circa 1922
Kamer van de directeur van de stadsbibliotheek Haarlem. Foto uit circa 1972.
De vernieuwde leeszaal van de stadsbibliotheek in de voormalige Kleine Museumzaal van het Prinsenhof, gezien naar het zuidwesten. Het meubilair was van de Haarlemse meubelmaker J.H.van Zutphen. Foto uit circa 1925
7 juli 1930 opening van het bibliotheekfiliaal Te Zaanen. Commissie van Toezicht en medewerkers van de Stadsbibliotheek. Zittend eerste rij v.l.n.r.: Commissie van Toezicht professor van Schelven, F.Keerwolf mej.J.M.C.Berdenis van Berlekom, dr,. Sterck, wethouder Roodenburg. Zittend twederij: mevrouw M.M.Maarschalk-Komin (gemeenteraad). Staande: Jos van de Velde (directeur R.K.bibliotheek), Van Puffelen (bewaarder). H.E.Knappert (gemeentearchivaris), W.S.Meijers (*), J.Vissers (gemeenteraad), H. Bres (*), achter W.G.Diemer (hoofd filiaal), F.Keerwolf Jr. (*), F.H.Benraadt (*), W.A.J.v.d.Kamp (gemeenteraad), mej. J.A.Veltman (*), mej. D.Haentjes )*), A.Bruggemans, mej.C.P.Duyns (*), J.V.Munsterman (opzichter openbare werken), J.D.Rutgers van der Loeff (directeur stadsbibliotheek), mej. G.Ratelband (*), mevrouw Sterck, achter mevrouw de Braal, M.de Braal (gemeenteraad), A.J.de Bordes (waarn. directeur openbare werken). (*) = werkzaam inde bibliotheek
Kort na de bevrijding in mei 1945 genomen foto van het personeel van de stadsbibliotheek Haarlem. In het midden staande directeur P.V.de Wit.
Hetzelfde vertrek van de leeszaal in 1958.
De vroegere stadsbibliothecarissen van Haarlem, resp. ds. A,de Vries (1821-1861), mr. H.Gerlings (1862-1874), mr.A.J.Enschedé (1874-1895), J.W.Enschedé (1896-1902), drs. J.D.Rutgers van der Loeff (1902-1934)
Fotoportret van Abraham de Vries (1773-1862). Hij was Doopsgezind leraar te Nijmegen, Leiden en Haarlem (1803), waar hij tevens bibliothecaris van de stadsbibliotheek werd. Uit: S.L.Verheus, Naarstig en vroom: Doopsgezinden in Haarlem 1530-1930. Haarlem, 1993.
Portret van Abraham de Vries; door Jan Kieft, circa 1850
ex libris stadsbibliotheek Haarlem, met wapen van de stad. Omstreeks 1850 in gebruik geweest
Voormalige ‘krijgsraadkamer’, tegenwoordig in gebruik als vergaderzaal van Stadsbibliotheek Haarlem in Doelengebouw met portret van Abraham de Vries
carte-de-viste Mr. Herman Gerlings, advocaat, burgemeester van Schoten, stadsbibliothecaris Haarlem van 1862-1874 (RKD)
Herman Gerlings (1816-1888) was notaris, procureur bij de rechtbank, van 1850 tot 1853 burgemeester van Schoten en vanaf 1862 tot 1874 hoofdbibliothecaris van de stadsbibliotheek Haarlem (Expositie Oud Schoten in openbare bibliotheek Planetenlaan Haarlem februari 2020)
Mr. A.J.Enschedé (1829-1896), stadsbibliothecaris en -archivaris 1874-1896
Portret van Jan Wiillem Enschede (1865-1926), archivaris en bibliothecaris te Haarlem; tevens musicoloog (foto Iconografisch Bureau)
J.W.Enschedé achter de piano in zijn privébibliotheek. Illustratie uit vooromslag van een in 2001 uitgegeven biografie van 100 pagina’s door A.G.van der Steur. In 1926 is bij Van Stockum de collectie penningen van J.W.Enschedé geveild en in 1927 zijn uitgebreide boekerij, bestaande uit circa 3.000 nummers: ‘Bibliothèque de feu M-J.E.Enschedé, ancien bibliothecaire de la Bibliothèque Communale de Harlem’.
Op 19 maart 1896 overleed de bibliothecaris mr.A.J.Enschede en op 27 mei 1896 werd de amanuensis J.W.Enschedé tot zijn opvolger benoemd. De functie van adjunct-bibliothecaris werd vervallen verklaard en Gonnet werd benoemd tot gemeentearchivaris. Naast Enschede zou E.C.van Son, als amanuenis, werkzaam zijn op de bibliotheek. Deze vertrok reeds in 1898 maar werd in 1899 opgevolgd door W.P.J.Overmeer. In 1899 is er naast een nieuwe amanuensis in de persoon van W.P.J.Overmeer, ook een klerk: F.H.Benraadt benoemd. Op 1 juni 1902 trad J.W.Enschedé af als stadsbibliothecaris, opgevolgd door J.D.Rutgers van der Loeff. Reden van zijn plotse vertrek was een nieuwe bepaling van de gemeente Haarlem dat een ambtenaar verlicht was binnen de eigen gemeente wonen, waaraan hij niet kon voldoen vanwege zijn eerdere verhuizing naar de Zijlweg in Overveen. De werkelijke reden was feitelijk dat de heer Enschede “leed aan heftige driftbuien, naar zijn zeggen veroorzaakt door zonlicht, waardoor hij met ettelijke bibliotheekbezoekers op de vuist gegaan was.” J.E.Enschedé verhuisde naar Amsterdam waar hij van 1904 tot zijn overlijden woonde in het huis Herengracht 68. O.a. van 1921 tot 1924 werkte hij als conservator bij de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. Vele jaren heeft hij gewerkt aan een kaartsysteem op de namen van uitgevers/drukkers en daarbinnen chronologisch. Bij zijn dood bezat hij 48 dozen met fiches. Dit zogeheten ‘apparaat Enschedé’ is in 1933 gekocht door de Vereniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels en bevindt zich tegenwoordig bij Bijzondere Collecties van de UB.
Portret van Jan Willem Enschede uit ‘Op de Hoogte’ van maart 1926
Stadsbibliothecaris P.V.de Wit vervulde deze functie van 1934 tot 1959. Portret van Antoon Molkenboer in bibliotheek Heemstede
Bij het afscheid van P.V. de Wit als directeur van de openbare leeszaal en bibliotheek in Laren-Blaricum, november 1934, ontving hij een boek met 20 cartoontekeningen door illustrator Willem van Schaik. De laatste tekening geeft het welkom voor als directeur van de Haarlemse bibliotheek
Uit een rede van Godfried Bomans ter opening van de Muzikale Soiree in de Haarlemse vleeshal, zaterdag 23 september 1950; ‘Over het ontstaan, de wording en de verdere geschiedenis der Haarlemse Vleeshal is, naar mij gebleken is, minder geschreven dat bij zulk een eminent gebouw veerwacht mag worden. Door de vriendelijkheid van den heer De Wit, directeur onzer Stadsbibliotheek en van de Directie der Koninklijke Bibliotheek te Den Haag, ben ik het een en ander te weten gekomen, dat U niet weet. Ook de beroemde bibliotheek van het British Museum en de Parijse Sorbonne heb ik aangeschreven, doch zij wisten over dit onderwerp niets te vermelden, wat mij tegenvalt. Ik deel U de wetenschap, die ik aldus vergaarde. met enige aarzeling, ja, tegenzin, mede. Want tot op dit ogenblik mocht ik mij beschouwen als de enige in Haarlem, die het fijne van de Vleeshal afwist; als ik nu dadelijk die kennis aan U hebt medegedeeld, zink ik weer terug in de onbeduidendheid van voorheen (…)’.
