VILLA ‘EIKENHORST’ IN BENNEBROEK ALS CREATIE VAN ARCHITECT JAN GRATAMA
De ontwerper van de te beschrijven villa in Bennebroek (gemeente Bloemendaal), gesitueerd aan de Rijksstraatweg en oorspronkelijk ‘Eikenhorst’ genoemd (1), is ir. architect Jan Gratama, een vertegenwoordiger van de Amsterdamse (bouw)school, welk begrip hij bovendien als eerste introduceerde. Karakteristiek is het platte dak met overstek.
Voor zover bekend was Eikenhorst de tweede villa in Nederland- na een landhuis in de omgeving van Utrecht – met een plat dak. (2) Gratama is in zijn eclectische stijl o.a. beïnvloed door H.P.Berlage, Duitse en Amerikaanse architectuur (met name Frank Lloyd Wright en W.W.Willits) en de Engelse landhuisbouw.
In een beschrijving in het tijdschrift Buiten (1919) schreef de architect/stedenbouwkundige zelf over zijn creatie ‘Het landhuis gelegen te Bennebroek aan de (Rijks)straatweg die naar Leiden gaat en het wordt omgeven door een tuin. De vorm van de plattegrond ontstond voornamelijk door de omstandigheid, dat de voorgevel, evenwijdig aan de hoofdweg ongeveer Z.O. moest liggen en door de wens, de hoofdruimten op het Z.O. en in elkaars verlengde te plaatsen, teneinde met behulp ban glazen deuren, ruimteperspectief te krijgen. Het gevolg is dat men van het bibliotheekje bij de studeerkamer dwars door het huis tot in de gezellige hoek van de woonkamer kan kijken. Door een centrale hall konden alle gangen vermeden worden. Aan de achtergevel bevindt zich een aparte massa, de keukenafdeling. Teneinde van het prachtig uitzicht achter het huis te genieten, is bij de huiskamer een overdekt gezellig zitje aan de achterzijde gemaakt. Oorspronkelijk was een plan met rieten dak gemaakt. Uit economie is toen overgegaan tot een plat dak. Waren de toekomstige bewoners, de familie van der Loo, aanvankelijk huiverig een dergelijk dak toe te passen, een model van het landhuis verzoende hen geheel met de architectonische opvatting. Reeds vroeger heb ik meermalen erop gewezen, dat het platte dak meer en meer wordt toegepast, waarbij natuurlijk de economie een belangrijke rol speelt. Het is dan ook onze taak als architecten dit vraagstuk volledig onder de ogen te zien en te trachten een goede esthetische vorm te geven. Overigens heb ik getracht het koudweg oprijzen van dit landhuis, uit de tuin te vermijden, door de achtermoestuin in het vlak van de voorgevel te verbinden met het gebouw. Tevens was het de bedoeling aan de voet van de voorgevel gemetselde bloembakken te maken, en het gehele gebouw op een talud te plaatsen. De kosten hiervoor werden echter te bezwaarlijk. Verder zij nog gewezen op de grote balkons links en rechts, die met de tuinmuren en het rechte, 1.40 meter overstekende dak het betrekkelijk kleine gebouw een grote gestrektheid en flinke massa-werking te geven. De baksteen is miskleurig rood, de voeg rossig. Het kozijnhout gebroken wit, het raamhout helder groen. Onder het dak een fries van gele en rode steen. De baksteen op rollagen, plinten, ornament-stenen enz. is zwart gemaakt. De Laube is gebroken wit, afgezet met oranje en zwart. De onderkant van het overstekende dak is in sterke kleuren beschilderd. Overigens zal de villa zijn esthetische bedoeling nabij komen, wanneer zij goed begroeid is, vooral de Laube, en zij als uit een bed van bloemen zal verijzen. Volledigheidshalve zij ten slotte medegedeeld dat in onze combinatie Gratama-Versteeg de werken staan op de naam van hem, die het ontworpen heeft, en die, dankbaar aanvaardend de goede opmerkingen van de compagnon, toch de geestelijk vader van het plan blijft.’ In 1920 is aan de rechterzijde van het pand een vrijstaande garage gebouwd, uitgevoerd in hout en in stijl aangepast aan het hoofdhuis (plat dak met overstek).
