DE AANLEG VAN GROENENDAAL EN VRIJHEIDSDREEF IN 1914
Twee van de belangrijkste gemeenteraadsbesluiten van de 20ste eeuw in Heemstede zijn genomen in 1912 en 1913. In 1912 de vaststelling van een uitbreidingsplan voor de gehele gemeente, vervaardigd door de architecten J.Th.J.Cuypers en J.Stuijt. Eén jaar later is het landgoed Bosbeek-Groenendaal, 86 hectare groot, door de gemeente aangekocht van de Erven Van Merlen. De voorbereiding tot dit besluit staat voor een belangrijk deel op het conto van toenmalig burgemeester jonkheer dr. D.E.van Lennep, die zich veel moeite getroostte de onderhandelingen tot een goed einde te brengen. Daarbij gesteund door o.a. gemeenteraadslid dr.E.A.M.Droog. De vaste ingezonden-stukken-schrijver uit die tijd, de heer Roostee, liet via de pers weten dat het schande was van de gemeente “tonnen gouds voor het genot gedurende 5 maanden” over de balk te smijten voor een stuk wildernis, spoedig te ontdekken door de vagebonderende jeugd uit Haarlem en mogelijk zelfs Amsterdam en Leiden – met een verwijzing naar de Haarlemmerhout. De heer Roostee meende dat zeker niet de echte Heemstedenaar, eerder ongedierte uit Indië en Afrika zich hier thuis zou voelen. Het enige positieve dat hij vaststelt is dat de naam Bosbeek zal worden herdoopt in Groenendaal. De afdeling Heemstede der Algemeene Vereeniging van Bloembollencultuur richtte zich met een adres aan de raad om een groot deel van de grond voor bloembollenteelt te bestemmen. Gelukkig waren er ook veel enthousiaste reacties, maar de gemeenteraad kon pas overtuigd worden dankzij de toezegging dat “natuurlijk behoudens onvoorziene omstandigheden, de aankoop niet behoeft te leiden tot belastingverhooging.” De totale kosten bedroegen het voor die tijd kapitale bedrag van 350.000 gulden. De schuld per inwoner, in 1906 nog slechts ƒ 3,65 steeg van ƒ 69,- in 1913 tot ƒ 125,- één jaar later.
Teneinde het lange tijd verwaarloosde bos geschikt voor het publiek te maken moest veel grondwerk verricht worden. In 1914 ving het Steuncomité aan met werkzaamheden tot het aanleggen en verbeteren van paden etc., welke al het jaar daarop zijn klaargekomen. Verschillende mulle zandpaden zijn overdekt met een laag zwaardere grond, o.a. de Adriënnelaan en de beide opgangen naar de Belvedère. De middenweg van de Vrijheidslaan met aansluitende Molenlaan is voltooid, zodat een goede rijweg ontstond vanaf de Van Merlenlaan naar het Verversingshuis en tevens aansluiting werd verkregen met de Sparrenlaan en Bosbeeklaan. De sloten langs de Van Merlenlaan en de Oostzijde van de Herenweg zijn gedempt en op de daardoor ontstane strook is een wandelweg aangelegd.
Grondwerkers poseren voor de fotograaf in Groenendaal (1914)
Op bovenstaande foto poseert een groep van 9 grondwerkers met schoppen, houwelen en kruiwagens als enige hulpmiddelen. Tweede van rechts staat de heer J.Kramer uit de Berkenlaan (later verhuisd naar dr. Droogplein), die na 1915 o.a. als voorman werkzaam was bij de gemeentereiniging.
Tijdens de mobilisatie in de oorlog 1914-1918 waren officieren en manschappen in Heemstede ingekwartierd. O.a. aan het bivakkement in Groenendaal bracht koningin Wilhelmina tweemaal een bezoek. De grenadiers en jagers poseren hier voor de maaltijd.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het Nederlandse leger gemobiliseerd. Op 6 augustus 1915 bracht koningin Wilhelmina een inspectiebezoek te paard aan het tweede veldartillerie dat was gelegerd in wandelbos Groenendaal.
============
Groenendaal met rechts zicht op de Vrijheidsdreef in 1922
Links van de zandvaart de Vrijheidsdreef en rechts de Groenendaalkade (1966)
De Vrijheidsdreef met uitzicht op de Meerlhorst op een foto uit 1985.
Hans Krol
De Vrijheidsdreef vormt de verbinding tussen de Van Merlenlaan en de Molenlaan. De Vrijheidsdreef is in 1914 beplant met sparren en kastanjes. Enkel de kastanjebomen zijn nog aanwezig en vormen met hun dubbele rij bomen een fraai geheel. Het gedeelte van de Vrijheidsdreef dat tussen de Van Merlenvaart gelegen is, behoort formeel niet tot het bos, maar vormt hier uiteraard visueel één geheel mee.
Het voetpad aan de Vrijheidsdreef. Tussen oktober 2012 en maart 2013 zijn de drie bruggen op de Vrijheidsdreef vernieuwd.
Bij een hevige storm in juli 2015 afgebroken tak van kastanjeboom aan de Vrijheidsdreef. Vanwege de vastgestelde kastanjeziekte heeft de gemeente besloten de circa 80 bomen in 2 termijnen (2015 en 2016) te kappen en te vervangen door nieuwe bomen.
De in 1913-1914 geplante kastanjebomen aan de Vrijheidsdreef die tot teleurstelling van veel Heemsteders zullen worden gekapt (foto Ellen Toledo, 5 oktober 2015)
Kaalslag kastanjebomen Vrijheidsdreef Heemstede, 26 oktober 2015 (foto Ellen Toledo)
De Vrijheidsdreef na de kap (foto Ellen Toledo: met het oog op Heemstede) Op de achtergrond de nieuwe Meerlhorst in aanbouw
Librariana 