Portret van C(ees) van Dijk (1925-2019), directeur Stadsbibliotheek van 1959-1985 (tekening door Pieter Wetselaar, uit: Werk van Pieter Wetselaar’ door R.E.O.Ekkart, Walburg Pers, 1988, p. 69)
Overlijdensbericht Cornelis (Cees) van Dijk, overleden 11 juli 2019
Rechts achter het inlichtingenbureau zien we de heer A.P.J. Overmeer, bibliothecaris-amanuensis van de stadsbibliotheek. Hij deed veel onderzoek en publiceerde tientallen uitgaven over de geschiedenis van Haarlem. De foto dateert uit 1921 (NHA)
De Bibliotheek te Haarlem. Uit: Oprechte Haarlemsche Courant, 14 october 1901
De Boekenzaal van de gemeente-bibliotheek Haarlem. Tekening door P.van Looy. In: Oprechte Haarlemsche Courant, 14-1-1901
Het personeel van de stadsbibliotheek in 1947. De tweede rij, vijfde van links zit directeur P.V.de Wit Het personeel van de stadsbibliotheek in 1947. De tweede rij, vijfde van links zit directeur P.V.de Wit
Leden Raad van Toezicht, personeelsleden en vroegere assistenten stadsbibliotheek (P.V.de Wit, gedenkuitgave 1947) De Joodse Reina van Dijk (in 1915 geboren in Rotterdam), dochter van de directeur der openbare bibliotheek in Leeuwarden Jacques van Dijk, overleefde de Tweede Wereldoorlog niet. Zij was werkzaam als hulp van mej. C.M. (Do) Reeser bij het catalogiseren van bladmuziek. Eind september moest zij ontslag nemen. Op 30 september 1942 is zij met haar vader, twee broers en een tweelingzus vermoord in Auschwitz. In een naoorlogse publicatie waarin de tijdens de WOII omgekomen bibliotheekmedewerkers door G.A.van Riemsdijk zijn herdacht bleef zij helaas onvermeld.
Oud-leerlingen van de stadsbibliotheek Haarlem die hun diploma behaalden. (Uit: P.V.de Wit, gedenkuitgave 1947).
De zeldzame eerste gedrukte catalogus van de stadsbibliotheek Haarlem dateert uit 1716 en wordt bij Forum Rare Books (Hesselink) in 2024 aangeboden voor 6.000 euro.
Vooromslag van een door P.V.de Wit geschreven geschiedenis van 350 jaar stadsbibliotheek Haarlem, verschenen in 1947. Met een gelegenheidsvers van Guda Ratelband.
Formeel is de in 1596 gestichte stadslibrije pas in 1922 een openbare leeszaal en bibliotheek geworden. Drs. Wim Cerutti schrijft daarover in zijn voorlopige uitgave ‘Van kloosterlibrije tot stadsbibliotheek‘het volgende:
Wim Cerutti: Openbare leeszaal, 1922, pagina 23Vervolg openbare leeszaal 1922, pagina 24
Het communistisch blad ‘De Tribune’ werd uit de leeszaal blijvend verbannen'(Nieuwe Haarlemsche Courant, 10 februari 1931)
‘Tribune’-cartoon door Willem van Schaik
Reclameplaat verschenen bij het 350 jarig bestaan van de Stadsbibliotheek Haarlem in 1947
Groot was de interesse bij de opening op 18 januari 1947 van de jubileumtentoonstelling in 1947 ter gelegenheid van 350 jaar stadsbibliotheek en 25 jaar openbare leeszaal Haarlem. (NHA)
Entree van de stadsbibliotheek Haarlem aan het Prinsenhof op een foto uit 1912
De fraaie traptoegang tot de stadsbibliotheek Haarlem in het Prinsenhof op een tekening van T.van Looy.
Tekening van de trap, uit: Oud-Haarlem; wat gespaard bleef. 1926
Tekening van pilasters in de schouw van de vroegere leeszaal (uit: Oud-Haarlem; wat gespaard bleef’, 1926).
In de stadsbibliotheek aan het Prinsenhof te Haarlem (1912), in dat jaar circa 60.000 boeken bevattende.
De gang, toegang gevend tot de leeszaal en de stadsbibliotheek Haarlem (1912)
De leeszaal van de stadsbibliotheek Haarlem in 1912
De zaal met boekenkasten in de Stadsbibliotheek Haarlem aan het Prinsenhof in 1912
De werkkamer van toenmalig directeur-bibliothecaris J.D.Rutgers van der Loeff (1912)
Een lichtpuntje in de donkere oorlogstijd was de opening van een muziekafdeling bij de stadsbibliotheek Haarlem op 1 mei 1942. Deze foto is kort na de bevrijding genomen met links H.Bres en rechts J.Kingma. In het midden hoofd van de afdeling mej. C.M.Reeser (Do Reeser)
De lees- en studiezaal van de stadsbibliotheek aan het Prinsenhof in 1958 (Monumentenzorg Haarlem)
Uit: HRLM, nummer 76,2021.
Lees- en studiezaal van het gemeentearchief op het stadshuis in Haarlem
Voor onder meer zieken en bejaarden beschikte de stadsbibliotheek Haarlem over een bibliobus tot deze dienst per 1 januari 1987 is opgeheven. Hier op een foto tijdens een winters tafereel in 1972 op het Brouwersplein. In dat jaar leenden 28.000 ingeschreven leden liefst 1.300.00 boeken. In 1973 kwam een filiaal in Schalkwijk waar na een jaar ongeveer 5.000 personen stonden ingeschreven.
Interieur van de bibliobus Haarlem in1967
Filiaal r.k.openbare leeszaal en bibliotheek, Muiderslotweg 1960, Haarlem
DE ROOMS-KATHOLIEKE OPENBARE LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK IN HAARLEM (1921-1974)
In de jaren 20 tot 60/70 van de vorige eeuw hebben naast algemene openbare bibliotheken bestaan, enkele protestantse en veel katholieke openbare bibliotheken. De eerste katholieke bibliotheek is in Rotterdam gesticht in 1911, in 1913 o.a. gevolgd door Tilburg e.a.
Eerste Katholieke openbare bibliotheek in Rotterdam Uit: Nieuwe Haarlemsche Courant geïllustreerd zondagsblad, 4 maart 1922
Vervolg uit: Nieuwe Haarlemsche Courant, 3 maart 1911.
In 1921 is de rooms-katholieke openbare bibliotheek Haarlem gesticht, een initiatief van de Haarlemse apotheker H.J.M.Bartels. Groepsfoto van bestuur en genodigden bij de opening. Tweede van rechts zit H.J.M.Bartels. Staande dertiende links bibliothecaris Jos Vandervelden.