Kritiek uit de omgeving op de villa met plat dak
In het blad ‘Klei’, orgaan van de Bond van Baksteenfabrikanten, schreef Gratama over het onthaal van zijn schepping door de bevolking van Bennebroek: ‘Het lag voor de hand, dat door zijn ongewone vorm ook het landhuis te Bennebroek de verontwaardiging van enkele “kunstgevoelige leken” zou oproepen. In een vergadering van de Vereniging Vreemdelingenverkeer Heemstede-Bennebroek, gehouden maart 1918, is volgens het verslag in Hillegom’s Nieuws- en Advertentieblad van 30 maart 1918 door de heren Bron en jhr. Van de Poll een lans gebroken voor het betrachten van de aesthetica bij het bouwen, en de wensch uitgesproken, dat de overheid wake tegen smaakloos neerzetten van huizen, waarvan enkele sprekende voorbeelden o.a. de nieuwe villa te Bennebroek, op het voormalige Oak Hill genoemd worden. Die nieuwe villa geeft een grappige kijk op het onderscheidingsvermogen van de twee onbevoegde leken, dat de villa door zijn niet-gewone vormen op één lijn gesteld wordt met het werk van eigenbouwers, dat helaas menig dorp en ook Bennebroek ontsiert’. In een artikel over moderne landhuizen in het tijdschrift Buiten van 1921 (zie literatuuropgave) is hierop door een kenner van moderne bouwkunde als volgt gereageerd. ‘Lang niet alle architecten van karakter maken werken die door iedereen zo maar aanstonds worden bewonderd of op den duur werkelijk mooi zullen blijken te zijn; maar laat ons toch steeds onderscheid maken tussen het hopeloze vormengestumper of vriendelijk geïmiteer van een koopman-eigenbouwer en de karakteristieke werken van ernstige kunstenaars, die, al vallen zij weleens anders dan uit de geldende smaak verteren kan, toch de moeite waard zijn van het serieus beschouwen en bestuderen.’ In architectenkringen is overigens toentertijd al betwist dat economische ofwel bezuinigingsredenen – zoals Gratama beweerde – ten grondslag lagen aan de realisering met een plat dak.. Vermoedens zijn toen al geuit dat het de voorkeur was van de architect om een dergelijk vernieuwd concept te realiseren.
Plattegronden Eikenhorst. Onder de begane grond met laube (beneden midden), ingang, hal, huiskamer, studeerkamer (G), bibliotheek E), provisie (E), vestibule (O), keuken (C), bijkeuken (C), garderobe, provisie en bergplaats E) Boven: de verdieping met portaal, slaapkamers (P), balkon, toiletten (uitstekken boven), badkamer (S) en bergplaats (E)
Overstek met rondlopend fries en opmerkelijke laube (luifel/pergola)
Opdrachtgever van het pand was K.J.W.van der Loo, woonachtig in Wassenaar die het pand gebruikte als tweede/zomerhuis. Met tuin bedraagt het perceeloppervlak 1.880 vierkante meter. In 1928 werd bij hem ingebroken met slechts geringe buit.
Begin jaren 50 van de vorige eeuw woonde hier de familie Groeneveld. Zij werden vanwege de naoorlogse woningnood van overheidswege verplicht om het huis met twee families te bewonen. Daartoe brachten zij talrijke interne wijzigingen aan. Eind jaren 50 heeft het huis lange tijd leeg gestaan en raakten huis en tuin verwaarloosd, zoals oudere Bennebroekers zich nog herinneren. Begin jaren 60 bewoonde het pand W.K. Roelofs die eerst in de scheepvaart werkzaam was, later directeur van een nv en zoon W.J.Roelofs, van beroep vertegenwoordiger.
Bericht van vestiging W.Magendans als radioloog in het Diaconessenhuis Haarlem in samenwerking met dr.J.W.Kamerling, radioloog (Algemeen Handelsblad, 23 april 1965)
In 1965 vestigde zich op het adres Rijksstraatweg 71 de radioloog W.Magendans, verbonden aan het Diaconessenhuis in Haarlem, die het toen de huizenprijzen flink gedaald waren heeft verkocht aan de familie A.T.J.Krol , directeur van zwakzinnigenrichting de Hartekamp in Heemstede die hier 22 jaar heeft gewoond. Veel eerdere wijzigingen uit de jaren vijftig zijn toen in oorspronkelijke staat gerenoveerd. Voorts werd de door de tijd aangetaste laube geheel vernieuwd volgens de oude tekeningen van Gratama en werd de garage aan de achterzijde uitgebreid met een carport die ook geheel in dezelfde monumentale stijl als de garage van 1920 werd uitgevoerd. Heden staat ‘Eikenhorst’ weer te koop. In de loop van de tijd is de roedenverdeling van vensters/deuren gewijzigd, verder zijn voornamelijk ten aanzien van het interieur bij moderniseringen/renovaties veranderingen aangebracht.
Als redengevende omschrijving om het huis als in 1983 als provinciaal monument aan te wijzen is aangegeven: ‘Villa in 1918 door de Amsterdamse School architect Jan Gratama. Gebouwd op langgerekte, symmetrische plattegrond. Hoofdblok; twee bouwlagen onder plat dak met overstek. Links en rechts hiervan en aan de achterzijde uitbouwsels van één bouwlaag. Villa van belang om architectuur-historische redenen. De horizontaliteit van de bouwmassa, het platte dak (in die tijd voor Nederland vrij nieuw) met overstek en daaronder een rondlopend fries zijn in de stijl van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright, terwijl het siermetselwerk getuigt van de verbondenheid van de architect met de Amsterdamse School. De bijzondere waarde van het pand werd al door de tijdgenoten van Gratama erkend, gezien het feit dat tekeningen en foto’s van de villa vanaf 1919 diverse malen zijn gepubliceerd in boeken en tijdschriften over moderne landhuisbouw in Nederland. Door de opvallende ligging (hoger en teruggelegen ten opzichte van de Rijksstraatweg en omgeven door een grote tuin) vormt het pand een belangrijk element in het straatbeeld.
JAN GRATAMA is in 1877 te Groningen geboren en 12 december 1947 te Amsterdam overleden. Hij was een Nederlands architect, tevens stedenbouwkundige, schilder, tekenaar en redacteur. Na zijn opleiding tot bouwkundig ingenieur aan de Polytechnische School in Delft had hij verscheidene banen als tekenaar en docent in Den Haag en Delft. In 1908 verhuisde hij naar Amsterdam om daar als architect te werken. De eerste jaren vestigde hij vooral de aandacht op zich als bestuurder en publicist. Hij werd secretaris van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst en voorzitter van het genootschap Architectura et Amicitia. Als bouwkundige heeft hij in de stijl van de Amsterdamse School gewerkt. Voorts was hij redacteur van vlakbladen zoals het Bouwkundig Weekblad. Voorts speelde hij een centrale rol in de Schoonheidscommissie van de gemeente Amsterdam. Tussen 1914 en 1930 werkte hij veel samen met de architect Gerrit Versteeg (1871-1932) (3). Getweeën waren ze betrokken bij de bouw van de wijk de Geitenkamp in Arnhem. Ofschoon het pand Rijksstraatweg 71 op zijn naam staat, heeft ook Versteeg hierover meegedacht en aan meegewerkt en noemt Gratama hem in een van zijn artikelen zelfs ‘de geestelijke vader van het plan’. Gratama kreeg bekendheid als architect van de Brink in Tuindorp Watergraafsmeer, ontwierp woningbouw in de Transvaalbuurt en het Olympia-complex in de Stadionbuurt. Ofschoon het werk van Gratama niet de zeer plastische, drie dimensionale vormgeving vertoont zoals bekend in het werk van enkele Amsterdamse School architecten, onder wie De Klerk, Kramer en Wijdeveld, maar eerder strakke vormen met tweedimensionale decoratie – werd hij toch tot deze bouwschool gerekend vanwege eenzelfde werkwijze: namelijk uitgaan van een idee over de uiteindelijke vorm in plaats van de vorm af te leiden van de functie en constructie van een gebouw, zoals toegepast in het Bennebroekse landhuis. In 1943 werd Gratama wethouder voor volkshuisvesting in Amsterdam. Zijn nationaal-socialistische sympathieën en politieke activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog leidden ertoe dat Gratama na de oorlog moeilijkheden met justitie kreeg en in een isolement geraakte, tot zijn dood in 1947.’(Wikipedia)
Literatuuropgave
–Het archief van architect Jan Gratama bevindt zich in Het Nieuwe Instituut/NAI, Rotterdam; zie ook: Archiefdoos monumenten Bennebroek, Heemstede-collectie in Noord-Hollands Archief Haarlem
-ir. Jan Gratama, architect B.N.A., Landhuis te Bennebroek, Bouwkundig Weekblad 40 (1919), nr.41, p.247-248, afbeeldingen p.249 en 50.