Portret van dr.J.J.Vandervelden, directeur van de r.k.bibliotheek Haarlem
(Nieuwe Haarlemsche Courant, 23-11-1921)
Opening r.k. openbare kleeszaal en bibliotheek (Haarlem’s Dagblad, 1-12-1921)
Vervolg opening r.k. leeszaal in Haarlem’s Dagblad van 1 december 1921
(Haarlem Jaarboek 2002. 2003, pagina 148)
Het bestuur van de r.k. openbare leeszaal en bibliotheek Haarlem in 1929. Zittend v.l.n.r.: H.J.M.Bartels, G.H.Weustink, mej.F.A.M.Peeters en censor pastoor L.J.Boogmans. Staand v.l.n.r. J.W.B.Beijk, dr.H.J.M.Janzen, mr.dr.F.A.Bijvoet en de uit Vlaanderen afkomstige directeur Jos Vandervelden (die was gehuwd met de schrijfster Ellen Russe).
(Artikel over de rooms-katholieke openbare bibliotheek in Haarlem’s Dagblad van 8 juli 1950.
Catalogus van Franse, Duitse en Engelse romans. R.K. openbare leeszaal en bibliotheek Haarlem, 1952.
====
MATHÉ VAN DER WEIDEN sierkunstenaar
Jan van der Weiden, getrouwd met Margaretha Maas, was een Heemsteedse bleker aan de Bleekersvaart. Uit het huwelijk zijn drie kinderen geboren Leo (1888), Mathé (1890) en Alijda (1890)
Bericht in de Opregte Haarlemsche Courant van 16-1-1834), waaruit blijkt dat in dat jaar de kleerbleekerij van wijlen Johannes Niesten en Arie van der Weiden door Jan van der Weiden Az. (1792-1867) is voortgezet. Tot ver in de 20ste eeuw heeft nog een wassserij Van der Weiden in Heemstede bestaan, het laatst onder de naam ”t Raadhuis’ in de Raadhuisstraat. Over de Heemsteedse familie van der Weiden 1755-2014 publiceerden Jacques, Rogier en Ton van der Weiden met Jan Jan Hein Beelen twee uitvoerige artikelen in het blad HeerlijkHeden van de Historische Vereniging Heemstede Bennebroek, nummer 160, voorjaar 2014, p.3-12 en nummer 161 zomer 2014, p.30-40.
Rechts op bovenstaande foto uit omstreeks 1900 van de Blekersvaartweg is nog een stukje van het woonhuis te zien dat Jan Az. van der Weiden in 1830 liet bouwen en waar zijn zoon Arie (1823-1884) op zevenjarige leeftijd de eerste steen legde (HeerlijkHeden, 160, pagina 7)
Zoon Leo Janszoon van der Weiden heeft in 1858 het huis aan de Heeren Zandvaart verlaten en zich in Haarlem gevestigd, waar hij een winkel, later grossierderij in kruidenierswaren begon op het adres Zijlstraat 42. Na de winkel te hebben verkocht richtte hij zich op de groothandel onder de firmanaam J.N.van der Weiden & Zn., grossier en leverde hij aan de meeste Haarlemse kruideniers.
Advertentie van L.van der Weiden uit de Nieuwe Haarlemsche Courant van 12-10-1879.
De zoon Mathé koos na de lagere school voor een kunstnijverheidsopleiding aan de school voor Kunstnijverheid aan de Dreef (van 1904-1909) met als leermeesters Chris Lebeau, architect Herman Walenkamp, kunstnijveraar Bert Nienhuis en tekenaard Fred Grabijn en Gerard Kerkhof. Om als tekenleraar te kunnen werken behaalde hij in 1915 via een staatsexamen de akte M: hand en decoratief tekenen, in 1919 gevolgd met de akte Ma: hand- en rechtlijnig tekenen. Mathé van Weiden is in 1922 in het huwelijk getreden met Gerarda J.H.van Roosendaal (*1897) uit welke echtverbintenis 6 kinderen zijn geboren onder wie dr. Johannes van der Weiden, woonachtig in Heemstede, die in 2021 een monografie wijdde aan het artistieke werk van zijn vader.
Illustratie ‘Vrede op aarde’ door Mathé van der Weiden, in deKatholieke Illustratie van 22 december 1917
Affiche r.k.openbare leeszaal en bibliotheek, Jansstraat 49, ontworpen door Mathé van der Weiden
Het door tekenleraar/sierkunstenaar Maté van der Weiden ontworpen vignet van Tolle Lege [= Neem en Lees, naam van het schoolblad van het Triniteitslyceum in Overveen ]
Presentatiekaart Mathé van der Weiden, Oude Gracht 42, Haarlem, 1917
Foto uit het Rietveld Schröder Archief in boek met links zittend Gerrit Rietveld en rechts Mathé van der Weiden
Vaandel van het R.K.Lyceum Overveen. In 1922 ontworpen door Mathé van der Weiden en geborduurd door E.Cukx & Zn.. [ In 2003 ter gelegenheid van 50 jaar Mendelcollege gerestaureerd en in een vitrine opgesteld. Uit de monografie door Johannes van der Weiden, pagina 120-121].
Op 1 september 1922 telde het toen juist opgerichte Triniteitslyceum in Haarlem 10 leraren, te weten: 1) pater Th.Vlaar (rector en docent plant- dier- en docent wiskunde), 2) pater Philippus Esser (conrector en docent godsdienst), 3) N.C.Andriessen (Engels), 4) A.J.C.Blaas (geschiedenis), 5) A.M.Julianus (Duits), 6) S.Hooy (lichamelijke opvoeding), 7) dr.P.J.A.M.Kouwenhoven (wiskunde), 80 L.C.Theunis (Frans), 9) M.P.J. van der Weiden (tekenen) en 10) N.G.van Zeelst (Nederlands) De officiële opening van de school had overigens pas op 12 april 1923 plaats. Op bovenstaande foto de tekenklas van Van der Weiden bij een bezoek van rector Vlaar in 1925.
Tekenzaal in Triniteitslyceum. Uit: Nieuwe Haarlemschre Courant van 11 april 1923
In het schoolblad Tolle Lege van september 1946 schreef M.P.J.van der Weiden, bij het afscheid van rector Vlaar een artikel : ‘Onze rector gaat heen’. Van der Weiden heeft in zijn werkzame leven ook veel over kunst gepubliceerd, ondermeer recensies in de Nieuwe Haarlemsche Courant van 1916 tot en met 1926. Voorts in de Maasbode over beeldende kunst tussen 1920-1959.
In 1955 ging Mathé van der Weiden als tekenleraar met pensioen en bij zijn overlijden in 1963 schreef rector pater Kuipers een in memoriam in het schoolblad Tolle Lege.
In memoriam M.van der Weiden
Bij het zilveren jubileum van het Triniteits in 1947 vierden zes docenten hun zilveren jubileum, te weten: dr. P.Kouwenhoven, N.C.Andriessen, S.Hooy, A.M.Julianus, L.C.Theunis en M.P.J.van der Weiden. Oud-rector pater N.T.Vlaar wijdde aandacht aan hen in het in 1947 verschenen gedenkboek
Aan Mathé van der Weiden wijdde oud-rector Vlaar de volgende woorden: Voor mijnheer van der Weiden moeten wij vandaag eigenlijk een edeler metal dan zilver uitvinden, want hij werkte reeds voor de school toen het Lyceum nog in het stadium van de praehistorie verkeerde. In zijn kwaliteit van tekenleraar verzorgde hij met piëteit en kunstzinnigheid de eerste boekenlijst van het schooljaar 1922-1923, het Triniteitssymbool, dat het adrespapier van het Lyceum siert, is een maaksel van zijn hand. Sinds 1925 werkt hij met grote toewijding aan de aesthetische vorming van de Lyceisten door liefde voor de kunst en voor het schone bij hen aan te kweken, waarbij de zelfwerkzaamheid een grote rol speelt. Mijnheer van der Weiden, gaarne sluit ik mij aan bij de welverdiende hulde, die U gebracht wordt op Uw zilveren leraarsfeest’.