-Jan Gratama BI architect B.N.A. Landhuis te Bennebroek, Klei 11 (1919) nr.21, p.246-250; afb. in Klei 11 (1919), nr.19, p.224 en t.o.p.228
-A.B. Moderne landhuizen, Huize Eikenhorst te Bennebroek, Buiten 15 (1921), nr.1, p.4-5
foto uit van Eikenhorst Bennebroek uit tijdschrift Buiten, 1921
-Het goed recht van de toepassing van het platte en flauw hellende dak in Nederland. Rapport samengesteld door J. Gratama, Alb. Otten en S.de Clercq. 1918.
-Herm. Van der Kloot Meijburg. Landhuisbouw in Nederland. Amsterdam, 1921, p.99-101, afb. 105-108.
-Hans Krol. Rijksstraatweg 71, Huize Eikenhorst Bennebroek.In: Monumenten van Heemstede en Bennebroek; opnieuw een keuze uit de parels der heerlijkheden. Heemstede, VOHB, 1994 (zie bijlage 1)
Rijksstraatweg 71, Bennebroek (foto Cees Peper)
-J.W.H.Leliman en K.Sluiterman. Het moderne landhuis in Nederland. Den Haag, 1922, p.155 en 157.
-G.Minnucci. Moderna architettura olandese. 1924, afl.11
-W.Post. De monumenten van de gemeente Bloemendaal.2011, p.77 (4).
M.Verkaik. Huize Eikenhorst te Bennebroek. In: Oud Heemstede-Bennebroek, 20ste jrg., nr.77, juli 1993, p.80-82.
J.G.Wattjes. Moderne Nederlandsche villa’s en landhuizen. Amsterdam, 1931, afb. 155 en 157.
-W.de Wit. Nederlandse architectuur 1910-1930: Amsterdamse School. Amsterdam, 1975. [over Gratama in o.a. hoofdstuk 2].
-Moderne bouwkunst in Nederland. Rotterdam 1932-1935 (onder redactie van Berlage, Dudok, Gratama e.a.), deel 6 (1933): het grote landhuis en het grote stadshuis, p.24, afb. 29 en plattegrond, p.47.
-Provinciale monumenten in Noord-Holland. Rijksstraatweg 71. 1980 [door drs.H.Pronk; inventarisatie door E.van der Kleij].
-Expeditie Bloemendaal. In: Ons Bloemendaal, 1 oktober 2008, pagina 7.
Villa voorheen Eikenhorst geheten aan de Rijksstraatweg in Bennebroek anno 2016
Noten
(1)De naam ‘Eikenhorst’ is op een gegeven moment verdwenen. Eind jaren 50 heeft het huis tot 1983 de naam ‘Licht en Schaduw’ gehad. De nieuwe eigenaar vond dat geen passende benaming kon bezwaarlijk terug naar de oorspronkelijke naam ‘Eikenhorst’ omdat intussen elders in Bennebroek een villa was gebouwd met deze benaming.
Eikenhorst is/was bovendien de naam van een afdeling van de psychiatrische inrichting Vogelenzang/de Geestgronden in Bennebroek. Maarten Verkaik merkte in 1993 op: ‘Bij de inventarisatie van gevelstenen, namen e.d. viel mij op dat op de gevel van de villa Eikenhorst aan de Rijksstraatweg de naam niet is aangegeven. Toch is de naam Eikenhorst indertijd bij de bouw nadrukkelijk aan deze villa gegeven. De aanleiding zal daartoe geweest zijn, dat het huis gebouwd werd op een stuk grond dat vroeger Oak Hill genoemd werd. Na de bouw in 1918 zou de naam wel ergens op de gevel zijn aangebracht, ofschoon dit op oude foto’s niet duidelijk blijkt hoe dit ook zij, al tientallen jaren geleden kunnen we de naam van het huis niet meer terugvinden. Op de genoemde Hill langs de Rijksstraatweg zijn, in zuidelijke richting, meer villa’s gebouwd, o.a. Bosch en Duinlust. De naam aanduiding hierop is ook vele jaren niet te zien geweest. Bij de villa, genummerd 77 zien we aan het begin van de oprijlaan nog de naam Oak Hill (op de postbox, niet op het huis zelf).’ Ter aanvulling kan nog worden vermeld dat op het terrein Rijksstraatweg 71 sinds de 19e eeuw een buitentje ‘Oak Hill’ stond met koetshuis, stal, broeikas en grote tuin.sinds 1891 gehuurd door de heren van Waveren, bloembollenkwekers in Hillegom. In 1954 is in Bennebroek op het adres Rijksstraatweg 77 een villa gebouwd, die de naam kreeg van ‘Oak Hill’
In 1904 is het, toevalligerwijs kort na een inbraak bij Van Waveren, door brand verwoest. Het terrein is vervolgens verkocht voor 4.050 gulden aan het Christelijk Nationaal Werkmansbond met de bedoeling hier sociale woningbouw te plegen, welk plan echter uiteindelijk geen doorgang vond.