Mathé van der Weiden 70 jaar, oud-leraar tekenen Triniteitslyceum en sierkunstenaar (Nieuwe Haarlemsche Courant, 25-6-1960)
Door Mathé van der Weiden ontworpen exlibris voor Kunst Zij Ons Doel. In het boek van Michael Huig De bloei van Haarlem; Kunstleven aan het begin van de twintigste eeuw wordt de naam van Mathé van der Weiden in relatie tot KZOD genoemd op de pagina’s. Bij een tentoonstelling 100 jaar Kunst Zij Ons Doel in 1921 was hij ook met enkele werken vertegenwoordigd.
Behalve 2 ex librissen voor zichzelf ontwierp Mathé van der Weiden ook een boekmerk voor Leo Roozen en Hans Claessen.
Ontwerp Mathé van der Weiden. Folder Propaganda mars ‘Op ter Olympiade‘ voor de IXe Olympische Spelen 1928 Amsterdam. Gerrit van Weezel (comp.), Joh. P.Koppen (tekst), Dirk Kalis (muziekgravure). Uitgave n.v. uitgeversmij Haerlem (directeur Joh.P.Koppen) ,1928.
R.K.Kring Jaarboek 1916. Ontwerp Mathé van der Weiden
Necrologie Mathé P.J. van derWeiden 27 juni 1890 – 28 oktober 1963 door A.J.M.van Os (Haerlem Jaarboek 1963.1964,p. 25-27)
Portret van Mathé van der Weiden
Slot necrologie Mathé P.J. van der Weiden
Vooromslag van een monografie gewijd aan Mathé van der Weiden, sierkunstenaar (1890-1963), door (zoon) dr. Johannes van der Weiden uit Heemstede. Uitgave Waanders, Zwolle, 2021. 160 pagina’s (besprekingen in o.a. Haarlems Dagblad van 31 december 2021 en website van de Vereniging Haerlem) Zie o.a. ook RKD, Scheen 1969 de Stichting Mathé van der Weiden en Drents Museum (VVNK, nieuwsbrief 2021, nummer 5, pagina’s 28-30, een boekbespreking door oud-conservator Jan Jaap Heij, die in 1985 een tentoonstelling aan de kunstenaar wijdde)
Achteromslag boek
====
Vervolg r.k. openbare leeszaal en bibliotheek Haarlem (1921-1974) en Jos Vandervelden
Bestuur, directie en genodigden r.k.leeszaal en bibliotheek Haarlem. 1e van links dr. Jos Vandervelden (KDC)(Dr.Jos Vandervelden 70 jaar, Haarlem’s Dagblad 23-1954)
Binnenblad boek ‘Grondslagen der dramatiek’ , 1918, door Jos Vandervelden. met opdracht aan Eduard Verkade
Overlijdensadvertentie van de in Bloemendaal woonachtige Jos Vandervelden (Trouw, 19-1-1966)
Het graf van Jos VanderVelden, zijn echtgenote en nog 3 familieleden op de r.k. begraafplaats Sint Adelbert in Bloemendaal. De volgende 5 personen zijn hier ter aarde besteld: Lilian Geraldine Vijgh, * 4-5-1889, ov. 12-9-1942 = “Ellen Russe” ‘Angelica Farfelia’; Jur Josephus Vandervelden *25-2-1884, ov.18-3-1966; Lucie Mathilde Marcelle Marie Fuchs *8 26-2-1896, ov. 22-5-1976; Cornelia Metzelaar *9-1-1910, ov. 5-3-1963; Johan Anthony Stoop *31-8-1937, ov. 16-2-2001.
Per 1 september 1948 is mevrouw M.K.Th.Boeren-Versteegh (* 19130 benoemd als directrice. Na vijf jaar nam zij in 1953 afscheid en is mej. C.M.J.C.Vinkenburg (1907-1997) als opvolgster aangesteld. In Na samenwerking met de stadsbibliotheek vindt in 1974 een fusie plaats en komt een einde aan de r.k.bibliotheek
Mej. Cl. Vinkenburg als spreekster op een congres in 1958
Afscheidsreceptie mej. Vinkenburg, in gesprek met wethouder W.B.J.M.van Liemt. Uit artikel Maarten Brock, in Haerlem Jaarboek 2002. 2003, pagina 180
Bij het afscheid van directrice mej. Claudine Vinkenburg.
Intermezzo: ELLEN RUSSE, echtgenote van bibliothecaris Jos Vandervelden
Maarten Brock, werkzaam bij het Noord-Hollands Archief, publiceerde in Haerlem Jaarboek 2002. 2003, p.171-183, een artikel over de geschiedenis van de r.k. Openbare Leeszaal en Bibliotheek te Haarlem (1921-1974). Over de eerste directeur Jos Vandervelden noteerde hij: ‘De Vlaming Jos Vandervelden 91884-1966) zwaait de scepter over de R.K. Openbare Leeszaal en bibliotheek in Haarlem. Hij is geboren in Gent en heeft tevoren als volontair in de r.k. Openbare Leeszaal en Bibliotheek van Delft gewerkt. Vandervelden studeerde letteren, wijsbegeerte en rechten aan de universiteit van Gent, schreef enkele toneelstukken in het Frans en was privésecretaris van de schrijver Maurice Maeterlinck (die in 1913 de Nobelprijs voor Literatuur kreeg en wiens werk in 1914 op de “Index librorum prohibitorum” werd geplaatst). Bij het uitbreken van de eerste Wereldoorlog neemt Vandervelden de wijk naar Nederland. Hij wordt letterkundig medewerker van het Haags toneelgezelschap “De Haghespelers” en trouwt met L.G.Vijgh (1889-1942), die onder het pseudoniem Ellen Russe optreedt als voordrachtkunstenares en toneelspeelster. Na het uiteenvallen van “De Haghespelers” wordt Vandervelden secretaris van het Nationaal Hanze Bureau, onderwijl schrijft hij nog enkele toneelstukken. In 1938 verschijnt van de hand van Vandervelden een levensbeschrijving van Sint Bavo, de heilige die Gent en Haarlem met elkaar verbindt. Vandervelden is een erudiet man, misschien wel te erudiet voor zijn functie; in 1939 promoveert hij in Leiden tot doctor in de rechten op een proefschrift getiteld “Staat en recht bij Vondel’. Uit eigen bezit schenkt hij vele wetenschappelijke werken aan de bibliotheek. Hij heeft een opvliegend karakter. De latere directrice juffrouw Vinkenberg beschrijft hem als een man met “geniale in- en uitvallen’. Vanderveldens echtgenote Ellen Russe geeft regelmatig lezingen in de bibliotheek. In de jaren dertig schrijft zij enkele romans. Daarnaast vertaalt ze werken van Engelse en Italiaanse auteurs. Vandervelden en zijn vrouw richten in 1936 in Haarlem de vereniging ‘Dante Alighieri’ op ter bevordering van de kennis van de Italiaanse cultuur (1) en hijzelf als voorzitter optrad. Deze vereniging was ook gevestigd in de r.k. Openbare Leeszaal en Bibliotheek en beschikte daar over een eigen boekverzameling’.
Ellen Russe (1889-1942) in 1923
Ellen Russe in haar toneelrol als Pieternel in het toneelstuk ‘Petrus en Pauwels’ van den Joost van den Vondel, uitgevoerd onder leiding van dr. Jos Vandervelden (Valkenburg, 1917, Openluchttheater)
(Haarlemsche Courant, 11-9-1942)
Ellen Russe Overleden (Haarlemsche Courant, 12-9-1942)
Vanaf 1936 woonde het echtpaar Vandervelden in het familiehuis, Portiuncula genoemd, aan de Saxenburgerweg 1a in Bloemendaal, waar later de familie Stoop-Voets woonde, die hun in 1962 geboren dochter Ellen de voornaam gaven
Ellen Russe begraven (De Tijd, 12-9-1942)
Necrologie ‘Ellen Russe’ in Jaarboek Haerlem 1942. 1943, p.6-20, door Jos Vandervelden
vervolg necrologie, in Jaarboek Haerlem 1942. 1943
Slot necrologie ‘Ellen Russe’ door Jos Vandervelden
Ellen Russe (Haarlems Dagblad, 10 juli 20222)
Ellen Russe, 9 september 1942 overleden in Bloemendaal en begraven op het Adelbertuskerkhof, was het pseudoniem van Lilian Geraldine Vandervelden-Vijgh. Zij was pianiste, actrice en schrijfster. Onder schuilnaam publiceerde ze artikelen in diverse kranten en tijdschriften en een aantal romans, zoals ‘Deklokkenmaker van Venetië’(1931), ‘de heirbaan’(1932), ‘Moederland (1934 in Italië uitgegeven onder “Terra Madre”), ‘Lofzang der aarde‘(1935) en ‘De keus’(1941). Ook vertaalde ze publicaties van Italiaanse auteurs, zoals van Giovanni Papini, die collaboreerde met het Italiaanse fascisme, het boek ‘Jeugdstorm’. In het blad ‘Boekenschouw’ zijn diverse artikelen van Ellen Russe opgenomen, in de 22ste jaargang 1928-1929 een bijdrage: dr.Jan Sterck zeventig jaar 1859 – 3 januari 1929, p. 385–390.
===
Vervolg r.k. openbare leeszaal en bibliotheek Haarlem
Receptie bij gelegenheid van het 40 jarig bestaan van de r.k. openbare leeszaal en bibliotheek Haarlem in het Frans Hals Museum 1961
De krantenzaal in de rooms-katholieke bibliotheek Haarlem
De kinderleeszaal van de r.k. openbare leeszaal en bibliotheek aan de Nieuwe Gracht 70 Haarlem
De bisschop van Haarlem mgr.J.A.E.van Dodewaard bezoekt de bijbeltentoonstelling in de r.k.bibliotheek Haarlem met links van hem directrice mej. Vinkenburg en rechts bestuursvoorzitter ir.P.M.Tiodoir (Uit: Haerlem Jaarboek 2002. 2003, pagina 173)
R.K.bibliotheek in Haarlem-Noord. Met links achter de tafel de latere adjunct-directrice van de stadsbibliotheek mej. Lia Donkers
Na sluiting van de r.k.bibliotheek Haarlem door Hans Krol voor de bibliotheek in Heemstede ontvangen Vondelportret (De Boer-NHA, 12 juli 1988)
Godfried Bomans als bibliotheekbestuurder; een anecdote
‘moeten missen van Uw persoon en Uw adviezen op de vergaderingen, welke oefening voor hen vergemakkelijkt werd door Uw voortdurende feitelijke afwezigheid. Een enkeling geraakte enthousiast over Uw heengaan, een ziekelijke reactie, opgewekt door het zo lang slepend blijven van de kwestie’. [aldus bestuursvoorzitter Herman van Run], In: Godfried Bomans in het bestuur van de R.K.Openbare Leeszaal en Bibliotheek Haarlem. Haerlem Jaarboek 2002, 2003, pagina 164)Vervolg van: Godfried Bomans in het bestuur
Bomans’ speelzucht. Een anecdote door oud-bestuurder drs. Herman van Run
Uit: De Weduwe Ida, Letterkundig Museum, 2003.
Vervolg. Herman van Run over collegabestuurder Godfried Bomans. In: De Weduwe Ida, Letterkundig Museum, 2003.
======================
Hilde van de Molen (gemeenteraadslid in Haarlem) In: ‘Vrouwen van Haarlem; veertiig vrouwen gefotografeerd door Jaap Pop’. Haarlem, 2005, pagina 48-49.
Interieur bibliotheek Huis te Zaanen in Haarlem–Noord 1990 (NHA)
Godfried Bomans opende in 1964 de eerste naoorlogse grootschalige kunstmarkt in Haarlem op het Doelenplein. Op de foto is hij als openingsceremonie bezig met de blaasbalg van kunst- en siersmid A.H.Vermeulen (NHA)
Stadsbibliotheek Doelenplein Haarlem, 1970-1975 gebouwd ontworpen door ir.B.Bijvoet en G.H.M.Holt
OPMERKEL:IJK IS HET DAT DE BIBLIOTHEEK AAN HET DOELENPLEIN, gebouwd tussen 1972 en 1974 onder architectuur van B,Bijviet en G.H.M.Holt (met 11 andere gebouwen) bij een inventarisatie uitgevoerd in opdracht van de gemeente Haarlem is genomineerd voor been monumentenstatus (Haarlems Dagblad, 4 september 2020)
Entree stadsbibliotheek Doelenplein Haarlem (ontwerp ir.B.Bijvoet en G.H.M.Holt)Interieurfoto stadsbibliotheek Haarlem, circa 1980
De Rooms-Katholieke Openbare Leeszaal en Bibliotheek Haarlem (1921-1974)
Iniatiefnemer van de bibliotheek, apothekerH.J.M.Bartels
Rechts het gebouw van de r.k.openbare leeszaal en bibliotheek Haarlem aan de Nieuwe Gracht 70
Entree van de r.k.openbare leeszaal en bibliotheek aan de Nieuwe Gracht Haarlem
Tekening in de Nieuwe Haarlemsche Courant, 20 februari 1922 door Jaap Koopman
Bestuur vander.k.o.l.b.Haarlem in1929. Zittendvan links naar rechts: H.J.M.Bartels,G.H.Weustink,mej.F.A.M.Peeters en censor pastoor L.J.Boogmans. Staand v.l.n.r.:J.W.B.Beijk, dr.H.J.M.Janzen, mr.dr.F.A.Bijvoet en directeur Josvandervelden
De bisschop van Haarlem, mgr.J.A.E.van Dodewaard, bezoekt de bijbeltentoonstelling in de r.k. bibliotheek Haarlem. Links geflankeerd door directrice Cl.Vinkenburg en rechts bestuursvoorzitter ir.P.M.Tordoir (Kennemer Atlas)
reclamekaart voor de bibliotheek, vervaardigd door de conciërge A.van derVloot
Prentje bij gelegenheid van 25-jarigjubileum in 1946
Achteromslag van Haerlem Jaarboek 2002.2003.Bij artikel van Maarten Brock. Boven uitleenbalie,onder leeszaal der r.k.openbare leeszaal en bibliotheek Haarlem.