Vervolgbericht over Oak Hill in Haarlem’s Dagblad van 7 juni 1905
Hierna is het kavel zonder huis gekocht door de heer K.van der Loo die architect ir.J.Gratama opdracht gaf een landhuis te bouwen, dat in 1918 is gerealiseerd.
Bennebroek bezit tegenwoordig wel een ander huis met de naam Eikenhorst. In 1933 is onder architectuur van J.van de Rotte, een kleine villa gebouwd aan de Bennebroekerlaan 12 – tegenwoordig gemeentelijk monument – dat de naam Éikenhorst kreeg, als opschrift aangegeven tussen de verdiepingen. [Eihenhorst is bovendien de naam van een paviljoen van psychiatrisch ziekenhuis Vogelenzang, de Geestgronden in Bennebroek]
Ten slotte is/was ‘Eikenhorst’ de naam van villa’s in Bussum, Soest, Driebergen, Velp, Helmond en Zutphen, van o.a.twee landgoederen in Wassenaar [momenteel bewoond door de koninklijke familie] en in het Noord-Brabantse Haaren (nabij Boxtel), een pension in Oosterbeek en van een appartementencomplex in Alphen aan den Rijn.
(2) Het platte dak is door Gratama aanvankelijk enkel toegepast bij arbeiders- en middenstandshuizen, o.a. aan de Kralingsplaslaan te Rotterdam in 1916. Hij was de mening toegedaan dat voor het vrijstaande huis het steile dak steeds zijn aantrekkelijkheid zal behouden. Ook voor het landhuis in Bennebroek was oorspronkelijk een plan met dak door riet bedekt gepland. Uit een oogpunt van kosten is vervolgens in overleg met opdrachtgever Van der Loo besloten een plat dak toe te passen met overstek. Een vervaardigd model van de villa verzoende de eigenaar uiteindelijk met de architectonische opvatting van Gratama (en Versteeg). Overigens heeft Gratama een sterk gelijkende villa gebouwd aan de Cornelis Schuytlaan in Amsterdam, echter ditmaal met een hoge kap (zie bijlage 3). Het door Rhodius gebouwde logeerhuis ‘Bloemenoord’ in Heemstede had sterke Frank Lloyd Wright-achtige overeenkomsten met het landhuis van Gratama (zie bijlage 4).
(3) Gerrit Versteeg is in 1872 geboren in Vlaardingen en overleed in 1938 te Arnhem. Versteeg, opgeleid als timmerman, leerde het vak van architect als assistent bij Karel Sluijterman en Eugen Gugel. Tussen 1901 en 1914 was hij adjunct-directeur van Gemeentewerken in Arnhem, in welke periode veel scholen en utiliteitsgebouwen tot stand kwamen. Daarna verhuisde hij naar Amsterdam waar hij ging samenwerken met architect Jan Gratama. Samen richtten ze zich op woningbouw in de hoofdstad, o.a. als uitvoerders van het stedenbouwkundig plan voor Betondorp in de Watergraafsmeer. Van 1930 tot zijn overlijden werkte Versteeg samen met zijn oudste zoon Gerrit Versteeg jr. Hij is begraven op Zorgvlied.
Portret van architect Gerrit Versteeg (1872-1938)
(4) Met daarin de volgende omschrijving: ‘Vrijstaand gelegen landhuis uit 1918, ontworpen door architect Jan Gratama voor de familie van der Loo. De in Amsterdamse stijl gebouwde villa heeft aan de achterzijde een uitbouw van één bouwlaag onder een plat dak. Door tijdgenoten van Gratama zijn van dit pand diverse foto’s gepubliceerd in boeken en tijdschriften over moderne landhuisbouw in Nederland.’