Kijkje in de jeugdbibliotheek van de r.k.o.l.b.Haarlem
Bij het afscheid op 12 mei 1972 van directrice mej. Claudine Vinkenburg die zich onderhoudt met wethouder W.J.B.M.J.van Liemt. Helemaal rechts de laatste bestuursvoorzitter drs.W.L.Helwig. Vanwege een fusie met de stadsbibliotheek is de r.k. bibliotheek in 1974 gesloten. Archivaris Maarten Brock publiceerde een geschiedenis van de r.k.openbare leeszaal en bibliotheek te Haarlem (1921-1974: ‘Het goede boek op de goede manier’. In: Haerlem Jaarboek 2002. 2003, p. 141–183.
(Mej. C.Vinkenburg als spreekster in 1958 (Haerlem Jaarboek 2002. 2003, pagina 167)
Mej. Claudine Vinkenburg. In haar tijd had de r.k. bibliotheek Haarlem bog een zogeheten ‘gifkastje’, waarin op de Rooms-Katholieke Index geplaatste boeken waren opgeborgen
Bij de verhuizing naar het Doelenplein in 1974 is de rooms-katholieke openbare bibliotheek die was gehuisvest aan de Nieuwe Gracht 70 Haarlem opgeheven. Hier een afbeelding van de leeszaal (Kennemer Atlas))
De uitleenbalie van de r.k.openbare leeszaal en bibliotheek Haarlem in 1964 (Kennemer Atlas).
In de jeugdafdeling van de Katholieke openbare bibliotheek Haarlem omstreeks 1950 (NHA)
Nieuwe Gracht 70 in Haarlem waar de Katholieke Openbare Bibliotheek van Haarlem was gehuisvest, eerst onder leiding van Jos Vandervelden, vervolgens van mej. Cl. Vinkenburg
Filiaal Haarlem-Noord van de r.k. openbare leeszaal in 1960
Filiaal aan de Muideslotweg in Haarlem-Noord. Links achter de tafel mej. Lia Donkers, de latere adjunct-directrice van de Stadsbibliotheek
Drukte in de jeugdbibliotheek Schalkwijk, 1975 (nostalgisch Oud Schalkijk)
Inzegening van het nieuwe gebouw van de katholieke provinciale Bibliotheekcentrale in Haarlem, Stoofsteeg 1 op 3 oktober 1964 door de deken van Haarlem H.J.Zwartkruis.
Voor de leden van het Haarlems Bibliofiel en Grafisch Genootschap Het Beschreven Blad stelde Wim Cerutti in de serie ‘Indrukwekkend’ een boek samen onder de titel ‘Van kloosterlibrije tot stadsbibliotheek’. [Vanaf de oprichting in 1596 tot 1974 was de stadsbibliotheek gezeteld in het stadhuiscomplex].
Bibliotheekfiliaal Huis te Zaanen1930-1990
Vooromslag van uitgave: ‘Geheten Willems hofstede…; geschiedenis van Huis te Zaanen in Haarlem-Noord’ door Frans van Geldorp. Stadsbibliotheek Haarlem, 1980, 41 pagina’s. De geschiedenis gaat terug tot circa 1150. [Van 1930 tot 1990 is hier een filiaal van de stadsbibliotheek gevestigd geweest].
Op 31 december 1023 verkocht de heer Bredius zijn gronden aan de gemeente Schoten. Het huis te Zaanen onder voorwaarde, dat het gebouw een nuttig doel zou krijgen. In 1927 is Schoten door de gemeente Haarlem geannexeerd en kwamen huis en gronden aan de stad. In 1926 overleed Hendrik Jan Hessels, geboren in Haarlem in 1836, als arts opgeleid die een functie verwierf als bibliothecaris bij de universiteit van Cambridge en overleed in Bloemendaal. Enkele van zijn wetenschappelijke publicaties hebben betrekking op zijn overtuiging dat in Haarlem de boekdrukkunst werd uitgevonden. Zijn laatste werk verscheen in Londen in 1887: ‘Haarlem; The Birthplace of Printing, not Mentz’, tevens in een Nederlandse editie met als titel: ‘Haarle, de geboorteplaats der boekdrukkunst’. Na zijn overlijden liet hij een legaat van 150.000 gulden na aan zijn geboortestad met de bepaling, dat 9/10 van de rente moest worden besteed als bijdrage in de kosten van de Stadsbibliotheek- en Leeszaal. Uiteindelijk besloot de gemeenteraad om het Huis te Zaanen gereed te maken voor de inrichting van een filiaal van de stadsbibliotheek
De stadsbibliotheek: het filiaal aan de Zaanenlaan (Nieuwe Haarlemsche Courant, 7 juli 1930
Vervolg bibliotheek (N.H.C., 7-7-1930)
Filiaalhoofd W.G.Diemer. Uit boek Frans van Geldorp, pagina 18. Hij is opgevolgd door E.Wigchert en ten slotte vanaf 1978 mw. Anneke Friedhoff-Verwey
In de periode van 1881 tot 193 toen de familie Bredius het pand Huis te Zaanen bewoonde was hier een particuliere bibliotheek aanwezig (foto 1922/1923) Huis te Zaanen, pagina 36.
Huis te Zaanen (Het Vaderland, 2-12-1924)
(Uit: Algemeen Handelsblad, 15 september 1927)
Over ‘Zaanen, beter bekend als ‘Huis te Zaanen’ zijn in de loop van tijd diverse publicaties verschenen, o.a. een hoofdstuk in: ‘Zeven Heerlijkheden, uit de geschiedenis van Oud-Schoten’ Den Haag, Kruseman, 1966, p.44-53; Tony Lindijer: ‘Schoten, van boerendorp tot Haarlem-Noord periode 1900-1927‘ Haarlem, De Vriedeborch, 2005, p. 32-34 etc.
Vooromslag van nieuw boek ‘Het Huis te Zaanen’, samengesteld door Wim van Hooff. Uitgave van de Stichting Historisch Schoten., 2024. 74 pagina’s
Achteromslag van boek
Boek door Wim van Hooff: Huis te Zaanen, pagina 39
boek Het Huis te Zaanen, pagina 41
Boek Huis te Zaanen, pagina 42
Boek Huis te Zaanen, pagina 43Boek Huis te Zaanen, pagina 44Boek Huis te Zaanen met vooraan filiaalhoofd Engelbert Wigchert en daarachter de heer Zaaijer,Huis te Zaanen, pagina 45Hwis te Zaanen, met Anneke Friedhoff-Verwey die van 1978 tot de sluiting medio juli 1990 filiaal hoofd was, pagina 46.
Huis te Zaanen, pagina 47. Met een foto van C.J.Bredius en echtgenote na ontvangst van het boek door Frans van Geldorp in 1980
Huis te Zaanen, pagina 48
Ansichtkaart van Huis te Zaanen in de periode van filiaal stafsbibliotheek
Uit boek Huis te Zaanen, pagina 66. In het Haarlems Dagblad van 14 april 2024 is een paginagroot interview door Frenk Klein Arfman geplaatst: ‘Interview Wim van Hooff schrijft boek over Huis te Zaanen. “Een echte verborgen parel in Haarlem”.’
Huis te Zaanen. Uit: Oud-Haarlem wat gespaard bleef, door C.J.van Tilburg en teekeningen van H.J.Wesseling. (Haarlems Dagblad)(
Brand in bibliotheekfiliaal Huis te Zaanen. Uit: Haarlems Dagblad van 16 oktober 1989.
Enkele foto’s van vroegere openbare bibliotheek in Huis te Zaanen uit het Noord-Hollands Archief
Bibliotheek in Huis te Zaanen (NHA)
Leeszaal in Huis te Zaanen (NHA)
Bibliotheek in Huis te Zaanen (NHA)
Bibliotheek in Huis te Zaanen (NHA)
Lezersbeeldje bij Huis te Zaanen (NHA)
Advertentie monument Huis te Zaanen (De Telegraaf, 15 mei 1991)
==============
Bij gelegenheid van het 400 jarig bestaan van de Stadsbibliotheek Haarlem verscheen o.a. een fraai pop-op boek. Voorts had in de Verweyhal van het Frans Halsmuseum een tentoonstelling plaats: Pop-up het boek in beweging van 31 augustus tot en met 3 november 1996.
Ets van de Oude Doelen op de Haarlem-kaart van Romeyn de Hooghe (1645-1708). Tegenwoordige is het monumentale gebouw mede huisvesting van de stadsbibliotheek Haarlem.
Vervolg van ‘Schutters: rauwe klanten die graag dronken’ door Hein Klemann (Haarlems Dagblad, 6-10-2020)
De Doelen, door J.G.Veldheer. In: ‘Frans Hals in Haarlem‘, met tekst van F.Schmidt Degener. Amsterdam, S.L.van Looy, 1908.
De huidige Doelenzaal, studiezaal stadsbibliotheek Haarlem (foto Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, 2009)
Antwerpen – Haarlem; Vlaams vroeg 17de eeuwse architectuur in Haarlem eigentijds becommentarieerd. 1990. Kunstwerk ‘Zich zelf getroffen’. Travertin; door Bernd Lohaus (geboren 1940 in Düsseldorf). Geplaatst op de binnenplaats van de stadsbibliotheek.
Mw. Lia Donkers (directrice van 1986-1990) in het magazijn bij een aantal ingebonden jaargangen van de Opregte Haarlemsche Courant. Met haar vertrek vanwege benoeming tot directeur van de Sector Educatie, Sport, Recreatie en Cultuur, kwam een einde aan een loopbaan in het bibliotheekwezen van 28 jaar.
Sak van den Boom, voorzitter Beheerscommissie Stadsbibliotheek Haarlem, over Cultuurnota Haarlem (Haarlems Dagblad, 14-9-2005)
mw.A.F.Skolnik-Kooiman (Open, jrg.23, september 1991, p.9)
Vervolg A.F.Solnik. Zij nam in 2008 afscheid van de bibliotheek Haarlem wegens pensionering en is 10 oktober 2010 overleden
Ariëtte Skolnik (foto Kees Blokker) ‘Bibliotheken denken veel te snel datiedereen wel weet wat ze willen en kunnen’ Interview met Ariëtte Skolnik, lid van de Raad voor Cultuur, door Annemieke Schoen (Bibliotheek & Samenleving’), jaargang 25, 9, september 1996, p.6-9).
Ariëtte Skolnik (1947-2010), directrice van de stadsbibliotheek Haarlem van 1991 tot 2009, op deze foto met paraplu voor het Doelengebouw van de bibliotheek
SONY DSC
Lotte Sluyser, directrice bibliotheek Zuid-Kennemerland van 2009-2014
Roxane van Acker, directrice bibliotheek Zuid-Kennemerland sinds maart 2015 (foto Bibliotheekblad)
Met je neus in de boeken bij BIBLIOTHEEK HEEMSTEDE. Uit: HIK = Heemstede in Kaart, nummer 3 maart 2016Bibliotheek Heemstede, v.l.n.r.: Lysbeth van Riemsdijk, Roxane van Acker en Martha ter Heijden. Uit: HIK = Heemstede In Kaart, nummer 3 maart 2016
Historische poort naar de Cluveniersdoelen, tegenwoordig naar de stadsbibliotheek Haarlem
Het Symfonisch Blaasorkest Heemstede speelde in 2012 werk van de Haarlemse componist Jan Mul op het binnenplein van de stadsbibliotheek met de vm. Kloveniersdoelen op de achtergrond
Tekening van de Doelen door Anton Pieck, 1945 (NHA)
De Oude Doelen. Ets van Romeyn de Hooghe. Tegenwoordig huisvesting van de stadsbibliotheek Haarlem (UB-Leiden)
Eerste bundel van George Moormann. Haarlem, 1982
Achteromslag bundel George Moormann De dichter is leraar. 1982
Bij het 400-jarig bestaan van de stadsbibliotheek Haarlem is een tentoonstelling gewijd aan pop-up boeken. Tevens verscheen een fraaie Pop-up als boek waarvan bovenstaand de voorzijde
Gewijd aan boeken en de bibliotheek in het Doelenplein is een nieuw vers van George Moormann, eerste stadsdichter van Haarlem, in HRLM, Haarlems stadsglossy, 2012, nummer 20:
George Moormann, 2006.
Haarlem in druk. (George Moormann – Kristien Hemmerechts) Uit: HRLM stadsglossy, nummer 72, februari-maart 2021, pagina 60
Vervolg van HAARLEM IN DRUK (George Moormann – Kristien Hemmerechts) nummer 72, 2021, pagina 61
De Zingende Zaag
Citybooks Haarlem als uitgave van de Zingende Zaag met teksten van Kristien Hemmerechts, Gerda Blees en Andrés Braba en tekeningen van Ulli Lust en Thé Tjong-Khing. In 2021 volgt nog een citybook van Cynan Jones.
Selectie boekenleggers bibliotheken Haarlem/ Zuid-Kennemerland, o.a. o.b. Bennebroek 10 jaar (1971) en 25 jaar (1996)
Twintig jaar Uitgeverij De Zingende Zaag (Halszaken nummer 21, november 2008), pagina 9.
Boekenleggers; links: Kinderen tot 18 jaar gratis lid! en rechts: Vijfvingerterst [Het Makkelijk Lezen Plein maalt lezen leuk!] de Bibliotheek Zuid-Kennemerland
Voorbeeld van programmaboekje van de Bibliotheek Haarlem en omstreken, Winter-Voorjaar 2011
Boekje tevens catalogus van kinderboeken uitgegeven door de Haarlemse uitgever I.de Haan (Stadsbibliotheek Haarlem – Noord-Hollands Archief), samengesteld door Aernout Borns en Anneke van den Bergh, 2012.