foto van villa Rijksstraatweg 71 (W.Post, Ons Bloemendaal)
====================================================
=====================================================
Bijlage 1
Uit: Monumenten van Heemstede en Bennebroek, deel 2, 2004, p. 82-83
=====================================================
Bijlage 2: bouw sociale woningbouw in Bankstraat Heemstede (1926)
Ir. J.Gratama heeft voornamelijk in Amsterdam gewerkt. In 1926 ontwierp hij in opdracht van woningbouwvereniging de Haemstede arbeiderswoningen in de Bankastraat (Indische wijk Heemstede)
========================================================
Bijlage 3: ten dele vergelijkbaar Gratama-huis uit 1926 in Amsterdam
Ook al lijkt de foto niet, en is het verschil ten aanzien Eikenhorst in Bennebroek met in de Cornelis Schuytstraat een hoge kap en geen 1 meter 40 overstek, voor de rest zijn ramen, deur, roedenverdeling, bakstenen etc. in overeenstemming met het eerdere ontwerp van Gratama uit 1917 (foto Stadsarchief Amsterdam)
Over mede Gerrit David Gratama *1874-1965) , o.a.broer van Jan Gratama (1874-1965), die directeur was van het Frans Hals Museum Haarlem van 1912 tot 1941, publiceerde David Keuning en John Bezold een artikel: ‘Gerard, Lina en Jan Gratama als schilders en tekenaars’, in het blad Eigenbouwer, tijdschrift voor de goede smaak. Nummer 16, november 2022, p. 27-33.
=========================================================
Bijlage 4; Bloemenoord in Heemstede
Bloemenoord in Heemstede, ook met parterre en 1 etage en plat dak + breed overstek, in 1920 gebouwd in opdracht van toenmalig eigenaar van Dennenheuvel A.S.Berg en ontworpen door de architecten A.Jacot en A.H.Zinsmeister als logeerhuis van Dennenheuvel , lange tijd bewoond door de familie van Hans Rhodius.
===================================
Ansichtkaart van het station Vogelenzang – Bennebroek en rechts de Leidsevaart
Librariana 
Een interessant artikel! Ik heb een merkwaardige herinnering aan het pand; eind jaren vijftig, toen ik in de Van Ittersumlaan in Bennebroek woonde en schoolging op de Willinkschool / School met den Bijbel verderop op de Rijksstraatweg, stond het pand tijdelijk leeg (voor verbouwing?), terwijl de tuin verwilderd was. Ik vond er niet alleen een stuk van een marmeren schoorsteenmantel (die aanwinst ging verloren), maar ook een roodbruine stenen waterkruik (met helaas licht beschadigde tuit), nog steeds in mijn bezit, met opschrift Königlich Preusssische Brunnenverwaltung Nassau-Niederselters. Met stempel van de Pruisische adelaar. Op internet vindt men diverse afbeeldingen. Met behulp van de Winkler Prins vond ik toen al uit dat deze kruik dateerde uit de periode na Pruisische annexatie van Nassau en vóór het Duitse Keizerrijk, dus uit de periode 1866-71. De mineraalwaterproductie en -export uit Niederselters was in die tijd de belangrijkste “spa” in Duitsland.
Wellicht geeft deze kruik een indicatie van de ouderdom van Oak Hill van Van Waveren…
Gerard J. Telkamp
Aardige informatie! Het klopt dat de villa eind jaren 50 van de vorige eeuw lange tijd leegstond met als gevolg dat huis en tuin in een verwaarloosde staat kwamen te verkeren, waarna de nieuwe eigenaren vernieuwingen hebben toegepast, hetgeen ik ter informatie in het artikel heb aangevuld.
Altijd al een fraaie villa gevonden, die van buiten groter leek dan van binnen, in de jaren 70 vaak geweest, was bevriend met Erik Magendans. Erg interessant om nu de hele geschiedenis te lezen van de villa!
Pingback: Te koop vrijstaande villa Bennebroek - "Adagium" van de makelaar
Betwijfel ernstig of portretfoto ( geelachtig van kleur met vlinderdas) wel ir Jan Gratama is? Verder zeer goed gedocumenteerd. Peter van Dam – architectuurhistoricus
Klopt! Die foto thans weggehaald. De andere portretfoto door Bernard F.Elbers uit 1911is de architect Jan Gratama (1877-1947) .
Oef, pak van mijn hart ha ha ha
Gratama, Jammer van die laatste fase in zijn leven, verder was hij een succesvol architect vaak in combinatie met Gerrit Versteeg (1872-1938) van deze laatse een biografie in: architecten in Arnhem, Oosterbeek en Velp ontwerpers van gebouwen, stedelijke ruimte en landschap tot 1965 ( gekke ondertitel tot..) div auteurs, eindredactie Jan Vredenberg, 2019.
Beste groet, Peter van Dam (1948)
wat mij betreft mag u mijn commentaar weghalen, de kwestie is hierdoor opgelost bedankt voor de reactie!