Sak van den Boom: De toekomst van de bibliotheek wordt niet bedacht door de politiek . Uit: Beschreven Bladen, jaargang 22 nummer 6 – 2012
Vervolg van Sak van den Boom: De toekomst van de bibliotheek wordt niet bedacht door de politiek
Meer studieplekken in bibliotheek Haarle-centrum (Haarlems Dagblad, 20 april 2019)
‘Cill’ Frans op vrijdag’ (Haarlems Dagblad, 26 april 2019)
Vide in de bibliotheek wordt huiskamer van Schalkwijk; door Judy Nijhof in het Haarlems Dagblad van 2 november 2019. Op de foto vestigingsmanager Winston Brandon en programmamaker Mike Warners (foto United Photos/Toussaint Kluiters)
De Haarlemse Faam-Muur in de Stadsbibliotheek (Nieuwe Gracht Producties)
Roos Panis, werkzaam in bibliotheek Bloemendaal schrijft regelmatig een column in het glossy tijdschrift B = Bloemendaal (zomer 2019)
Stichting Stadsbibliotheek Haarlem en Omstreken in 2009:
Bibliotheek van Haarklem naar pand van V&D; gemeente onderzoekt mogelijkheden (Haarlems Dagblad, 3 januari 2020)
CORONACRISIS 2020 DEUR BIBLIOTHEEK OP EEN KIER OPEN; dienstverlening komt na 20 mei weer voorzichtig op gang (Haarlems Dagblad, 4 mei 2020)
Deur bibliotheek Haarlem op een kier open (Haarlems Dagblad, 4 mei 2020)
1,5 meter afstand: het nieuwe bibliotheeklezen
Vervolg artikel bibliotheek Haarlem Haarlems Dagblad 4 mei 2020
Gaan we nog wat spannend doen in juni? de Bibliotheek Haarlem en omstreken
6,5 miljoen euro voor de Haarlemse bibliotheken (Haarlems Dagblad, 3 september 2020)
De Stadsbibliotheek Haarlem in coronatijd. Ingezonden reactie in Haarlems Dagblad van 15 januari 2021
Ingezonden reactie van Florentine van Eeghen in het Haarlems Dagblad van 9-2-2021
Gemiste kans afhaalbieb (Haarlems Dagblad, 3 maart 2021)
Ook tijdens de influenza pandemie (Spaanse griep) van 1917-1918 bleven de openbare bibliotheken in de USA veelal open en zijn door het personeel mond- en neuskapjes gedragen. Op bovenstaande foto uit oktober 1918 zien we de bibliothecaresses in Gary, Indiana voor de bibliotheek (Calinet Regional Archives)
In het Haarlems Dagblad van dinsdag 9 maart 2021 verscheen een artikel in het Haarlems Dagblad: ‘Bibliotheken sterker door crisis’. Bovenstaand een terechte reactie van Marilou den Outer uit Bennebroek
Reacties in Haarlems Dagblad van 20 maart 2021. Tevens een tamelijk uitvoerig ingezonden bericht door manager-ondernemer Jurgen van Gessel ten gunste van de Bibliotheek Zuid-Kennemerland met enkele argumenten die weinig hout snijden, zoals de logistiek, de zgn. rechtvaardiging dat slechts personen die digitaal vaardig zijn van de gevraagde service zouden profiteren, de vermelding dat de bibliotheek ‘zich inspant om op creatieve manieren het contact met de mensen die diensten nog hebben niet te verliezen e.d. Afgezien van het gegeven dat bibliotheken elders wèl door leden aangevraagde boeken ter beschikking stellen, soms zelfs bij de lener thuis brengen, verwijs ik naar de boekhandels in Haarlem en Heemstede die tijdens de zgn. intelligente lockdown de boeken thuis bezorgden.
Boekenquarantaine in de bibliotheek van Haarlem (Haarlems Dagblad, 30 maart 2021)‘Bibliotheek ga te rade bij collega’s’ door Matty Lubberink (Haarlems Dagblad, 30-3-2021)
(Haarlems Dagblad, 8 april 2021)
Afhaalbieb Haarlem/Zuid-Kennemerland onder vuur (Haarlems Dagblad, 9 april 2021)
Afhaalbibliotheek onder vuur (H.D., 9 april 2021)
Vervolg uit Haarlems Dagblad, 9-4-2021)
(Haarlems Dagblad, 10 april 2021)
Haarlems Dagblad, 17 april 2021
Boekhandels wèl open, maar bibliotheken niet (Wilma de Rek, in De Volkskrant, 1 mei 2021)
‘Bieb verlengde huiskamer‘ (Haarlems Dagblad, 21 mei 2021)
In De Volkskrant van zaterdag 29 mei is een reportage van 3 pagina’s opgenomen gewijd aan de openstelling van de bibliotheken in ons land en hoe deze instellingen de lockdown zijn doorgekomen. Geschreven door journalist Stan Putman, zoon van een bibliothecaris. en met illustraties van Deborah van der Schaaf. Onderstaand een selectievan het artikel
Hup, naar de bieb (en niet alleen om te lezen) door Stan Putman (De Volkskrant 29 mei 2021)
(De Volkskrant, 29 mei 2021) Stan Putman, in De Volkskrant van 29 mei 2021)
De bibliotheek nieuwe stijl, in: HRLM 88, november-december 2023, p.69-75, vertellen de volgende 6 medewerkers over hun baan: 1) Brigitte Fijen (fondsenwerver): ‘We zeggen well eens dat de bezoeker hier van collectie naar connectie gaat’. 2) Gertrude Hoogendoorn (manager programmering) ‘Het is onze missie als bibliotheek om Nederland taalvaardiger te maken‘,3) Theo Blok (teamleider facilitair) ‘Geen dag is hetzelfde en dat maakte het juist zo fijn’ ,4) Sandra Dijkers (klantenservice-en baliemedewerker) ‘Het geeft mij voldoening als iemand tevreden naar huis gaat’, 5) Abida Chowdghrie (boekstartcoach) ‘We raden ouder aan voor te lezen in de taal die zij het beste beheersen’, 6) Lou Barendregt (vrijwilligerscoördinator) Dingen kunnen voor ons vanzelfsprekend zijn, maar niet voor laaggeletterden’.
Anno 2024 omvat de stichting (openbare) bibliotheek Zuid-Kennemerland de volgende vestigingen: Haarlem Centrum (= centrale)en de volgende filialen: Haarlem-Noord, Haarlem-Schalkwijk, Bloemendaal, Heemstede, Bennebroek, Hillegom en Zandvoort
2 gedachten over “Geschiedenis Stadsbibliotheek Haarlem (1596-+ R.K.openbare bibliotheek Haarlem(1921/1976) Vincentius bibliotheken / Mathé van der Weiden (1890 -1963)/ Huis Te Zaanen”
Eduard Albrachtgezegd:
“Inzegening van het nieuwe gebouw van de katholieke provinciale Bibliotheekcentrale in Haarlem, Stoofsteeg 1 op 3 oktober 1964 door bisschop mgr. Huibers.”
De bijgevoegde foto toont bisschop T.H.J. Zwartkruis.
Adriaen van der Willigen geportretteerd door Wybrand Hendriks (uit: Tilburg, stad met een levend verleden, 2001)
![Voor de leden van het Haarlems Bibliofiel en Grafisch Genootschap Het Beschreven Blad stelde Wil Cerutti in 1999 in de serie 'Indrukwekkend' een boek samen onder de titel: 'Van kloosterlibrije tot stadsbibliotheek '[Vanaf de oprichting in 1596 tot 1974 zetelde de bibliotheek in hert stadhuiscomplex].](https://ilibrariana.wordpress.com/wp-content/uploads/2012/02/scan0140.jpg)
Roxane van Acker, directrice bibliotheek Zuid-Kennemerland sinds maart 2015 (foto Bibliotheekblad)
Haarlem in druk. (George Moormann – Kristien Hemmerechts) Uit: HRLM stadsglossy, nummer 72, februari-maart 2021, pagina 60
6,5 miljoen euro voor de Haarlemse bibliotheken (Haarlems Dagblad, 3 september 2020)
Librariana 
“Inzegening van het nieuwe gebouw van de katholieke provinciale Bibliotheekcentrale in Haarlem, Stoofsteeg 1 op 3 oktober 1964 door bisschop mgr. Huibers.”
De bijgevoegde foto toont bisschop T.H.J. Zwartkruis.
Klopt. De opening werd inderdaad verricht door de deken (latere bisschop) Zwartkruis. Thans gecorrigeerd